Table of contents

[binding_recto] [interleaf] [interleaf] [interleaf] [[I]]
DE
GENERIS HVMANI
VARIETATE NATIVA.
[[II]]
[titlePage_recto]
DE
GENERIS HVMANI
VARIETATE NATIVA
EDITIO TERTIA
PRAEMISSA EST EPISTOLA
AD VIRVM PERILLVSTREM
IOSEPHVM BANKS BARONETVM
REGIAE SOCIETATIS LONDIN. PRAESIDEM
AVCTORE
IO. FRID. BLVMENBACH M. D.
EIVSDEM SOCIETATIS SODALI.
GOTTINGAE
apud Vandenhoek et Rvprecht.
1795
.
[titlePage_verso]
Ex
Bibliotheca
Regia Acad.
Georgiæ
Aug:
Non hic Centauros, non Gorgonas, Harpyasque
Invenies: hominem pagina nostra sapit.
(Martial. l. X. epigr. 4.)

[Seite V]

Non una caussa est, Vir Peril-
lustris, quare Tibi quicquid hoc est
opellae, tribuam et dedicem.

Praeterquam enim quod in uni-
versum grati animi sensum publice
aliquando declarare aveam pro in-
numeris beneficiis quibus me ab eo,
quo in propiorem Tui notitiam ve-
ni tempore, affecisti; ipsa haec
quae curis renovatis prodit libelli
editio, magnam partem praeclaris-
sima quibus priores praecellit aug-
[Seite VI] menta et ornamenta maxime me-
morabilia, liberalitati Tuae debet.

Uti enim a pluribus jam retro
annis neque studio neque sumtibus
pepercisti ut collectionem meam
craniorum diversarum gentium ra-
rissimis ditares speciminibus quae
omnium avidissime desiderabam,
Americanorum inquam, et oceani
australis insulanorum, ita praeser-
tim cum ante triennium Lonainum
inviserem, eadem generosa libera-
litate, qua Gaertnero quondam
nostro seminarium Tuum, aliis alias
musei Tui divitias utendas conces-
sisti, mihi illimitatum plane usum
omnium qui ad studium anthropo-
logicum spectant thesaurorum an-
ecdotorum quibus bibliotheca Tua
[Seite VII] superbit, picturarum scil., cata-
graphorum etc. a summis artifici-
bus ad ipsam naturam delineato-
rum ita permisisti, ut apographa
eorum mihi parare et quicquid libe-
ret describere, adeoque tot tantis-
que novis plane subsidiis auxiliis-
que ad libellum meum denuo sub
incudem revocandum accedere pos-
sem, ut jam eundem innumeris mo-
dis auctum, emendatum et ad ip-
sam naturam perfectum dicere abs-
que vaniloquentiae suspicione au-
sim.

Accipe ergo serena fronte opus-
culum cuius adeo magna pars Tua
est, quodque vel eo nomine Tibi
non ingratum fore confisus sum,
quod particulam historiae natura-
[Seite VIII] lis exponat, etsi dignitate nulli alii
secundam, tamen, quod mirum,
omnium diutissime neglectam et in-
cultam.

Manet enim et hoc immortali
Linnaeo meritum quod jam ante
hos sexaginta annos in editione prin-
cipe systematis naturae primus,
quod norim, naturalis historiae
auctorum genus humanum quoad
characteres exteros sub certas va-
rietates redigere studuerit: idque
pro ea qualis tunc temporis innotue-
rat quatuor tantum orbis terraquei
partium earumque incolarum noti-
tia, satis adaequate.

Postquam autem a Tuo inde tri-
enni periplo, vir Perillusbris, gen-
tium, per oceani australis insulas
[Seite IX] longe lateque dispersarum, cura-
tior cognitio historiae naturalis et
anthropologiae cultoribus innotuis-
set, facile patuit Linnaeanam istam,
generis humani divisionem jam non
amplius adhiberi posse; quare et
ego in hocce opusculo, post alios a
viro summo in eo deflectere, et va-
rietates hominum magis ad natu-
rae veritatem, quae nobis Tua ma-
xime sollertia et curatissima obser-
vatione innotuit, componere, nullus
dubitavi.

Imo vero et in universum Lin-
naeanam methodum, animalia
mammalia ex dentium ratione ordi-
nandi, itidem isti quidem tempori
quo eam condidit satis convenien-
tem, hodienum autem postquam
[Seite X] tot tantaeque novae hujus classis
species detectae sunt, magnopere
mancam et ingentibus exceptioni-
bus obnoxiam, relinquere, et arti-
ficiali isti systemati, magis natura-
le ab universo mammalium habitu
desumtum, substituere, zoologiae
studiosis utile et proficuum esse
duxi.

Quanquam enim longissime ab
eorum opinione absum qui sibi, nu-
peris praesertim temporibus ingenii
sui lusibus de nescio qua continui-
tate aut gradatione naturae ut vo-
cabant, ita placuerunt, ut creatoris
sapientiam et creationis perfectio-
nem in eo quaererent quod natura,
ut dicunt non faciat saltum, sed res
naturales ternorum naturae regno-
[Seite XI] rum quoad conformationem suam
externam se invicem ceu gradus in
scala aut articuli eb juncturae in
catena excipiant: cum contra iis,
qui rem praejudicii expertes et se-
rio agunt, facile pateat esse vel in
regno animali ab una parte inte-
gras classes, ut avium, aut ge-
nera, v. c. sepiarum, quae male
et non nisi affectatione quadam in
ejusmodi schematibus gradationis
rerum naturalium aliis vicinis jun-
guntur; ab altera autem extare ge-
nera animalium v. c. coccos, in qui-
bus tam ingens differentia utrius-
que sexus habitum intercedit, ut si
ad ejusmodi scalam ea revocare ve-
lis, masculos a suis femellis longis-
sime removere et diversissimis locis
diversos ejusdem speciei sexus inse-
[Seite XII] rere necesse foret; contra vero in
schematibus istis non infitiandos imo
vero insignes esse hiatus quibus na-
turae regna luculentissime a se invi-
cem discriminantur; et quae sunt
id genus alia; quanquam erg, his-
ce probe perpensis, eam in doctrina
de gradatione naturae gravitatem
et dignitatem, qua vulgo a physico-
theologis ornari et commendari so-
let, nullus plane agnoscere queo,
hoc tamen ambabus concedo inesse
hisce metaphoricis et allegoricis lu-
sibus, non infitiandam ad metho-
dum studii historiae naturalis faci-
litandam, utilitatem.

Basin enim quasi constituunt
omnis systematis naturalis, quo res
secundum habitum universum et,
[Seite XIII] longe plurimas quibus invicem con-
spirant qualitates externas ordinan-
tur, cum artificialia contra singu-
larem tantum characterem profun-
damento distributionis agnoscant.

Cum vero naturale istiusmodi
systema ideo quod tum acuendo ju-
dicio, tum sublevandae memoriae
egregie inserviat, artificiali prae-
ferendum esse, extra dubitationem
positum sit; eo magis in id incubui
ut mammalium classem ad ejusmo-
di naturalis systematis ordinem red-
igerem, cum artificiale Linnaea-
num, a dentium ratione petitum,
tot specierum nuperis temporibus re-
center detectarum accessione, in-
dies molestioribus anomaliis et ex-
ceptionibus laboret.

[Seite XIV]

Ita enim, ut paucis saltem haec
tangam, binas jam novimus rhi-
nocerotum species, quoad habitum
sibi invicem simillimas, ast dentibus
ita diversas ut si adhuc Linnaea-
num sequi libuerit systema, alteram
speciem ad belluas, alteram ad gli-
res referre oporteret!

ita et tunc suem aethiopicum
dentibus primoribus destitutum a re-
liquis belluis removere et brutis Lin-
naeanis annumerare necesse esset.

Taceo myrmecophagam denta-
tam Africanam tunc a genere isto
ex Linnaei mente edentulo, aut
Lemures aliquot (indrum et lanige-
rum) ob dentium anomaliam a Le-
murum genere Linnaeano removen-
dos etc.

[Seite XV]

Huic confusioni, quam sane stu-
dio zoologico ingentes molestias pa-
rere nemo infitiabitur, sequentibus
denis ordinibus naturalibus anima-
lium mammalium constitutis me-
deri studui, quorum recensum ideo
hic subjungere liceat quod passim
in praesenti opusculo eorum men-
tionem injecerim.

Haec ut totalia, in quibus in ope-
re ipso cui haecce praefanda duxi,
passim ab aliorum sententia defle-
xi, Tuo judicio Vir Perillustris
pari tum reverentia tum fiducia
submitto, Tuo inquam, quo prae-
[Seite XX] side dignissimo et meritissimo gau-
det Societas Regia scientiarum, cui
a primis inde cunabulis aureum ex-
titit symbolum Nullius in verba.

Ita vale Vir Perillustris et mi-
hi, Tibi deditissimo, porro fave.

Dab. in Acad. Georgia Augu-
sta d. 11 Apr. 1795.

INDEX
SUPELLECTILIS ANTHROPOLO-
GICAE AUCTORIS,
QUA IN ADORNANDA NOVA HACCE
EDITIONE MAXIME USUS EST.

[Seite XXI]

Triplicem praesertim ob caussam
indicem hunc hic inserere operae pre-
tium duxi.

Primo ut intelligant lectores docti
et aequi qualibus quantisque subsidiis
ex ipsa natura petitis instructus, ad
libellum huncce denuo edendum ac-
cesserim.

[Seite XXII]

Tum vero ut et grati animi testi-
monium extet pro insigni munificen-
tia qua fautoribus et amicis supellecti-
lem hanc ad studii anthropologici in-
crementum hactenus ditare placuit.

Denique ut et pateat quibus ad-
huc caream et quibus iidem, si ipsis
amplius occasio et animus benevolus
fuerit, eam porro augere possint.

I.
CRANIA DIVERSARUM GENTIUM.

Selectum hujus collectionis, quoad nu-
merum et varietatem quantum sciam in
suo genere unicae, utpote cui neque Cam-
peri neque Jo. Hunteri similes collectio-
nes hoc respectu comparari possunt, ter-
nis decadibus uberius descripsi et curatis-
simis iconibus illustravi, ubi de occasio-
ne et via qua quodvis cranium ad me per-
[Seite XXIII] venit, rationem reddidi; quare et in uni-
versum huic thesauro junctum servo ap-
paratum epistolarum avtographarum qui-
bus, tanquam documentis, genuina cujus-
vis origo firmatur. Quae ullo modo du-
bia aut ambigua videri possint, ea sepa-
ratim pono.

  • A) Quina exemplaria selectissima va-
    rietatum principalium generis hu-
    mani. viz.
    • a) mediae, nempe Caucasiae.
    • 1) Feminae Georgianae. tab. I.
      fig. 2. tab. II. fig. 3.
      • (Dec. cranior. illustr. III. tab.
        21.)
      • munus perill. LB. de Asch.
    • tum binorum extremorum.
    • scil. b) Mongolicae varietatis.
    • 2) Tungusae rangiferini. tab. I.
      fig. 1. tab. II. fig. 2.
      • (Dec. II. tab. 16.)
      • d. periil. de Asch.
    • [Seite XXIV] et c) Aethiopicae.
    • 3) Aethiopissae Guineensis. tab.
      I. fig. 3. tab. II. fig. 5.
      • (Dec. II. tab. 19.)
      • d. cl. Steph. Jo. van Geuns,
        Prof. Ultraject.
    • denique binarum varietatum inter-
      mediarum, scil.
    • d) Americanae.
    • 4) ducis Caribaei ex ins. Sti Vin-
      centii. tab. II. fig. 2.
      • (Dec. I. tab. 10.)
      • d. perill. Banks, Baronetus.
    • et e) Malaicae.
    • 5) O-taheitae. tab. II. fig. 4.
      • (Dec. III. tab. 26.)
      • d. idem generos. Banks.
  • B) Alia quinque specimina eadem ra-
    tione selecta. viz.
    • [Seite XXV] a) varietatis Caucasiae.
    • 6) Natolici Tocatensis.
      d. generos. de Asch.
    • b) Mongolicae.
    • 7) Tungusae Sinensis. s. Daürici.
      • (Dec. III. tab. 23.)
      • d. idem perill. de Asch.
    • c) Aethiopicae.
    • 8) Aethiopis.
      • (Dec. I. tab. 8.)
      • d. cl. Michaelis, consil. aulic.
        Hasso – Cassellan. et Prof.
        Marburgens.
    • d) Americanae.
    • 9) Indi Americae septentriona-
      lis
      • (Dec. I. tab. 9.)
      • d. idem cl. Michaelis.
    • [Seite XXVI] e) Malaicae.
    • 10) Novo-Hollandi.
      • (Dec. III. tab. 27.)
      • d. perill. Banks.
  • C) ad demonstrandam normam ver-
    ticalem,     de qua infra §. 61.
    • a) varietatis Caucasiae.
    • 11) Tatari Casanensis.
      • (Dec. II. tab. 12.)
      • d. perill. de Asch.
    • b) Mongolicae.
    • 12) Jacutae.
      • (Dec. II. tab. 15.)
      • d. idem generos. Aschius.
    • c) Aethiopicae.
    • 13) Aethiopis.
      • d. cl. Soemmerring, consil. au-
        lic. et Prof. Moguntin.
  • [Seite XXVII] D) Alia terna specimina, in quibus
    etsi partim studio partim morbosa
    affectione deformata sunt, attamen
    normae verticalis character et ha-
    bitus elucet.
    • a) varietatis Caucasiae.
    • 14) Turcae.
      • d. generos. de Asch.
    • b) Mongolicae.
    • 15) Calmucci.
      • (Dec. II. tab. 14.)
      • d. aeque ac sequens cranium
        idem perill. Aschius.
    • c) Aethiopicae.
    • 16) Aethiopis.
      • (Dec. II. tab. 17.)
  • E) Triga craniorum, quanquam in-
    fantilium tamen normam vertica-
    lem apertissime demonstrantium.
    • [Seite XXVIII] a) varietatis Caucasiae.
    • 17) puellae judaicae.
      • (Dec. III. tab. 28.)
    • b) Mongolicae.
    • 18) infantis Buraeti.
      • (Dec. III. tab. 29.)
      • d. perill. de Asch.
    • c) Aethiopicae.
    • 19) Aethiopis neonati.
      • (Dec. III. tab. 30.)
      • d. cl. Billmann, chirurg. Cas-
        sellan.
  • F) Specimina ob insignem transitum
    memorabilia quo diversas generis
    humani varietates quasi invicem
    jungunt.
    • Ita v. c. mediuni tenent locum
    • α) inter Caucasiam va-
      rietatem et Mongolicam
    • [Seite XXIX] 20) Casacci Donensis cranium.
      • (Dec. I. tab. 4.)
      • d. cum proxime sequentibus
        perill. de Asch.
    • 21) Kirgisae-Kaisacci.
      • (Dec. II. tab. 13.)
    • 22) aliud ejusdem tribus, priori
      simillimum.
    • β) inter Caucasiam et Ae-
      thiopicam      .
    • 23) Mumiae Aegyptiacae.
      • (Dec. I. tab. 1.)
    • 24) Cingari genuini.
      • (Dec. II. tab. 11.)
      • d. cl. Pataki, Medicus Claudi-
        nopolitan.
    • γ) inter Mongolicam
      et Americanam.
    • 25) Eskimotae.
    • 26) alius Eskimotae.
      • (Dec. III. tab. 25.)
  • G) Crania infantili quondam aetate
    peculiaribus artificiis deformata.
    • 27) Macrocephali probabiliter
      Tatarici.
      • (Dec. I. tab. 3.)
      • d. perill. de Asch.
    • 28) feminae Caribeae.
      • (Dec. II. tab. 20.)
      • d. perill. Banks.
  • H) reliqua id genus supellex.
    • 29) viri Germani.
    • 30) feminae Germanae.
    • 31) judaei juvenis.
    • 32) judaei senis.
    • 33) Batavi.
    • 34) Galli.
      • d. cl. Soemmerring.
    • 35) Itali.
      • d. perill. de Asch.
    • 36) alius Itali, et quidem Veneti.
      • d. cum sequenti cl. Dr. Mi-
        chaelis, medicus castrensis
        Hannoveran.
    • 37) Longobardi.
    • 38) veteris Romani militis prae-
      toriani.
      • d. Eminentiss. Cardinal. Steph.
        Borgia.
    • 39) Sarmatae Lituani.
      • (Dec. III. tab. 22.)
      • d. generos. de Asch.
    • 40) calvaria veteris Cimbri.
      • d. perill. Bozenhard, consul
        generalis Caesareus apud
        Danos.
    • 41) Fennonis.
    • 42) alius Finni.
    • 43) Feminae Finnicae.
    • 44) Cingari Russici.
    • 45) Russi juvenis*).
    • 46) Russi senis.
    • 47) Russi Moscoviensis.
    • 48) alius.
    • 49) tertii.
    • 50) quarti.
    • 51) quinti.
    • 52) Feminae Moscoviensis.
    • 53) Russi Swenigorodensis.
    • 54) Juvenis Urussi.
    • [Seite XXXIII] 55) Russi Wenewskiensis.
    • 56) Russi Romanovici.
    • 57) Alius Ribnoici.
    • 58) Alius Ribinscensis.
    • 59) Kostromensis.
    • 60) Feminae Krasnoicholmicae.
    • 61) Russi Nyschenovogorodensis.
    • 62) Kursci.
    • 63) Orlowensis.
    • 64) Tatari Orenburgensis.
    • 65) Tatari (probabiliter Casa-
      nensis).
    • 66) Alius Tatari.
    • 67) quarti.
    • 68) quinti.
    • 69) Tschuwaschi.
    • 70) Lesghi.
    • 71) Georgiani.
    • 72) Turcae.
    • 73) alius.
    • [Seite XXXIV] 74) tertii.
    • 75) Calmucci Orenburgensis.
    • 76) alius Calmucci.
      • (Dec. I. tab. 5.)
    • 77) tertii.
    • 78) quarti.
    • 79) quinti.
    • 80) sexti.
    • 81) Aethiopis Creoli Nov-Ebo-
      racensis.
      • (Dec. I. tab. 7.)
      • d. cl. Michaelis, Marburg.
    • 82) Aethiopis Congensis.
      • (Dec. II. tab. 18.)
      • d. perill. de Asch.

II.
FOETUS EGREGIE CHARACTE-
RISTICI VARIETATIS MEDIAE
ET BINARUM EXTREMARUM.

[Seite XXXV]
  • a) varietatis Caucasiae.
  • 1) Gemelli germanici diversi se-
    xus, eximia pulcritudine insignes.
    quarti mensis.
  • b) Mongolicae.
  • 2) Calmuccae Orenburgensis, se-
    xus feminei. tertii mensis.
    • d. D. Kosegarten.
  • c) Aethiopicae.
  • 3) Aethiopis masculi. quinti men-
    sis.
    • d. cl. Meyer, archiater Hanov.

III.
PILI ET CAPILLI DIVERSARUM
GENTIUM.

[Seite XXXVI]

Quanquam haec primo intuitu minu-
tius huc relata videri possint, infitiari ta-
men nequit etiam hujusmodi collectioni,
quando varietate insignis est, utique suam
utilitatem ad curatius studium anthropo-
logicum esse. Continet haec specimina
omnium quinarum varietatum principalium
generis humani: et in his satis memora-
bilia de quibus passim infra suo loco actum
est, ut bicoloris capilli Nigritae maculis
niveis variegati quem Londini vidi &c.

IV.
PRAEPARATA ANATOMICA.

Maxima horum pars ad Aethiopum hi-
storiam naturalem attinet. Passim in ipso
libro uberiorem eorum mentionem injeci.

V.
COLLECTIO IMAGINUM DIVER-
SARUM GENTIUM A PERITIS AR-
TIFICIBUS AD IPSAM NATURAM
CURATISSIME DELINEATARUM.

[Seite XXXVII]

Hujusmodi apparatum, praesertim sic-
ubi cum collectione qualem dixi cranio-
rum perpetuo conferatur, ad primos et
principes et fallere nescios fontes studii
anthropologici pertinere, per se quidem
patet*): adeoque et a vicenis inde annis
omnem operam navavi, ut talium iconum
ad ipsam naturam et, quod caput rei est,
a peritis artificibus confectarum copiam
mihi compararem. Magnus quidem extat
numerus similium effigierum apud itine-
rariorum auctores: at enim vero quando
hae ad criticam lancem revocantur, pau-
cissimae sane reperiuntur quibus utique
[Seite XXXVIII] fidere possis. Quodsi enim a nonnullis,
v. c. a Corn. de Bruin itinere Persico et
Indico, et immortalis Cookii secundo peri-
plo a se ipso descripto et iconibus a cl. Hod-
ges delincatis ornato, discesseris, in reli-
quis tantum non omnibus tabulas, etsi pas-
sim splendidissimas quibus superbiunt, cu-
ratius spectatas et cum genuinis iconibus
aut ipsa natura collatas, vix ullius ad hi-
storiam generis humani naturalem usus
esse, facile deprehendes. Oportet igitur
hoc fine potius hinc illinc extantes imagi
nes exoticarum gentium conferre, tum
aeri incisas, easque sive separatim editas,
sive sparsim libris insertas, tum vero ip-
sissima avtographa artis perita manu de-
lineata. Illarum quidem insignem copiam
mihi comparavi, in quibus praesertim ma-
gni in hoc genere artificis Wene. Hollar
figurae aqua forti expressae, et nupero-
rum Anglorum chalcographorum egregiae
tabulae eminent; sigillatim vero eas con-
signare, indicis hujus limites vetant. Liceat
saltem recensum maxime memorabilium ex
iis subjungere quae manu delineatae sunt:

a) varietatis Caucasiae.

1) Turca. rubrica ad vivum delinea-
tus Berolini ab egregio artifice
[Seite XXXIX] Dan. Chodowiecki qui me hocce
suo autographo donavit.

2) Femina Hindostanica, a picto-
re Indo miranda subtilitate et ac-
curatione designata.

accepi Londini a viro doctiss. Sam. Lysons.

b) Mongolicae.

3) Cossim Ali Chan, quondam Ben-
galiae praeses (Navab) qui post-
hac Delhii sacerdotem Muhame-
danum (Faquir) egit. Vivis colo-
ribus a pictore Muhamedano (Mau-
ro) exhibitus.

dono dedit cum sequenti cl.
Braun jam rebus humanis ereptus,
Britannicus quondam apud Ber-
nenses Residens, antea Tribunus
legionis Anglicae in India.

4) Conjux ultimi imperatoris Mogo-
lici, Shaw Allum, a. 1790 defuncti.
Simili artificiosa manu depicta*).

[Seite XL]

5) Feodoris Jwanowitsch, Calmucci,
imago ab eo ipso, propria manu,
incomparabili plane artificio et gu-
stu, et vividissima similitudine cre-
ta nigra s. schisto scriptorio, Ro-
mae, ubi felicissimo cum successu
arti pictoriae incumbit, delineata.

munus insigne Roma mihi mis-
sum a cl. Tatter, M. Britann. Reg.
a secret. legation.

6) Nautae bini Sinenses. Viennae
depicti.

donum generosiss. Nic. Jos. de
Jacquin rei metallicae consil. Cae-
sar.

7) Ettuiack, incantator Eskimota.
ex ora Labrador a. 1773. Londi-
num advectus.

Haec aeque ac sequens icon, ex
avtographis Nathan. Dance in mu-
[Seite XLI] seo perill. Banks, curatissime de-
picta ab egregio pictore Londi-
nensi G. Hunnemann.

8) Femina Eskimotica cui nomen
Caubvic (quod vernacula barba-
rorum istorum lingua ursum lus-
cum denotat); simul cum priore
quem diximus a cl. Cartwright Lon-
dinum advecta.

c) Aethiopicae.

9) Hottentotta Amaquensis.

Cum sequenti itidem ex biblio-
theca perill. Banksii.

10) Hottentotta sylvicola (belg.
Boschman) cum uxore et infante.

11) Femina Hottentottica.

Haec icon cum quatuor sequen-
tibus in capite bonae spei ad vi-
vum delineata et ad imperatorem
Josephum II Viennam missa.

curatissima apographa d. gene-
rosiss. de Jaequin.

[Seite XLII]

12) Karmup, Hottentotta Nama-
quensis.

13) Kosjo, Hottentotta Gonaguen-
sis ad Caffreriae confinia.

14) Koba, dux Caffrorum.

15) Puseka, ejusdem filia.

d) Americanae.

16) Accola freti Magellanici ex Ter-
ra del fuego.

17) Femina ejusdem gentis.

e) Malaicae.

18) Bini viri Novo-Zeelandi.

19) Dux Novo-Zeelandorum.

20) Bini ejusdem gentis juvenes.

Omnes, aeque ac freti Magel-
lanici accolarum imagines quas di-
xi, ex thesauris anecdotis, quos
ex periplo suo retulit perill. Banks,
Baronetus.

ADDENDA

[Seite XLIII]

pag. 39. De quarto exemplo scele-
ti cercopitheci mortae, ossis in-
termaxillaris vestigiis plane de-
stituti, litteris me docuit cl.
Holme, medicus Manchestrien-
sis celeberr.

pag. 100. Cretinos non obstante mi-
sero quo afficiuntur stupore, ef-
frenata tamen libidine subinde
insanientes, in vallibus Alpinis
Salzburgensibus non raro pecora
inire, cl. Michaelis medicus ca-
strens. Hannoveran. relatum ac-
cepit. cfr. medicinische Biblio-
thek T. III. pag. 649.

[Seite XLIV]

pag. 131. De Maynis, Americae au-
stralis ad Maragnonium superio-
rem incolis, F. Xav. Veigl in
cl. de Murr Journal zur Kunst-
geschichte T. XVI. pag. 115.
‘«In ipsis (eorum) oculis, quod
nobis album est, paulisper
nigro tingitur.»’

Sectio I.
de
HOMINIS A CETERIS ANIMALI-
BUS DIFFERENTIA.

§. 1.
Difficultas disquisitionis.

[Seite 1]

De generis humani varietate scri-
pturo et ea enarraturo quibus
hominum stemmata corporis sui ha-
bitu ab invicem discrepant, ante om-
nia in eas differentias inquirendum
est, quae ipsum hominem et reliqua
animantia intercedunt. Accidit ve-
ro et hic quod saepius in historiae
naturalis, et quidem zoologiae prae-
[Seite 2] sertim studio contingere videmus,
ubi subinde longe facilius aliquam
speciem a congeneribus primo intui-
tu et sensuali quadam perceptione
distinguere, quam ipsos istos chara-
cteres distinctivos enarrare et verbis
exprimere valemus. Ita satis facile
rattum a mure domestico, cunicu-
lum a lepore timido dignoscendi, dif-
ficile vero notas characteristicas eru-
endi, quibus ista diversitas quam om-
nes sentimus, nititur. Et eadem
quoque difiicultate idem, de quo agi-
mus argumentum, laborare, magni in
eo studio viri aperte et ingenue con-
fessi sunt, adeo ut Linnaeus, vir im-
mortalis et characteribus rerum na-
turalium investigandis hisque syste-
matice ad eos ordinandis vere natus,
in praefatione Faunae Suecicae rem
perquam arduae indaginis esse di-
cat, propriam tradere hominis dif-
ferenbiam specificam; imo et nul-
lum se hactenus characterem erue-
re potuisse fateatur, unde homo a
[Seite 3] simia internoscatur: et in systema-
te naturae mirum censuerit, adeo
parum differre stultissimam simi-
am a sapientissimo homine, ut iste
geodaetes naturae etiamnum quae-
rendus, qui hos limitet; denique
et revera homini neque genericum
nequespecificum characterem adjun-
xerit, contra vero simiam longima-
nam ipsi congenerem fecerit.

§. 2.
Ordo tractationis.

Liceat interim ea enarrare quibus,
si quid recte video, homo a ceteris
animalibus differre videtur, in quo
quidem negotio ita versabor ut

I°. ea enumerem quae corpo-
ris humani conformationem ex-
ternam attinent;

II°. quae fabricam internam;

[Seite 4]

III°. quae functiones oecono-
miae animalis;

IV°. quae animi dotes spe-
ctant;

his V°. pauca subjungam de
morbis homini propriis;

et VI°. denique loco eorum re-
censum dabo, quibus vulgo ast fal-
so hominem a brutis distingui pu-
tarunt.

§. 3.
I. Conformatio externa.

Quo quidem nonnullos quoque
refero characteres, qui, etsi ad sce-
leti fabricationem proxime attineant,
tamen in ipso externo corporis habi-
tu, dehincpendente, patescant: tunc-
que sequentes, maxime si junctim
[Seite 5] collectivi spectentur, ad humani ge-
neris definitionem sufficere videntur:

A) statura erecta;

B) pelvis lata, depressa;

C) manus duae;

D) dentes aequali serie ap-
proximati.

Ad haec, tanquam ad capita sua,
reliqua quae humani corporis habi-
tus priva prae se fert, commode re-
ferri poterunt; adeoque de singulis
jam seorsim agamus.

§. 4.
A) Statura erecta.

Bina hic probanda nobis incum-
bunt momenta:

[Seite 6]

1° nempe, staturam erectam ho-
mini natura sua convenire;

2do eandem homini propriam esse.

Hoc infra patescet (v. §. 10.).

Illud vero cum a priori quod di-
cunt, evincitur ex ipsa corporis hu-
mani structura; tum a posteriori ex
unanimi omnium quotquot novimus
omnis aevi gentium consensu. Huic
diutius immorari non magis opus est,
quam argumento in contrarium alla-
to quod ab infantum quadrupedum
inter feras adultorum exemplis pete-
re solent. Qui enim rem serius agunt,
facile vident, nullum alium animo
concipi posse statum hominis, ab eo
cui natura eum destinavit, longius
abhorrentem, quam ipsum istum
quos innuimus miserorum infantum;
ita ut eodem jure monstrosum quem-
vis partum pro norma ideali confor-
mationis humanae habere, quam
eiusmodi infantibus feris ad demon-
strandum naturale hominis ingressus
[Seite 7] et vitae genus abuti, liceat. Imo ve-
ro quodsi in istas de feris infantibus
relationes curatius paulo inquirimus,
apparet potius in maxime genuinis et
vere extra dubitationis aleam positis
exemplis, ut celebris nostri Petri
Hamelensisa), (Peter the wild boy,
Juvenis Hannoveranus Linn.) pu-
ellae campanicaeb), viri pyrenaici
c), aliorumque, miseros hosce erec-
[Seite 8] tos incessisse; in historia vero reli-
quorum qui vulgo pro quadrupedi-
bus habiti sunt, ut juvenis ovinus
Hibernus Linn. varia occurrere,
quae eam valde dubiam et sublestae
fidei redduntd): ita ut Linnaeanus
[Seite 9] ille Homo sapiens ferus (S. N.
ed. XII. T. I. p. 28) non maiori sane
jure tetrapus quam hirsutus vocatus
videatur.

§. 5.
Naturam hominem erexisse ex fa-
brica eius evincitur.

Taedet quidem pigetque rei per
se manifestae evidentisque demon-
strationem longa deducere virga:
intactam tamen plane dimittere ve-
tat claror. viror. biga, P. Moscati
scil. Italus, et A. Schragee) Belga,
contrariae sententiae paradoxi fau-
tores. Interim vero pauca e pluri-
mis delibasse sufficiat.

Erectum ergo statutum esse ana-
tura hominem declarat jam primo
[Seite 10] intuitu longitudo crurum pro portio-
ne trunci et brachiorum. Quam-
quam enim Daubentonio assentire
nequeam, quando nulli praeter ho-
minem animanti tantos pedes poste-
riores datos esse putatf) qui trun-
cum cum capite longitudine sua ex-
aequent; utpote quod variorum
mammalium (ut simiae laris et jer-
boae capensis) exemplis refutatur;
illud tamen cuivis patet, hominem
ita fabrefactum neutiquam quadru-
pedum more ingredi posse, cum nec
ipsi infantes aliter quam genubus ni-
xi repere queant, etiamsi his ea tenel-
la aetate crura pro ea quam diximus
portione, breviora sint, quamadultis.

Verum non longitudo solum, sed
et robur insigne crurum si cum gra-
cilioribus brachiis comparaveris, a-
perte monstrant ista unice ad fulci-
endum corpus a natura parata esse;
[Seite 11] quod quidem maxime argumento ex
osteogenia petito evincitur, quo
nempe in nuper nato infante ossa
tarsi, et maxime quidem calcaneum,
longe citius ossescere et perfectiora
fieri quam carpi ossa, constat: idque
ut rei natura fert, cum manus tenel-
lae primis aetatis annis vix ullam vim
exserere necesse habeant, pedes au-
tem jam primo anno ad finem ver-
gente ad corpus sustinendum et ad
gressum erectum apti esse debeant,
ut surae validos lacertos taceam ma-
xime solei musculi cum gemello suo,
quippe qui ad erectum hominem sus-
tinendum tam robusti et insignes a
natura parati sunt ut exinde soli ho-
mini veras suras tribuendas esse cen-
suerint cum Aristotele veteres an-
thropologi.

Porro universa thoracis compa-
ges docet hominem nullatenus qua-
drupedum more ingredi posse. His
enim si longipedes surit thorax con-
[Seite 12] tigit ad latera quasi compressus an-
trorsum vero carinatus, et claviculis
destituuntur ut pedes ex utroque late-
re aptius invicem convergere, adeo-
que corporis pondus facilius et firmi-
us sustinere queant. Praeterea qua-
drupedibus aut longius sternum, aut
maior costarum numerus propius
versus cristas ilei descendentium con-
cessa sunt, ad sustentanda in situ
trunci horizontali viscera abdomina-
lia. Quae vero omnia in homine bi-
pede aliter se habent. Thorax ipsi
magis complanatus, humeri clavi-
cularum repagulis late divaricati,
sternum breve, abdomen maiore
quam in iis quae diximus animalibus
osseis fulcris destitutum et quae sunt
id genus alia, quae neminem vel pau-
ca quadrupedum, praesertim longi-
pedum, sceleta cum humano atten-
tius comparantem fugere poterunt,
utpote quae omnia monstrant quam
inepta hominis fabrica ad incessum
quadrupedum sit, qui ipsi non nisi
[Seite 13] incertus, vacillans, maxime molestus
et defatigans esse queat.

§. 6.
B) Pelvis humana lata et de-
pressa.

Maximum vero accedit robur hac-
tenus dictis consideratione pelvis
humanae, cuius peculiaris plane
conformatio itidem characterem di-
agnosticum praebet quo horao mi-
rum quantum a simiis anthropomor-
phis et in universum ab omnibus ac
singulis reliquis mammalibus longis-
sime et apertissime differt.

Etsi enim paradoxum et affecta-
tum videatur, defendi tamen posset
assertum, non nisi humano sceleto
genuinam pelvim tribuendam esse.
Talem scilicet ossium innominato-
rum cum sacro et coccyge syntaxin
quae ad pelvis s. lavacri similitudi-
[Seite 14] nem accedat: a qua quidem pelvi-
formi fabricatione reliquorum mam-
malium coxae elongatae, mirum
quantum distant. Nam et simiae sa-
tyri et elephantis coxendices, quan-
quam paulo propius quam in reliquis
mammalibus quorum sceleta perqui-
sivi ad humanae pelvis formam acce-
dere videantur, nihilominus tamen
in priori longitudine sua latitudinem
excedunt, in posteriori autem pubis
synchondrosin valdopere elongatam
prae se ferunt, et in utroque ab ea
quam diximus lavacri similitudine
manifeste differunt, utpote quae in
solo homine tum ilii ossium super li-
nea innominata explanatione, et syn-
chondroseos gracilitate, tum vero et
ossis sacri inde a promontorio incur-
vatione et coccygis vertebrarum ver-
sus anteriora directione, conspicua
est.

§. 7.
Vicinarum partium mollium ad pel-
vis humanae formam, relatio.

[Seite 15]

Postica pelvis facies glutaeis mus-
culis fundamentum praebet, quo-
rum extimi s. magni crassitie nullos
alios corporis musculos pares habent,
et insigni adipis strato obtecti nates
formant, quarum carnosam, habi-
lem et subglobosam amplitudinem
qua podex absconditur, tum classici
historiae naturalis auctores, ut Ari-
stotelesg) et Buffonh), tum summi
physiologi, ut Galenusi) et Halle-
[Seite 16] rusk) pro principe charactere ha-
bent, quo homo a simiis utpote quae
plane depyges sunt, maxime differat.

Porro et ab ea quam diximus os-
sis sacri et coccygis incurvatione me-
morabilis genitalium muliebrium in-
ternorum et quidem vaginae prae-
sertim directio pendet, cuius quippe
axis longe magis quam in ceteris
mammalibus femineis ab axe vulgo
sic dicto pelvis antrorsum declinat,
quod quidem partum difficiliorem
reddere solet, contra vero multis aliis
incommodis quibus, maxime duran-
te graviditate, erecta incedens mu-
lier obnoxia esse posset, egregie
praecavet.

[Seite 17]

Eidem vaginae directioni tribu-
endum, quod in humano genere se-
quior sexus non ut brutorum femel-
lae retromingens sit; idque eo minus
cum in his (quantum hactenus con-
stat) urethrae ostium non ut in mu-
liere intra ipsa labia pudendi exe-
at, sed retrorsum in ipsam vaginam
hiet, quod quidem in ipsis animali-
bus anthropomorphis, papione scil.
maimon et simia cynomolgo, quae
animalia cultro anatomico subieci,
expertus sum.

Et secundum eandem vaginae
muliebris directionem componere li-
cebit litem inde a Lucretii tempori-
bus saepius agitatam, quaenam in
coitu positura homini maxime con-
veniat

‘“Et quibus ipsa modis tractetur
                 blanda voluptas?”’

quanquam enim non uno modo sa-
cra haec celebrare possit homo, ea-
demque cultus varietas a Latinobar-
[Seite 18] barisl) ad ea relata sit quibus ipse
a brutis differat, imo et physicae
caussae quandoque intercedere pos-
sint quae eundem

‘                       »more ferarum,
Quadrupedumque magis ritu»’

concumbere suadeantm); in univer-
sum tamen vaginae ad virilem has-
tam relatio obversae veneri magis
adaptata videturn).

§. 8.
Obiter de hymene, nymphis,
clitoride.

[Seite 19]

Ut obscena haec femineo sexui
in humano genere propria, junctim
absolvamus, hymenis quoque men-
tio iniicienda est, quae quidem mem-
branula, quantum sciam, hactenus in
nullo alio animante reperta est. Ne-
que in simiarum neque in papionum
femellis ullum eius vestigium aut re-
liquiae in carunculas myrtiformes
mutatae mihi inquirenti occurre-
runt; non magis quam in elephante
[Seite 20] femineo ante plures annos per Ger-
maniam ducto, cuius genitalia ideo
curatius exquisivi, quod nunciatum
mihi esset b. Trendelnburgium medi-
cum tunc temporis apud Lubeccen-
ses clarissimum, in eadem bellua hy-
menis quandam speciem observasse.
Memorabilis ceteroquin in puellari
corpore particula, utpote cuius nul-
lam plane physicam utilitatem con-
jectura assequi possum. Minus cer-
te arrident quae a physiologis super
fine hymenis prolata sunt; omnium
vero minime quam Hallerus subjun-
git parum acuta sententia, ‘“cum so-
lo in homine sit repertus, etiam ad
morales fines ei esse concessum
signum pudicitiae.”’

De nymphis et clitoride ambige-
re videtur Linnaeus, an praeter mu-
liebrem in genere humano sexum aliis
quoque femellis concessae sint? ve-
rum neutram istarum partium homi-
ni propriam esse, ipse comperi, cli-
[Seite 21] toridem enim post tot alios testes
idoneos in multifariis diversorum or-
dinum mammalibus luculenter ob-
servavi, eamque passim ingentem,
ut in papione maimon et lemure tar-
digrado, omnium vero maxime pro-
digiosam, pugilli mensura, in balae-
na boope 52 pedum longitudine,
quam recenter in littus eiectam m.
Dec. 1791 prope Sandfortum Hol-
landiae curate contemplatus sum.

Nymphas autem in lemure mon-
goz quem ipse per plures annos vi-
vum alui, humanis simillimas reperi.

§. 9.
C) Homo animal bimanum.

Fluit ex iis quae hactenus de sta-
tura hominis erecta dicta sunt, sum-
ma conformationis, cius externae
praerogativa, liberrimus scil. usus
biriarum perfectissimarum manu-
[Seite 22] um; quarum quippe conformatione
tantopere reliqua animantia praecel-
lit ut hinc tritum Anaxagorae sophis-
ma ortum duxerit ab Helvetio nos-
tris temporibus recoctum: ‘“sapien-
tissimum ideo videri hominem quia
manibus esset instructus.”’ Haec
sane nimis paradoxa; propius con-
tra a naturae veritate abesse videtur
Aristotelis assertum; ‘“solum homi-
nem vere habere manus quae verae
sint manus;”’ cum in ipsis simiis
anthropomorphis, principalis manu-
um pars, pollex inquam, pro portio-
ne brevis sit, fere muticus, et ut
summi Eustachii vocibus utar, om-
nino ridiculus: ita ut certe nulla alia
manus praeter humanam, organi or-
ganorum appellationem mereatur,
qua idem Stagirites eam extulit.

§. 10.
Simiae contra et affinia animalia,
quadrumana.

[Seite 23]

Simiae et alia animantia vulgo
anthropomorphia dicta, ex papionum,
cercopithecorum et lemurum gene-
re, revera neque bipeda dicenda
sunt, neque quadrupeda, sed qua-
drumana. Pedes enim irrum po-
steriores itidem pollice genuino in-
structi sunt, non hallice qui homini
bipedi unice concessus esto): imo
vero maiori jure quam, anteriores eo-
rum pedes manuum nomen meren-
tur, cum aptius quam istos ad pre-
hendendum fabricatos esse constet,
itemque detur quidem cercopitheci
species (paniscus) pollice manuum
[Seite 24] anticorum destituta, nullum vero
unquam innotuerit id genus animal
quadrumanum quod posticae manus
pollice careat.

Facile quoque exin componere li-
cebit litem de simia satyro aliisque an-
thropomorphis agitatam, anne nempe
natura sua in sylvis bipedes incedant
anve quais upedes. Certe neutrum.
Cum enim manus non ad ingressum
sed ad capiendum aptatae sint, per
se facile patet, naturam haec ani-
mantia ad vitam in arboribus maxi-
me degendam destinasse. Has scan-
dunt, in his victura quaerunt, tunc-
que alterum manuum par ad susti-
nendum, alterum ad fructus decer-
pendos aliaque negotia ipsis inservit:
eundemque in finem multis cercopi-
thecis, manibus imperfectis instruc-
tis, providit natura cauda prehensili
qua eo tutius se in arboribus firmare
possint.

[Seite 25]

Artis vero et disciplinae opus es-
se quodsi quandoque simiae erectae
incedentes visae sunt, monitu vix
opus est, cum vel ex curatis ad vi-
vum delineatis iconibus simiae saty-
rip) patescat quam incommoda et
contra naturae ordinem affectata.
eiusmodi positura sit, qua manibus
anterioribus baculo innititur, posti-
cis interim inepto modo in pugnum
complicatisq). Neque unquam simiae
aut alius praeter hominem animantis
mammalis exemplum mihi innotuit,
quod, ut hic, erectus alterutro pe-
de insistens, aequilibrium servare
possit.

Patet hinc staturam erectam, uti
homini natura sua vere convenire vi-
dimus, ita et ipsi propriam esse
(§. 4) . Siquidem

[Seite 26]
‘„Unica gens hominum celsum le-
                   vat altius cacumen,
Atque levis recto stat corpore.”’

§. 11.
D) Dentium humanorum proprie-
tates.

Dentes homini magis quam ce-
teris mammalibus aecquali serie ap-
proximati sunt.

Incisores inferiores magis erecti,
quod ad principes humani corporis
characteres distinctivos refero.

Laniarii neque exserti, neque
reraoti, sed eodem ordine vicinis
iuncti.

Molares apicibus singulariter ob-
tuse gibbis, quibus a dentibus mola-
ribus simiae satyri, et longimanae et
quotquot aliarum huius generis spe-
cierum crania indagavi, evidentissi-
me differt.

[Seite 27]

Mandibula denique humana tri-
bus characteribus insignis est; brevi-
tate inquam eximia, tum mento pro-
minulo quod incisoribus erectis re-
spondet, maxime vero condylorum
singulari forma, directione, et cum
ossibus temporum iunctura, quibus
certe ab omnibus quas novi aliorum
mammalium maxillis differt, et quae
manifeste monstrant hominem a na-
tura omnis generis victui ceu animal
vere omnivorum destinatum esse.

§. 12.
Reliqua quae exteriori homini pro-
pria vindentur ut corpus depi-
le etc.

Taceo nonnulla minoris momen-
ti quae itidem ad characteres distinc-
tivos hominis referri solent, ut auri-
culae appendiculam, labia tumi-
dula, praesertim inferius et quae
sunt id genus alia.

[Seite 28]

Paucis saltem de glabra corpo-
ris humani laevitate agere oportet et
inquirere, quatenus ea inter signa
diagnostica referri possit quibus, ho-
mo ab aliis mammalibus, ipsi quo-
dammodo similibus, differt. ‘“Dan-
tur”’ quidem, ex Linnaei asserto,
‘„alicubi terrarum simiae minus
quam homo pilosae;”’ candide ve-
ro profiteor me hactenus ubinam
terrarum simiae hae extent, frustra
quaesivisse. Contra vero eas simias
anthropomorphas quae vulgo sub
communi Malaico nomine Oran-
utan complectuntur, et quidem tam
Angolenses, quam insulae Borneo
indigenas, aeque ac simiam longi-
manam natura sua longe magis
quam hominem hirsutas esse, unani-
mi itinerariorum fide dignorum con-
sensu, tum et exemplis istorum ani-
mantium in Europa passim visorum,
constat: utpote quae, etiamsi non-
dum adoleverint et tenui valetudine
[Seite 29] usa sint, nihilominus tamen magis
quam homo pilosa fuerint.

Illud vero extra dubitationem
positum, observatos passim esse et
quidem maxime in quibusdam maris
pacifici insulis, incolas hirsutiore cor-
pore insignes; quorum tamen cura-
tior descriptio hactenus desideratur.

Primus eorum mentionem fecit
nauticis expeditionibus cel. Spang-
bergr) qui a Japoniae oris Kamt-
schatkam reversus in australiore Ku-
rilium insularum (latit. 43°. 50')
eiusmodigentem se reperisse referts).

Passim tantummodo eiusmodi in-
dividua anomala inter incolas insu-
larum Tanna, Mallicolo et Novae
[Seite 30] Caledoniae observavit cl. J. R. For-
stert).

De simili stemmate Sumatrae fa-
ma est, quod interiora insulae habi-
tare dicitur et Orang gugu voca-
turu).

Uti vero in universum homo gla-
bra magis et laevi cute conspicuus
est, ita contra partes nonnullae sin-
gulares corporis humani magis quam
in brutis animantibus pilosae viden-
tur, ut pubes et subaxillaris scrobi-
culus, quas ideo veteres itidem ad
characteres homini proprios retule-
runt.

§. 13.
II. Memorabiles corporis humani
proprietates, respectu fabricae
internae.

[Seite 31]

Absolutis quae de proprietatibus
corporis humani externi monenda
erant, jam ad alterum tractationis
momentum (§. 2) fabricam scil.
eius internam delati sumus; circa
quam tamen Neoptolemum sequi, et
paucis philosophari angusti huius lo-
ci limites nos iubent. Universam
hanc disquisitionem ad bina iterum
capita referre licebit,

A) ea indagando quibus homo
aut solus, aut cum paucis tantum
aliis animantibus caret;

B) ea, quae ipsi contra propria
sunt.

§. 14.
A) Partes internae quibus homo
caret.

Partes hae in brutis mammalibus,
maxime domesticis reperiundae,
[Seite 32] quondam, cum humana cadavera se-
candi rarior opportunitas esset, aut
zootomiae amore negligeretur ad
unum fere omnes homini quoque
vulgo tributa sunt.

Pertinet huc v. c. panniculus
carnosus s. musculus subcutaneus a
Galeno eiusque sequacibus, imo ve-
ro et ab ipso anatomes humanae re-
stauratore et a Galenicis erroribus
acerrimo vindice, Vesalio inquam,
male homini tributus, a Nicolao Ste-
nonis vero huic recte negatus et uni-
ce brutis animantibus adscriptus.

Rete mirabile arteriosum itidem
a Galeno inter partes corporis huma-
ni relatum, Vesalius post Berengari-
um Carpensem huic deesse monstra-
vit.

Musculo oculi suspensorio s. bul-
boso, s. septimo quo quadrupeda
mammalia instructa sunt, hominem
carere primus ad naturae veritatem
docuit Fallopius.

[Seite 33]

Nullam humano foetui conces-
sam esse membranam allantoidem
reliquis mammalibus tantum non
omnibus communem, serius demum
evictum est.

Taceo alias partes in paucioribus
saltem brutorum animantium gene-
ribus repertas quidem, nihilominus
tamen aliquamdiu homini etiam fal-
so tributas, ut pancreas sic dictum
Aselli, ductus hepaticysticos, cor-
pus Highmori etc.

aut eas quae uti quibusdam tan-
tum mammalium ordinibus datae,
ita etiam tam manifeste homini ne-
gatae sunt, ut nemo facile eas ipsi
tribuere potuerit, quo v. c. membra-
nam nictitantem refero (quam or-
dinis in disserendo caussa aptius hic
nominandam censui, etsi potius ad
externas partes pertineat), et liga-
mentum suspensorium colli, et quae
sunt id genus alia.

[Seite 34]

Foramen incisivum pone dentes
primores superiores homini quidem
cum quadrupedibus commune est,
pro portione tamen minus, et sim-
plex, cum in plerisque ceteris mam-
malibus duplex sit et in multis ingen-
tis magnitudinis.

§. 15.
Os intermaxillare.

Memorabilis ossis non unam ob
caussam seorsim mentio injicienda
est. Quae enim in homine contigua
sibi sunt ossa maxillae superioris,
omnesque ac singulos dentes supe-
riores infixos tenent, in brutis an-
trorsum tertio quodam singulari os-
se cunei in modum ipsis interiecto ab
invicem separantur, cui Hallerus
ideo quod dentes incisores superio-
res (si qui adsint) ipsi insideant os-
sis incisivi nomen dedit. At enim
vero cum et in iis reperiatur mam-
[Seite 35] malibus quae istis dentibus prioribus
destituuntur, ut pecora, et elephas,
et rhinoceros bicornis africanus, aut
quae plane edentula sunt ut myrme-
cophagae et balaenae, potius os in-
termaxillare vocandum censuiw).
Aliis hocce os unicum est et indivi-
sum, multis contra bipartitum, omni-
bus vero suturis propriis a vicinis cal-
variae ossibus distinctum, faciali al-
tera plerisque utrinque secundum
nasum ad extremos incisorum alveo-
los tendente, palatina altera ab istis
alveolis versus foramina palatina an-
tica arcuata. Cum ergo desideratis-
simus Camper defectum huius ossis
ad principes characteres retulerit
quibus homo ab aliis mammalibus
differat, duplex sane oritur quaestio

1) num vere homo eo careat,

2) numque omnia reliqua mam-
malia eodem instructa sint?

[Seite 36]

Prius ante bina cum dimidio se-
cula acerrimae inter anatomicos id
temporis disputationi ansam prae-
buit. Cum enim Galenus eas quas
diximus ossis intermaxillaris suturas
inter reliquas cranii recenseat, Ve-
salius hoc argumento post tot alia
utebatur ut demonstret istum non ad
humanum sceletum sed ad simiae,
enchiridium suum osteologicum tam
diu pro canone habitum, composuis-
se. Post vana autem Jac. Sylvii ten-
tamina miseris praetextibus Galenum
suum vindicandix) totam hanc
quaestionem tam perfecte diremtam
putabamus ut praeter omnem opi-
[Seite 37] nionem acciderit quando cl. Vicq-
d'Azyr nostris temporibus analogiam
inter hominis et brutorum fabricam
quoad os intermaxillare tanquam
rem inexpectatam demonstrare co-
natus esty). Unicum enim quo ea
analogia nititur similitudinis vestigi-
um, rimula scil. semilunaris in foe-
tuum humanorum et infantum ossi-
bus maxillaribus ex transverso pone
dentium incisorum alveolos spectan-
da, et quandoque etiam in adultis
superstes pridem tritissimum estz).
Male autem eam fissuram suturae no-
mine insigniri, jam ante ducentos et
quod excurrit annos sapienter et ad
naturae veritatem monuit acutissi-
mus Fallopiusa). Facialem vero
[Seite 38] ossium maxillarium superficiem in
humano cranio ne fissura quidem
eiusmodi, nedum sutura, in simiis
tam conspicuab), notari, monitu
haud opus est.

Quod vero alteram quaestionem
attinet, num solus inter mammalia
homo osse intermaxillari careat, fa-
teri utique oportet, me in pluribus
quadrumanorum craniis incassum id
quaesivisse.

Desunt enim suturae hocce os
definientes in sceleto Cercopitheci
mortae quod in museo academico as-
servatur; cuius ceteroquin cranium
reliquas suturas satis distincte mon-
strat.

[Seite 39]

Neque magis istas in alio eiusdem
speciei sceleto reperi, quod cl. Bill-
mann, chirurgus Cassellanus dexter-
rimus servat, quod vero senioris
mortae fuit et plerasque suturas ob-
literatas habet, adeo ut ex unico
hocce specimine nihil colligere liceat.

Verum tertium mihi innotuit eius-
dem cercopitheci exemplum cuius
notitiam amicissimo Schacht Profes-
sori Harderovicensi meritissimo de-
beo, quod itidem isto osse caret. Ita
ut utique operae pretium videatur in
aliis speciminibus huius animantis ul-
tro circa intermaxillaris ossis prae-
sentiam aut defectum inquirere.

De quarto exemplo scele-
ti cercopitheci mortae, ossis in-
termaxillaris vestigiis plane de-
stituti, litteris me docuit cl.
Holme, medicus Manchestrien-
sis celeberr.

In horrendo immanis vere simiae
anthropomorphae sceleto ex insula
Borneo, quod in thesauro rerum na-
turalium Principis Arausionensis Ha-
gae Comitum curate et repetitis vici-
bus perquisivi, ne minimum quidem
istarum suturarum vestigium vidi;
verum grandem natu fuisse hanc si-
[Seite 40] miam uti universus sceleti habitus ita
praesertim plurimarum suturarum
cranii coalitus docetc).

Aliter vero se res habet cum cra-
nio junioris eiusmodi anthropomor-
phi animantis, cuius sceleti reliquias
Londini in museo Britannico dete-
xi, appensa adhuc schedula ve-
tusta, quae docet esse simiae quam
Orang utang vocant, ex insula Su-
matra allatae a praefecto navis Apri-
ce. In hocce quippe cranio inter-
maxillaris ossis suturarum ne umbra
quidem aderat, quamquam reliquae
ad unam omnes manifeste extarent.

Verum quoque nec Ed. Tyson in
Angolensi suo satyro eas reperit, ne-
que Daubentonii icon cranii similis
[Seite 41] ex eodem natali loco animantis, eas
exhibet.

Ut ut interim sit hoc sane certum
quod itidem ad hominis characteres
referri potest, hisce quae dixi simia-
rum craniis aeque ac reliquis mam-
malibus maxillas magis esse promi-
nentes et antrorsum porrectas.

§. 16.
B) Partium quarundam hominis
internarum ab iis aliorum mam-
malium differentiae.

Non nisi de paucis iisque maxime
singularibus eiusmodi differentiis,
hic nobis sermonem esse posse, faci-
le intelligitur.

Ut ergo a capite incipiamus ho-
mini, praeter varia minoris momen-
ti, lentem v. c. crystallinam ipsi (si ce-
[Seite 42] tacea exceperis) pro portione ut vi-
detur minimam, et adulto minus
quam aliis animantibus convexam,
foramen occipitale magnum magis
quam in quadrupedibus antrorsum
locatumd), et quae sunt id genus
alia cerebri moles contigit ma-
xima, non quidem (quae inde ab
Aristotelis temporibus praevaluerat
opinio) pro portione, universi corpo-
ris, sed ex eleganti cl. Soemmerringii
observatione respectu habito tenui-
tatis nervorum exinde orientiume).
Quodsi ergo universum systema ner-
vosum respectu physiologico in binas
partes dividitur, alteram scil. nervo-
sam proprie sic dictam, quae qui-
[Seite 43] dem ipsos nervos et eam utriusque
cerebri et spinalis medullae portio-
nem complectitur quae proxime ad
origines eorum pertinet, et sensoria-
lem alteram, quae propius ad vincu-
lum spectat quo ipsae nervorum fun-
ctiones cum animae facultalibus nec-
tuntur, homini maxima portio nobi-
lioris istius partis sensorialis conces-
sa est.

Aeque memorabile est quod iti-
dem acutissimi Soemmerringii sagaci-
tas detexit, arenulas glandulae pi-
nealis toties quidem iam ab aliis ob-
servatas, a 14to inde aetatis anno
adeo constanter et perpetuo in hu-
manis cerebris reperiundas esse ut iti-
dem ad homini peculiaria referri me-
reanturf). Semel tantum similes
arenulas in cervi damae pineali glan-
[Seite 44] dula reperit. Et si quando in adulti
hominis encephalo vere defuerunt, ad
rarissimas certe anomalias referen-
dum est, cuius defectus exemplum
debeo egregio physiologo Patavino
L. M. A. Caldani, utpote qui litteris
me docuit inter quaterna quae anno
1786 simul eo scopo indagaverit ce-
rebra humana, unum fuisse et qui-
dem senescentis viri, in quo nullum
infuerit arenulae pinealis vestigium.

In thorace situs cordis homini
proprius nominandus venit quod qui-
dem viscus non ut in quadrupedibus
sterno incumbit, sed ut statura erec-
ta secum fert, diaphragmati. Basis
quoque eius non ut in istis capiti ob-
versa sed thoracis vertebris, ut apex
sinistrae mammillae, hincque istis cor
dextrum et sinistrum quod huic con-
tra anterius potius est et posterius.
Paucissimis etiam praeter hominem
aliis mammalibus pericardium dia-
phragmati coalitum.

[Seite 45]

Tubus alimentarius perfecte talis
qualem animal omnivo-
rum habere oportebat.

Carnivoris scil. quodammodo si-
milem dixeris ventriculi structura et
intestini caeci brevitate:

herbivoris contra intestini tenuis
longitudine et insigni a crasso diffe-
rentia; colo bulboso; defectu glan-
dularum odoriferarum smegma pone
anum secernentium etc.

Muliebria denique praeter ea
quae supra iam enarravimus, singu-
lari uteri parenchymate; conceptus
autem tum placentae textura tum fu-
niculi umbilicalis longitudine et ve-
na umbilicali unica insignis est.

Tenello vero embryoni humano
quantum scio propria est aenigmati-
ca hactenus vesicula umbilicalis
quam omnibus humanis foetubus ad
quartum circiter usque post concep-
tionem mensem, communem et se-
[Seite 46] cundum naturam convenientem esse,
alias monuig) ubi et de aliqua eius
analogia cum sacco vitellari pulli in-
cubati, disserui.

§. 17.
III. Homini propria, respectu func-
tionum oeconomiae animalis.

Maxime hic nominanda venit
peculiaris plane humanae telae mu-
cosae (quam vulgo cellulosam vo-
cant) teneritudo et obsequiosa mol-
lities. Uti enim notum est quam
quid notissimum insignem intercede-
re varia animantium genera eorum-
que species differentiam quoad mu-
cosae huius telae tenorem; tenacio-
rem v. c. esse anguillae, teneriorem
contra farioni: ita et iam pridem a
Zinnio quondam nostro, anatomico
oculatissimo observatum est homini
[Seite 47] prae reliquis mammalibus, ceteris pa-
ribus, cellulosam esse subtilissimam
et tenerrimam.

Ego vero aut graviter fallor aut
eandem istius parenchymatis molli-
tudinem ad principes praerogativas
referendam esse censeo, quibus ho-
mo prae ceteris animantibus eminet.
Cum enim ea tela ab una parte per
universum corpus a corio ad intima
usque eius meditullia perfusa sit et
omnibus ac singulis totius machinae
partibus tanquam commune vincu-
lum intertexta; ab altera autem se-
dem constituat maxime universalis
omnium virium vitalium, contracti-
litatis nempe, a qua tonus Stahlio
dictus proxime abesse videtur; mihi
sane persuasum est, eidem telae mu-
cosae in homine obsequiosae teneri-
tudini maxime deberi quod ipse fa-
cilius quam ullum aliud mammale
cuivis climati adsuesci, sub quavis
caeli plaga degere possit.

[Seite 48]

Uti ergo natura hominem respec-
tu victus ut supra vidimus, omni-
vorum fecit; ita respectu habita-
tionis eum omnis solidet cli-
matis (παντοδαπον) esse voluit;
ideoque corpus eius ex maxime ob-
sequioso contextu mucoso fabricata
est, ut eo facilius ad multifarios di-
versorum climatum impulsus se ap-
tare et accommodare possit.

Eidem autem adsuescendi aptitu-
dini egregie respondet alia hominis
proprietas physiologica, tardum
nempe incrementum, longa infan-
tia, sera pubertas. Nulli alii mam-
malium tam sero calvaria coalescit
et dentes erumpunt, nullum praeter
hominem tam sero pedibus inniti
discit, et in staturam plenam adoles-
cit, aut ad sexuales functiones exer-
cendas maturescit.

Nullum vero ab altera quoque
parte mammale quod respectu mo-
dicae corporeae molis tam seroti-
[Seite 49] num vitae terminumh) habeat a
natura praefixum.

Staturae mentio quam inieci, in
mentem revocat singularem proprie-
tatem itidem praeter hominem in
nullo alio animanti quod sciam ob-
servatam, et a situ eius erecto pen-
dentem, quod scil. matutina corpo-
ris eius mensura transversum digi-
tum et quod excurrit, vespertinam
excedati).

[Seite 50]

Sexuales vero quorum memini-
mus functiones de quibusdam ad eas
pertinentibus sigillatim enarrandis
monent.

Homini ergo in universum nul-
lum ut bestiis statutum est peculiare
anni tempus quo coitum appetatk).

Viris in specie concessa praero-
gativa pollutionum nocturnarum
quas quidem eatenus ad naturales
hominis sani excretiones refero, ut
iisdem si pro temperamenti et con-
stitutionis ratione congruum ipsi
fuerit a molesto et alias stimulante
superfluo semine liberetur.

Feminis contra non minus pro-
prius sed magis universus et omnibus
[Seite 51] communis videtur fluxus menstruus,
ita ut recte Plinium mulierem solum
animal menstruale vocasse putem.
Novi quidem aliis quoque animanti-
bus femineis et quidem maxime ex
quadrumanorum ordine, passim ab
auctoribus tributum esse eiusmodi
fluxum, simiam v. c. dianam ex cau-
dae apice menstruare dictum esse etc.
At enim vero quoties a viginti inde
annis aut in vivariis aut a circumfo-
raneis monstratas femineas simias,
papiones etc. mihi videre licuit, de
ea re quaesivi, et passim quidem
unam alteramve earum quandoque
uterinae haemorrhagiae obnoxiam
esse didici, quam vero in nulla pe-
riodum servare, asserebant cordatio-
res custodes qui ipsi eam pro mor-
bosa contra naturae ordinem affec-
tione habebant, quorumque plures
candide fatebantur, vulgo eandem
pro fluxu menstruo declarari ut ple-
bis admiratio eo maior moveatur.

[Seite 52]

Fabulosas contra credulae anti-
quitatis relationes de universis genti-
bus quarum feminae menstruo fluxu
destitutae sint, alio loco paucis tan-
gemus.

§. 18.
IV. Quae homini respectu animae
facultatum propria sunt.

Omnes uno ore huc referunt tam-
quam summam et maximam hominis
praerogativam, rationis usum. Cu-
ratius vero inquirenti quid ipsae hae
voces sibi velint, mirationem subire
necesse est, quam longe diversissi-
mas de rationis notione reddant ra-
tiones philosophi maxime rationales.
Aliis enim est peculiaris plane et ho-
mini unice propria animi facultas,
aliis eximius saltem et valdopere ex-
cellens gradus facultatis, cuius in bru-
torum anima non nisi tenuia vestigia
extent. Aliis complexus omnium ac
singularum humanae mentis altiorum
[Seite 53] facultatum. Aliis singularis directio
facultatum mentis humanae et s. p.

Non nostrum inter hos tantas
              componere lites.

Brevius autem et tutius expediri
quaestionem confido, si, a posterio-
ri ut dicunt, istam hominis praeroga-
tivam in eo ponimus quod ipsum re-
liquorum animantium imperantem et
dominum facitl). Esse ipsi hoc
imperium in propatulo est. Aeque
vero manifestum, caussam eius impe-
rii non in corporeo hominis robore
positam esse. Unice ergo ad ani-
mae dotes earumque praestantiam
referenda est. Hasque dotes, quibus
ergo homo reliqua animantia longis-
sime superat, cuiuscunque ceterum
[Seite 54] indolis et naturae fuerint, rationem
appelleraus.

Natura hominem ut vidimus ita
fabricata est ut omnivorus sit et uni-
versi terrarum orbis habitator. Illi-
mitata autem haecce in victu et in
sede libertas pro infinita fere varie-
tate climatis, soli, aliarumque cir-
cumstantiarum, aeque multifarias af-
fert indigentias quibus non uno mo-
do obviam ire et mederi potest. Ra-
tionis ergo et inveniendi ingenio mu-
nivit eum creator quibus se istis con-
ditionibus accommodare possit.

Hinc et jam vetustissimis tempo-
ribus a sapientissimis gentibus hic
summus hominis principatus inven-
tionis scil. genius divino cultu cele-
bratus est. Thoth nempe ab Aegyp-
tiis, Hermes a Graecis.

Ita enim, ut paucis multa com-
plectar, instrumenta sibi conficit ho-
mo, adeoque acute eum definivit
[Seite 55] Franklinus tanquam animal instru-
mentificum (a tool-making ani-
mal); ita arma et tela sibi ipsi pa-
ravit; ita ignem excitandi modos si-
bi excogitavit; ita et, ut alter alteri-
us adminiculo et auxilio uti posset,
loquelam sibi invenit, itidem inter
ea quae homini propria suntm), re-
ferendam, cum non ut vox animali-
um ipsi connata, sed, quod vel lin-
guarum arbitraria varietas docet ab
eo ficta et in usum versa sitn).

§. 19.
Obiter de risu et fletu.

[Seite 56]

Praeter istam quam modo dixi-
mus animi explanationem, loquelam
inquam, aliae binae nominandae ve-
niunt de quibus minus adhuc extra
dubitationem positum est, num uni-
ce ut loquela homini conveniant, ut-
pote quod non ab eo inventae sed
ipsi connatae quasi sint, neque tam
ad rationis usum quam ad animi pa-
themata pertineant; risus nempe,
hilaritatis comes, et fletus

– – haec nostri pars optima
                 sensus.
[Seite 57]

Lacrumas quidem secernere mul-
ta praeter hominem animalia, tritis-
simum est. Quaeritur autem num
et ex moerore plorent. Asserunt
quidem de nonnullis idonei testes;
ut de phoca ursina Stellero), de ca-
melis cl. Pallasp). Ridendo vero
hilaritatem manifestare bruta animan-
tia magis dubium videtur; etsi pas-
sim ab auctoribus exempla notata
sint. Le Cat v. c. simiam satyrum
angolensem et plorantem et riden-
tem vidisse asseritq).

§. 20.
V. Morbi maxime memorabiles ho-
mini proprii.

Quamquam haec pathologica pri-
mo intuitu minus ad historiam ho-
[Seite 58] minis naturalem spectare videantur,
tribus tamen verbis principalium in-
de mutuari liceat morborum recen-
sum, qui itidem homini proprii sunt,
cum utique etiam haec contra natu-
ram phaenomena ipsi peculiaria in
naturali corporis sui dispositione et
habitu et animali oeconomia nitan-
tur: eodemque adeo jure et hic no-
tari mereantur, quo et animalium
quorundam morbi ipsis proprii in
historia eorum naturali recenseri so-
leant, ut lues bovilla, aut coryza ma-
ligna equorum, aut rabies spontanea
canino generi frequentior etc.

Per se interim intelligitur non ni-
si de maxime memorabilibus morbis
hic loci nobis sermonem esse posse,
neque haec pauca e pluribus selecta
extra omnem dubitationis aleam ad-
huc posita esse, cum nosologia bru-
torum si a paucis animantibus nobis
domesticis discesseris, ob graves et
partim insuperabiles difficultates fe-
re inculta adhuc iaceat.

[Seite 59]

Magna tamen cum probabilitate
inter morbos humano unice generi
proprios nominandi veniunt:

Febres exanthemati-
cae tantum non omnes; aut sane
ex his praesertim

Variolae, r)

Morbilli,

Scarlatina,

Miliares,

Petechiae,

Pestis.

[Seite 60]

Ex haemorrhagiis

Epistaxis (?)

Haemorrhoides,

Menorrhagia.

Ex nervorum affectio-
nibus

Hypochondriasis,

Hysteria,

Morbi mentis proprie sic dic-
ti, ut melancholia,
Nostalgia etc. forte
et Satyriasis et Nym-
phomania.

Cretinismus.

Ex cachexiis

Rhachitis (?)

Scrofula (?)

Venerea lues,

[Seite 61]

Pelagra,

Lepra cum Elephantiasi.

Ex localibus morbis

Amenorrhoea,

Cancer (?)

Clavus,

Hernia congenita (?)

Prolapsus variae species, ut
ille vesicae urinariae
inversae cuius cura-
tiorem notionem de-
bemus acumini egre-
gii Bonns).

[Seite 62]

Herpes (?)

Tinea capitis.

Anceps haereo anne et huc refe-
ram vermes intestinales
hominis, et binas ex pediculorum
genere species, praeter ipsum quan-
tum novi in nullo alio mammali ob-
servatas.

Taceo eos morbos qui etsi homi-
ni non proprii, tamen longe quam
aliis animantibus frequentiores sunt,
ut dentitio gravis, mola, abortus,
partus difficilis etc.

§. 21.
VI. Brevis recensus eorum quibus
vulgo, ast falso, hominem a bru-
tis differre putarunt.

In plura huc pertinentia jam su-
pra ut occasio ferebat, animadver-
[Seite 63] sum est. Reliqua quae succurrunt
succincte enarrantor.

Pertinet ergo huc v. c. oculorum
vicinitas, utpote qui in simiis longe
magis quam in homine invicem ap-
proximati sunt.

Cilia in utraque palpebra, quae
praeter hominem multis aliis animan-
tibus quadrumanibus praesertim, ve-
rum et elephanti concessa sunt.

Naso prominente hominem prae-
cellit simia rostratat).

Auriculae non omnibus homi-
nibus immobiles sunt, neque omni-
bus reliquis mammalibus mobiles.
Excipiendae enim v. c. myrmeco-
phagae.

Organon tactus plurimis qua-
drumanibus cum homine commune.

[Seite 64]

ita et uvula.

Verum pudet fere ea enarrare,
quae nimis inepta sunt, ut ructus in-
ter hominis praerogativas relatosu),
et quod homo non ut bruta sa-
ginari possitw), et quae sunt huius
farinae alia.

Sectio II.
de
CAUSSIS MODISQUE
quibus
ANIMALIUM SPECIES DEGENE-
RANT, IN UNIVERSUM.

§. 22.
Instituti ratio.

[Seite 65]

Hactenus ea indagavimus quibus
homo a ceteris animalibus dif-
fert. Jam ergo scopo totius disser-
tationis primario propius accedimus,
tum inquisituri qualis et quanta di-
versitas nativa ipsas hominum gentes
et nationes multifarias intercedat;
tum ponderaturi an haec diversitas
[Seite 66] degenerando ortum suum traxisse
potuerit, anve tanta sit ut plures po-
tius generis humani species primige-
nias statuere oporteat. Antequam
vero hoc fiat, binae adhuc conside-
randae sunt quaestiones

I) quid sit species in zoolo-
gia?

II) quomodo in universum spe-
cies primitiva in varieta-
tes degeneret?

atqui de utrisque seorsim.

§. 23.
I) quid est species?

Ad unam eandemque speciem
pertinere dicimus animantia quodsi
forma et habitu ita conveniunt ut ea
in quibus differunt, degenerando so-
lum ortum duxisse potuerint.

Diversas contra species vocamus
quarum differentia tam essentialis
[Seite 67] est ut ex notis fontibus degeneratio-
nis (sit venia verbo) explicari ne-
queat.

Hactenus bene, in abstracto
quod vocant.

Jam vero characteres exhibere
quibus in ipsa rerum natura meras
varietates et genuinas species ab in-
vicem distinguere possimus, hoc
opus, hic labor.

Raius quidem, vir immortalis,
praeterito jam seculo, adeoque diu
ante Buffonium ea animantia ad ean-
dem speciem referenda esse cen-
suit, quae invicem coëant et foecun-
dam prolem gignant.

Cum vero in domesticis animan-
tibus quae homo sibi subegit ob co-
actum quod agunt vitae genus, an-
ceps videatur et dubius iste charac-
ter, ineunte jam quod agimus seculo,
acutissimus Frisch eum unice ad fera
animantia restrinxit, eaque eiusdem
[Seite 68] esse speciei declaravit, quae secun-
dum naturam suamx) invicem coe-
ant.

Sed et hac limitatione parum no-
bis profecisse, fateri oportet.

Primo enim quam nulla fere spes
est tot animalia fera, inprimis exoti-
ca, circa quae maxime nostra intere-
rat nosse anne pro meris varietatibus
anve pro diversis speciebus habenda
[Seite 69] sint, unquam ad istam copulae truti-
nam revocandi? praesertim si longe
diversa ipsis patria fuerit: satyrum v.
c. Angolensem (Schimpansé) cum
isto insulae Borneo (Orang-utang).

Tum vero in universum longe
minor neque tanti momenti dubitatio
et obscuritas hocce de quo agimus
respectu, est circa animantia fera,
quam circa ipsissima ea quae hac ra-
tione excluduntur, domestica.

Hic enim maxime haeret aqua.
Hincque miri auctorum dissensus,
circa canem v. c. familiarem cuius
gentes ab aliis ad plures species pri-
mitivas referri videas; ab aliis pro
meris varietatibus ab eo stemmate
quod domestici nomen fert (chien
de berger) degeneratis haberi; ite-
rum ab aliis omnes has varietates a
cane aureo (Schakal) derivari; ab
aliis denique contendiet hunc ipsum
junctim cum omnibus canis domesti-
[Seite 70] ci varietatibus a lupo ortum duxisse
et s. p.

Uti vero hoc a copula petitum
principium non sufficit ad speciei no-
tionem eiusque a varietate differen-
tiam, definiendam, ita nec alia quae
hoc scopo adhibita sunt, v. c. con-
stantia characteris cuiusdam; nam
color niveus et pupillae rubrae in cu-
niculorum varietate alba adeo con-
stantissimae sunt ut unquam specifi-
cus character esse possit etc.

Adeo ut fere desperem posse ali-
unde quam ex analogia et verisimi-
litudine notionem speciei in zoolo-
giae studio depromi.

Video v. c. molares dentes ele-
phantis Africani ab iis Asiatici confor-
matione sua mirum quantum differ-
re. Nescio quidem an unquam ista-
rum dissitarum orbis partium ele-
phantes invicem coituri sint; neque
magis scio quam constans sit haec
[Seite 71] dentium in utroque conformatio;
cum vero hactenus in iis quae mihi
videre contigit speciminibus eandem
differentiam observaverim, cumque
nullum mihi hucusque innotuerit ex-
emplum dentium molarium degene-
rando solum ita immutatorum, ex
analogia coniicio elephantes istos
non pro meris varietatibus sed pro
vere diversis speciebus esse habendos.

Mustela contra furo non pro pe-
culiari specie sed pro mera varietate
putorii mihi habenda videtur, non
tam quod utramque invicem coire
sciam, quam quod illa pupillas rubras
habeat, mihique ex analogia omnia
ea mammalia quae pigmento fusco
oculi interni destituuntur, pro meris
varietatibus a speciebus suis primiti-
vis degeneratis habenda sint.

§. 24.
Applicatio dictorum ad quaestio-
nem de humani generis aut va-
rietatibus, aut speciebus con-
stituendis.

[Seite 72]

Facile patet quorsum huc usque
dicta tendant. Non altera ergo et
nobis praeter analogiam patet via
qua ad problematis supra (§. 22)
propositi solutionem pertingere li-
cebit.

Hac vero via incedentes semper
ante oculos habere oportet aureas
binas regulas philosophandi magni
Newtonis.

Alteram nempe: ‘«Effectu-
um naturalium eiusdem ge-
neris easdem assignandas es-
se caussas.»’

Gentium ergo in genere humano
diversitati corporeae easdem ut as-
[Seite 73] signemus caussas necesse est quas si-
mili diversitati corporeae aliorum
animantium domesticorum late per
orbem dispersorum assignamus.

Alteram vero: ‘«Caussas re-
rum naturalium non plures
admitti debere, quam quae
earum phaenomenis expli-
candis sufficiant.»’

Quodsi ergo apparebit degenera-
tionis caussas phaenomenis circa di-
versitatem corpoream in genere hu-
mano explicandis sufficere, nulla
alia a pluribus hominum speciebus pe-
tita admitti debet.

§. 25.
II) Quomodo species primitiva in
varietates degenerat?

Jam ergo de modis degenerandi
acturi optime perspicuitati tractatio-
[Seite 74] nis cavere speramus si eam sub bina
iterum capita redigimus:

quorum primum A) phaenome-
na principalia degenerationis bru-
torum animalium nude e-
narrabit;

alterum B) in caussas huius
degenerationis brutorum animalium
inquiret;

quibus perspectis facilius erit se-
quenti Sectione phaenomena varie-
tatis in genere humano
tam cum istis phaenomenis degenera-
tionis brutorum animalium, quam
cum caussis hisce, comparare.

§. 26.
A) Phaenomena principalia dege-
nerationis brutorum ani-
malium.

Pauca eaque unice ex calidi san-
guinis animantibus, et quidem, quan-
[Seite 75] tum fieri potest, praesertim mam-
malibus utpote homini omnium
maxime quoad oeconomiam cor-
poream similibus, deprompta ex-
empla sufficiant ad demonstrandum,
nullam plane esse in genere humano
varietatem nativam, quam non et in-
ter alia animantia domestica itidem
tanquam meram varietatem degene-
rando ortam observare liceat.

Verum et haec sigillatim in capi-
ta distribuere praestat.

§. 27.
1) Color.

Ita v. c. respectu coloris sues in
Normannia, ad unam omnes albae;
in Sabaudia nigrae; in Bavaria spa-
diceae etc.y).

Pecus bubulum in Hungaria ple-
rumque ex griseo albidum; in Fran-
conia rufum etc.

[Seite 76]

in Corsica ins. canes et equi ele-
ganter maculati.

in Normannia gallopavones nigri;
nostrates contra plerumque albi.

in Guineae oris uti homines indi-
genae ita et aves gallinacei praeser-
tim generisz) et canes nigri; et
quod inprimis memorabile cani gui-
neensi (quem Linnaeus nescio quo
jure aegyptium vocat) aeque acisti-
us climatis hominibus et holosericea
glabrae cutis mollities et maior et fe-
re specifica perspiratio cutaneaa).

§. 28.
2) Pilorum textura.

Respectu texturae pilorum quan-
ta quaeso varietas vel in sola ovium
diversorum climatum lana, inde a
[Seite 77] tenerrima Tibetana usque ad cras-
sam et fere rigidam Aethiopicam.

aut in setis suillis, quae v. c. adeo
molles suibus Normanniae ut nec
scopulis parandis idoneae sint.

Et quanta hoc respectu differen-
tia inter aprum et suem domesticam,
praesertim quoad brevem lanuginem
setis interspersam.

Et quam mirandus contra singu-
laris cuiusdam orbis plagae in pilos
non unius generis mammalium do-
mesticorum effectus, ut Galatiae cli-
matis in Ancyranas barbigeras pecu-
des, cuniculos, et feles, bombyci-
na mollitie et memorabili longitu-
dine tum et plerumque niveo can-
dore pilorum aeque conspicuas.

§. 29.
3) Statura.

Respectu staturae differentia Pa-
tagonem inter et Lapponem longe
[Seite 78] minor quam quae passim in aliis ani-
mantibus domesticis diversarum or-
bis plagarum observatur. Ita v. c.
sues in Cubam insulam ex Europa
translatae in duplo maiorem statu-
ram excreveruntb).

Ita boves in Paraguayam transpo-
sitaec) etc.

§. 30.
4) Figura et proportio partium.

Quoad proportionem partium
quam insignis varietas equos inter
Arabes aut Syriacos et Germaniae
borealis; boves inter altipedes capi-
tis bonae spei et brevipedes Angliae.

Suibus Normanniae crura poste-
riora longe altiora anterioribus etc.

Cornua bobus quarundam pro-
vinciarum Angliae, Islandiae cet. pla-
[Seite 79] ne nulla suntd); Siculis contra vae-
grandia; ut ingentia cornua Habes-
siniae boum, quale gener. Baron.
Banks mihi monstravit, sicco praeter-
eam pede, quod, si Bruceo fides,
ad morbosam potius caussam refe-
renda videantur.

Verum ovis polycerata jure hic
nominanda venit.

et quoad ungularum varietatem,
integrae stirpes suum tam solidungu-
larum quam trisulcarume).

Respectu aliarum partium oves
laticaudae; fringillae canariae cri-
statae (nostratibus vulgo Kapp-Vö-
gel) et quae sunt id genus alia.

§. 31.
5) Craniorum praesertim formae.

Craniorum formae in generis
humani varietatibus passim ab invi-
[Seite 80] cem differre observantur; verum
omnis haec differentia ne hilum ma-
jor imo vix aequiparanda ei quam in-
ter aliorum animantium domestico-
rum diversas gentes observare licet.
Aethiopis v. c. cranium non magis
ab Europaeo abhorret quam suis do-
mesticae ab apri capite osseo; aut
equi Neapolitani caput quod a simi-
litudine arietinum vocant ab eo equi
Hungarici quod singulari brevitate
et maxillae inferioris amplitudine
conspicuum esse periti norunt.

In uro, stirpis bovinae domesti-
cae auctore, ex observatione Cam-
peri insignes spectantur foveae la-
crymales; quae in nostratibus con-
tra bobus degenerando plane obso-
letae sunt.

Taceo prodigiosam plane cranii
degenerationem in varietate gallina-
rum quas Patavinas vocantf).

§. 32.
B) Caussae degenerationis.

[Seite 81]

Vita animalis duas facultates, a
viribus vitalibus pendentes tanquam
conditiones primas et principes om-
nium ac singularum ejus functionum
supponit:

alteram scilicet, stimulorum in
corpus agentium, vim ita suscipien-
di, ut partes inde afficiantur;

alteram vero, ex hac affectione
ita reagendi ut motus corporis vivi
dehinc excitentur et perficiantur.

Nullus ergo motus in machina
animali absque stimulo praegresso et
absque actuoso exin reagente.

Hi cardines in quibus omnis phy-
siologia oeconomiae animalis ver-
satur.

Et hi quoque fontes ex quibus,
uti ipsum generationis negotium, ita
[Seite 82] et caussae degenerationis dimanant;
quod vero quo clarius pateat etiam
parum physiologice doctis, pauca ex
ista disciplina praemitti debent.

§. 33.
Nisus formativus.

Alias jam ex professo et singulari
de hocce argumento libello monstra-
re studui, vulgare istud evolutionis
quod vocant systema, (quo quidem
nullum animal nullamve plantam ge-
nerari, sed omnia corporum organi-
corum individua prima statim crea-
tione involutorum germinum specie
praeformata jam successive evolvi
tantum docent), nec ipsis phaeno-
menis naturae nec sobriae philoso-
phandi rationi respondere: contra
vero aptissime jungendo bina princi-
pia explicationis naturae corporum
organicorum, physico-mechanicum
scilicet cum teleologico, tum genera-
[Seite 83] tionis phaenomena, tum sanum ra-
tiocinium eo ducere ut potius pona-
mus:

Genitale liquidum non nisi
informem materiem esse orga-
nicorum corporum, a materie
inorganici regni innata sed
ex phaenomenis manifesta vi
differentem, qua certis sub cir-
cumstantiis maturitatis, mix-
tionis, loci, etc. statutam ip-
sis et destinatam formara ge-
nerationis negotio primo in-
duat, nutritionis posthac func-
tione perpetuo conservet, et
si ea forte mutilata fuerit,
quantum fieri potest ope re-
productionis iterum restituat.

Hancce vim, ne cum aliis vis vita-
lis generibus aut cum vagis et inde-
terminatis veterum vocibus, vis plas-
ticae etc. confundatur, nisus for-
mativi nomine distinguere lice-
at: quo tamen nomine non tam caus-
[Seite 84] sam quam effectum quendam perpe-
tuum sibique semper similem, a po-
steriori ut dicunt ex ipsa phaenome-
norum constantia et universitate ab-
stractum insignire volui: eadem fere
ratione qua attractionis aut gravita-
tis nomine ad denotandas quasdam
vires utimur, quarum tamen caussae
etiam cimmeris quod aiunt tenebris
sepultae latent.

Uti ergo aliae vires vitales, quan-
do statutis suis sibique convenienti-
bus stimulis excitantur, actuosae fiunt
et ad reagendum promptae; ita et
nisus formativus stimulis ipsi respon-
dentibus excitatur, caloris v. c. fotu
in ovo incubato etc.

Cum vero aliae vires vitales, ut
contractilitas, irritabilitas etc. non
nisi motu se exserant, ea contra, de
qua hic agimus incremento et deter-
minatam formam materiei impertien-
do sese manifestat; qua quidem fit,
[Seite 85] ut quaevis planta, quodvis animal,
sui speciem (sitve hoc immediate, sit-
ve gradatim successivo aliorum sti-
mulorum adventu et vicissitudine,
per metamorphosin) in foetus suos
propaget.

Triplex autem maxime modus est
quo nisus formativus a statuta sibi di-
rectione et norma deflectere potest.
Monstrosa scilicet fabrica; tum hy-
brida generatione ex diversarum spe-
cierum genitalis liquidi miscela; de-
nique degeneratione in varietates,
proprie sic dictas.

Monstrosa fabrica, qua, sitve ni-
sus formativi turbatione et quasi er-
rore, sitve etiam casu fortuito et ad-
ventitio, ut pressione externa etc.
vitiosa plane et deformis structura
contra naturam corporibus organicis
inducitur, in praesenti nihil ad nos
attinet.

Neque magis hybrida ex com-
mixtione geniturae diversarum spe-
[Seite 86] cierum nata huius loci sunt, cum ex
sapientissima naturae lege, (qua
nempe formarum specificarum infini-
tae confusioni praecavetur), eiusmo-
di hybrida, in animali praesertim re-
gno, vix unquam nisi hominis coa-
ctu oriantar; tumque tantum non
semper sterilia sint, ita ut novam
sui ex anomala venere ortam formam
heteroclitam ultro propagare neque-
ant. Interim tamen et hanc circa
quam versamur disquisitionem, illu-
strare potest historia hybridorum ex
diversis speciebus natorum; partim
ob analogiam cum iis hybridis quae
ex diversis varietatibus oriuntur, de
quibus infra sermo erit; partim quod
vel instar omnium argumento sint ad
refutandam istam de germinum prae-
formatorum evolutione theoriam, et
ad manifeste contra declarandam ni-
sus formativi vim et efficaciam, quae
neminem fugiet rite considerantem
notissima illa et maxime memorabi-
lia experimenta, quibus, in rarioribus
[Seite 87] hybridorum prolificorum exemplis,
per plures generationes saepius ite-
rata eorum foecundatione ope virilis
ejusdem speciei seminis, adeo sen-
sim a primaeva materna forma defle-
xit nova ea pronepotum hybridorum
facies, ut potius magis magisque in
paternam alterius speciei formam
abiret, et sic denique ista in hanc
(– arbitraria quasi metamorphosi –)
tota quanta transmutata videreturg).

Uti vero geniturae specifice di-
versae miscela etiamsi non omnem
nisus formativi excitationem praever-
tat et quasi suffocet, tamen singula-
rem et anomalam directionem ipsi
impertit, ita et perennis et aeviterna
per longas generationum series con-
[Seite 88] tinuata peculiarium quorundam sti-
mulorum in corpora organica actio,
itidem multum valet ad nisum forma-
tivum sensim a sueto tramite deflec
tendum; qui quidem deflexus uber-
rimus degenerationis fons, et varie-
tatum proprie sic dictarum, mater
est.

Jam ergo agamus et principes is-
torum stimulorum sigillatim recen-
seamus.

§. 34.
Clima.

Infinitam fere esse climatis, ut in
omnia corpora organica, ita maxime
in calidi sanguinis animantia poten-
tiam, facile patebit cuivis perpenden-
ti primo, quam intimo quamque per-
petuo nexu haec animalia dum vi-
vunt aëris atmosphaerici in quo de-
gunt actioni obnoxia sint; porro
quam multifariis elementis ut vocant,
[Seite 89] tum constitutivis gasiformibus, tum
accessoriis luminis, caloris, electricae
materiei etc. aër iste (quem ipsum
quondam pro elemento simplici ha-
buerunt) mirum in modum composi-
tus sit; denique vero quam multimo-
dis pro portione istorum elemento-
rum variet, quamque diversa pro hu-
jus varietatis ratione actio atmosphae-
rae in ea quae diximus animantia esse
debeat: maxime ubi tot aliorum ra-
tio habita fuerit, quorum accessu
climata tantopere variant, ut situs re-
gionum respectu zonarum globi, ele-
vationis soli, montium, maris vicini-
tatis aut lacuum et fluviorum, ven-
torum endemiorum, et quae sunt id
genus innumera alia.

Quem ergo animalia quae dixi-
mus inde a partu inspirando hauri-
unt aër, tantopere climatum varieta-
te modificatus, in pulmonibus eorum
tanquam in laboratorio vivo decom-
ponitur; pars istius haustus cum san-
[Seite 90] guine arterioso per universum cor-
pus distribuitur, pro portione vero
hujus partis alia contra elementa
hinc liberantur et partim ad integu-
menta corporis peripherica deponun-
tur, partim venosi sanguinis fluento
ad viscera respiratoria revehuntur;

hinc sanguinis ipsius variae modi-
ficationes, harumque in secretiones
humorum, praesertim oleosorum,
adipis, bilis etc. memorabilis influ-
xus;

hinc denique horum omnium,
tanquam totidem stimulorum in so-
lidum vivum actio, indeque pendens
tum hujus solidi actuosi reactio, tum,
quod proxime ad nostram disputa-
tionem attinet, nisus formati-
vi directio et determinatio.

Ingens hic et perpetua climatis
in oeconomiam animalem et corpo-
ris habitum et conformationem po-
testas etsi nullo non aevo ab attentis
[Seite 91] observatoribus agnita fuerit, maxi-
me tamen nostris temporibus tum in-
genti quod chemia cepit incremento,
tum subtiliore physiologiae studio
maxime illustrata est et confirmata.

Nihilominus tamen difficile sae-
pe et arduum in disquisitione varie-
tatum definire quid unice climati,
quid potius aliis degenerationis caus-
sis, quid denique istius cum his con-
cursui tribuendum.

Interim tamen liceat unum alte-
rumve degenerationis exemplum pro-
ferre quod apertius ex climatis influ-
xu derivandum videtur.

Color v. c. albidus multorum sub
septentrionibus animalium, quae in
temperatis zonis aliter colorata sunt.
Exempla praebent vulpes, lepores, ju-
menta, falconcs, corvi, monedulae,
merulae, fringilla caelebs etc.

Frigori tribuendum esse hunc
candorem analogia docet ejusmodi
[Seite 92] animalium quae eadem sub caeli pla-
ga hyberno tempore aestivum colo-
rem in albidum aut griseum mutant;
ut mustelae herminei et vulgares,
lepores, sciuri, rangiferi, tetrao la-
gopus, emberiza nivalis, aliah).

Ita et sericea mollitie conspicu-
um et utplurimum niveum vellus
animalium quae diximus Ancyrae
(§. 28) climati potius tribuo quam
victus generi, quod diversissimis ali-
mentis vescentibus, carnivoris v. c.
ut feli, aeque ac herbivoris ruminan-
tibus ut caprae, commune sit.

Similisque ratio esse videtur car-
bonaceae nigredinis quam sub qui-
busdam torridae zonae plagis, ut
in Guineae oris, diversi ordinis ani-
mantia, tam mammalia quam aves,
aethiopum colore inducere vidimus.
(§. 27)

[Seite 93]

Et maxime memorabile, hancce
aethiopicam nigredinem aeque ac
istum Syriae animalium candorem,
etiamsi in remotas diversi longe cli-
matis regiones translata fuerint, con-
stanter tamen per longas generatio-
num series servari.

Neque minor climatis in statu-
ram corporum organicorum vis et
potentia; cum frigus incremento eo-
rum obstet, quod contra calore ma-
nifeste augetur et promovetur. Ita
v. c. equi Scotici, aut frigidae North-
wales pusilli; in Scania equi et pe-
cora ut homines indigeni statura
procera et lacertosa, in Smalandia
sensim minora, in boreali Ostrogo-
thia demum pro portione minima.

§. 35.
Victus.

Verisimillimum quidem est, quod
maxime cl. G. Fordyce sagacitas evi-
[Seite 94] cit, prima elementa ut vocantur om-
nis generis alimentorum sintve ex
animali regno desumta sive e vege-
tabili, eadem esse; hincque a mul-
tifariis calidi sanguinis animantibus
tam carnivoris quam herbivoris, ex
diversissimis nutrimentorum ordini-
bus, dummodo haec a digestionis
organis rite subacta fuerint, similem
chylum, similemque in universum
sanguinem parari. At enim vero ut-
ut haec a veritatis specie proxime
absunt, neutiquam tamen infician-
dum, adventitias diversorum alimen-
torum qualitates innumeras, in im-
mutandis animalium naturis et pro-
prietatibus magnum habere momen-
tum.

Paucis hoc probasse exemplis suf-
ficiat.

Specificam v. c. singularium quo-
rundam alimentorum in colorem ani-
malium esse potentiam, aviculae do-
cent canorae, praesertim ex alauda-
[Seite 95] rum et fringillarum generibus, quas,
si cannabis semine unice pascuntur,
sensim nigrescere, constat.

Texturam pilorum mutato victus
genere mirum quantum mutari, ovis
africana exemplo est in Angliam
translata, cujus lana natura sua vilis
et camelini pili ad instar recta, post
annuum anglici graminis pastum no-
bilissimam nacta est teneritudinemi).

Quanta vero in statura et pro-
portione immutanda victus sit po-
tentia, aperte liquet ex animalium
domesticorum comparatione. Equi
v. c. qui in terris uliginosis (quas
vernacula Maschländer vocant)
pingui utuntur alimento, ut Frisici
etc., maxime grandescunt, cum con-
tra in saxosis et lapidosis terris, qua-
les sunt Oelandicae, aut in aridis eri-
cetis, pumiles maneant. Ita boves
[Seite 96] in solo pingui mire quoque pingues
et ventriosae fiunt sed cruribus pro
portione brevioribus; sicciore vero
gramine pastae, quale v. c. capense
est, minus adipis secernunt, cruribus
vero validis et carnosis insignes sunt;
ut multifarias diversitates saporis car-
nium, aut ponderis etc. taceam, iti-
dem a victus varietate pendentes.

§. 36.
Vitae genus.

De vitae genere tanquam caussa
degenerandi locuturus, omnia ea
momenta illuc refero quae praeter
clima et victum ita oeconomiam na-
turalem animalium spectant, ut diu
et continuo in eandem agentia cor-
poris habitum aliquo demum modo
immutare valeant; quo quidem ma-
xime cultura et vis consuetudinis
faciunt, quorum vis et potestas iti-
dem omnium maxime in animanti-
[Seite 97] bus nostris domesticis manifeste con-
spicua est.

Cogitemus v. c. ingentem diffe-
rentiam quae conformationem et
proportionem partium equi generosi
in schola ficti et sylvestris, quem fe-
rum vocant, intercedit. Hic cum
aliis dimicans mordet magis quam
calcitrat; ille contra frenatus et so-
leis ferreis armatus his potius hostem
petit et mordere dediscit quasi. Ple-
raque a homine subjugata mamma-
lium genera cauda pendula et auri-
culis demissis, mitem et servitio ab-
jectum animum demonstrant. In
multis ipsissimae functiones corpo-
reae, secretionis, generationis etc.
mirum quantum mutantur. Sui v. c.
domesticae ingens panniculi adiposi
moles succrescit qua aper caret, cu-
jus contra teneriores et quasi lanugi-
nosi pili, setis interjecti, in ista do-
mestica varietate sensim evanescunt.
Domestica haec animantia longe ma-
[Seite 98] gis quam ferae eorum aborigines
monstrosis partubus obnoxia; et no-
vorum morborum cohortibus, quid
quod et plane novis vermium generi-
bus quorum in fera et primigenia eo-
rum varietate ne vestigium quidem
reperitur: cujus asserti, etsi paradoxi
minime tamen infitiandi, veritatem
hydatidis intercutis (vernacula vo-
cant Finnen, ital. Lazaroli) exem-
plo demonstrare licetk). Refero
huc etiam staturam pumilam ex prae-
matura et intempestiva venere, et
quae sunt id genus alia.

§. 37.
Generatio hybrida.

Hactenus enarrati triplicis generis
fontes degenerationis non nisi longa
[Seite 99] et diuturna, perque plurimas genera-
tionum series continuata, actione pri-
migenium animalium characterem et
habitum sensim paulatimque immu-
tare et varietates producere valent.

Aliter vero se res habet et proxi-
mae jam progeniei novus impertitur
character, quando diversae hujus-
modi varietates, e caussis istis tan-
dem ortae, invicem copula junguntur,
quae hybridae proli ortum praebet,
neutri parentum in totum simili, sed
utriusque formae participi, et medi-
am quasi inter utramque prae se fe-
renti.

Vulgo quidem hybrida vocantur
ex parentibus diversae plane speciei
oriunda, ut muli ab equa ex asino
prognati, aut aviculae ex fringillae
canariae copula cum cannabina or-
tae etc. De his vero hic loci nobis
sermo non est, utpote quibus in hu-
mani generis varietatibus nullus da-
[Seite 100] tur locus. Non desunt quidem his-
toriae nefandae hominum cum bru-
tis copulae, quando aut viri cum
bestiarum femellis rem habuerunt
(sive effrenata libidine raptil), sive
ex vesana continentiae opinionem),
[Seite 101] sive quod medicum usum ex ejusmo-
di facinore sperarentn) aut feminas
a brutorum masculis subactas esse
relatum est (sive violento stupro id
acciderito), sive sollicitantibus ex
libidine insanientibus feminisp), si-
[Seite 102] ve prostituentibus sese ex religiosa
superstitioneq) nullum tamen un-
quam a teste fide digno relatum com-
perimus exemplum, ubi fecunda
evaserit ejusmodi copula, hybridum-
que ex hominis cum bestia imma-
ni coitu prognatum fuerit.

Verum de iis unice agimus hybri-
dis, quae ex copula diversarum va-
rietatum unius ejusdemque speciei
animalium ortum habent, quando v.
c. fringilla canaria viridis varietati al-
bidae jungitur etc. qualis quidem
coitio insignem in immutando novae
prolis exin oriundae colore aut con-
formatione exerit effectum; adeo ut
et in animalium domesticorum fetu-
ra utilissime adhibeatur ad emendan-
dam et nobilitandam prolem, equa-
riam praesertim et ovillam.

§. 38.
Hereditariae proprietates animali-
um ex morbosa intemperie.

[Seite 103]

Morbosa ex hereditate dispositio
primo quidem intuitu ad pathologi-
am potius quam ad historiam anima-
lium naturalem pertinere videtur.
Curatius vero rem perpendenti faci-
le patebit non una ratione utique
etiam ad has quas agimus caussas de-
generationis referri posse.

Primo enim quaedam animalium
qualitates externae etsi ex vulgi no-
tione minime ad vere morbosam con-
stitutionem referri soleant, proxime
tamen ab ea abesse videntur, utpote
quae plerumque cum valetudinaria
praeter naturam affectione conjunc-
tae sint. Refero huc ex. gr. peculia-
rem quorundam animalium albedi-
nem, quam quidem sapiens Verula-
mius pridem imbecillitatis coloremr)
[Seite 104] appellavit. Non raro certe vitiosam
constitutionem et defectum oecono-
miae corporeae pro caussa agnosce-
re, boves Hungarici docent, quibus
non nisi castratione niveum vellus
nascitur; ab altera vero parte etiam
morbosa symptomata eiusmodi sin-
gularem candorem sequi, canum et
felium Ancyranorum exemplis con-
stat, utpote quas tantum non semper
auditu difficili laborare, vulgata ob-
servatio est.

Tum vero et genuini nonnulli
morbi, quando natura animalium per
longas generationum series iis quasi
adsueta est, sensim sensimque leniores
et minus incommodi ipsis evadere
videntur, ita ut denique vix amplius
pro morboso pathemate haberi sole-
ant. Exemplum praebet ea vitiosae
albedinis species, quae, cum defectu
pigmenti nigri quod ocalum inter-
num calidi sanguinis animantium in-
vestit, conjuncta, leucaethiopiae no-
[Seite 105] mine nota est. Haec, quando spo-
radice unum alterumve foetum cor-
ripit (semper enim congenita affec
tio est) aperte cachexiae genium ex-
hibet, quae passim ad leprosam fere
constitutionem accedit; in aliis vero
hereditario quasi jure per multas ge-
nerationes inveterata in alteram na-
turam abiit, ita ut v. c. in cuniculo-
rum alba varietate ne vestigium qui-
dem pristinae morbosae affectionis
restet, (quam tamen analogia cum
aliis animalibus per anomaliam ni-
veis cum pupulis oculorum rubris
manifeste demonstrat): furo pro pe-
culiari specie generis mustelini habi-
tus fuerit a zoologis, quem tamen,
nisi omnia me fallunt, non nisi pro
mera varietate putorii, et quidem
morbosae ex leucaethiopia originis,
habendum esse, supra jam monui
(§. 23) .

§. 39.
Quaestio problematica: anne et
mutilationes aliave artificia nati-
vis animalium varietatibus an-
sam praebere possint?

[Seite 106]

Disputatum est, anne et deforma-
tiones aut mutilationes, sive casu sive
studio animantibus illatae, maxime
sicubi per longas generationum series
repetitae fuerint, demum temporis
progressu in alteram quasi naturam
abire possint, ita ut quod antea arte
effectum fuerit nunc in connatam
conformationem degeneraverit. As-
sertum ab aliiss), ab aliis contra re-
probatumt).

Qui asserunt, ad exempla provo-
cant catulorum diversi generis ani-
[Seite 107] mantium, canum v. c., felium etc.
quae cauda aut auriculis muticis na-
ta esse, postquam parentibus eo-
rum eaedem partes truncatae fue-
rant, idonei testes extant: item pue-
rorum qui inter gentes circumcisas
passim natura sua apellae nascun-
turu): aut cicatricum parentibus ex
vulnere ortarum, quarum notas in-
fantibus postea connatas fuisse con-
stat. Quid quod et Buffonius ex si-
mili fonte peculiares quosdam ani-
malium nonnullorum characteres de-
rivabat, ut callos in pectore et cru-
ribus camelorum, aut frontem nu-
dam furfuraceam corvi frugilegi.

Qui haec admittere recusant,
hancce Buffonii opinionem tanquam
principii, quam vocant, petitionem
non inepte rejicient; reliqua autem
quae diximus exempla casui potius
fortuito tribuenda censebunt.

[Seite 108]

Neutram quidem harum senten-
tiarum, neque affirmantem, neque
negantem, hactenus meam facio;
lubens vero negantibus calculum me-
um adjiciam, quando rationem red-
diderint, cur ejusmodi singularia
conformationis, primitus sive studio
sive fortuito efficta, in posteros nul-
latenus propagari possint, cum ta-
men aliae notae gentilitiae ab aliis
caussis hucusque ignotis, in vultu
praesertim oriundae, ut nasus, aut
labia, aut supercilia etc. passim in
familiis per plures paucioresve gene-
rationes, majori minorive constantia
propagentur, aeque ac morbi orga-
niciw), ut loquelae et pronunciatio-
nis vitia et quae sunt id gonus alia;
nisi forte et haec omnia casu tantum
contingere malint.

§. 40.
Cautelae quaedam in scrutinio
caussarum degenerationis obser-
vandae.

[Seite 109]

Multae ex hactenus enarratis
caussis degenerandi tam luculenter
patent adeoque extra omnem dubi-
tationis aleam positae sunt, ut pluri-
ma degenerationis phaenomena su-
pra enumerata facili negotio et in-
dubitate ad easdem, tanquam effec-
tus ad caussas suas, referri possint.

Ab altera vero parte tanta etiam
subinde contingit plurium ex istis
caussis sive conspiratio sive contraria
adversitas; tum et tam diversa et
multifaria organicorum corporum
ad degenerandum sive pronitas sive
renisus; porro et varius istarum
caussarum in haecce corpora effec-
tus prout vel immediate (ut ita di-
cam) vel mediate magis agunt; de-
nique et ea horum effectuum diffe-
[Seite 110] rentia qua sive tenaci quasi constan-
tia per longas generationum series
intemerati servantur, sive mutabili
magis genio brevi temporis spatio
iterum se subducunt; ut pro multi-
moda hacce et varia relatione, in
scrutinio varietatum summa quoque
cautione opus sit.

Liceat ergo, vel tironum in gra-
tiam, ad calcem hujus tractationis,
antequam ad ipsas hominum varieta-
tes transimus, aliquot saltem caute-
las principes, in ea quam agimus dis-
quisitione probe ponderandas, tan-
quam corollaria subjungere:

1. Quo plures caussae degene-
randi junctim concurrunt, et quo
diutius in eandem animalium spe-
ciem agunt, eo luculentius haec a
primigenia conformatione deflecte-
re poterit.

[Seite 111]

Nullum itaque animal hoc re-
spectu homini comparandum, utpote
omnivoro et sub quovis coelo de-
genti, et omnium animantium longe
maxime et a primis sui generis initiis
domestico; in quem ergo juncta vis
climatis, et victus, et vitae generia
diutissime agere debuit.

2. Contra vero quoque caussa
degenerandi alias satis effieax mu-
tari imo et infirmari potest accessu
aliarum conditionum, praesertim
si isti tanquam contrariae adver-
santur.

Hinc v. c. passim in variis orbis
terraquei plagis etiam si sub eodem
latitudinis geographicae gradu posi-
tae sint, diversissima tamen aëris
temperies et aeque diversus ejus et
subinde fere contrarius in animanti-
um habitum effectus observatur,
prout sive elatiore sive humiliore si-
tu, aut maris, aut paludum, aut
[Seite 112] montium, aut silvarum vicinia, aut
coeli vel nebulosivel sereni differen-
tia, aut soli peculiari ratione, aliis-
que id genus circumstantiis variant.

3. Quandoque insigne degene-
rationis phaenomenon non tam ad
immediatum quam ad media-
tum, remotiorem, primo intuitu
latentem caussae cujusdam influ-
xum referri debet.

Hinc v. c. color obscurior popu-
lorum non unice ex solis in cutem
directa actione, verum etiam ex re-
motiore, ut in hepatis functionem
insigni eius potentia, derivandus est.

4. Mutationes ex mediato
ejusmodi caussarum influxu ortae,
tanto altius subinde radices agere,
tantoque tenacius etiam in sequen-
tes generationes propagari viden-
tur.

[Seite 113]

Hinc e. gr. ni fallor ratio peten-
da, cur fuscus cutis color sub torri-
da zona contractus (§. 35) alio quo-
que sub coelo magis perennet quam
albidus borealium color quodsi ver-
sus austrum translata fuerint.

5. Denique eb mediati isti-
usmodi caussarum influxus tam
remoti latere possunt, ut nondum
vel conjectura eosdem assequi, et
hactenus aenigmatica phaenome-
na degenerationis ad istos, tan-
quam ad fontes suos, referre licuerit.

Ita v. c. procul dubio ad media-
tas ejusmodi et magnam partem ad-
huc nos latentes caussas referre opor-
tet gentilitias et constantes cranio-
rum formas, colores gentilitios ocu-
lorum etc.

Sectio III.
de
CAUSSIS MODISQUE
quibus
HUMANUM GENUS DEGENERA-
VIT, IN SPECIE.

§. 41.
Ordo tractationis.

[Seite 114]

Jam ergo agamus et ea quae hacte-
nus de modis caussisque quibus
animalia in universum degenerant,
exposuimus, ad generis humani va-
rietatem nativam applicemus, ita ut
modos degenerandi sigillatim enarre-
mus, et cuivis quicquid de caussis
innotuit ad quas referri possit, sub-
[Seite 115] jungamus: auspicaturi a cutis colore,
quod etsi non fallere nescius, ta-
men prae reliquis valde constans sit
et hereditarius characterx); et qui
in hybrida progenie, ex copula diver-
si coloris varietatum orta, (§. 37) lu-
culentissime utriusque parentis tinc-
tura mixtus appareat, cujus porro
magna cum capillorum et iridis ocu-
lorum colore consensio, et ad tem-
peramentum hominum relatio sit;
quique in universum vel indoctorum
oculos omnium maxime feriat.

§. 42.
sedes coloris cutanei.

Tela mucosa, quam vulgo cellu-
losam vocant, de cujus summa in oe-
conomia corporis humani dignitate
supra locuti sumus (§. 17) , uti to-
[Seite 116] tius machinae fundamentum quasi
praebet, utpote ceteris partibus simi-
laribus tantum non omnibus ad ossi-
um usque medullam intertexta, ita
in extima corporis superficie in can-
didum et tenax integumentum com-
mune, corium nempe, coacta est,
quo reliquum corpus ambitur et in-
cluditur, et quod praeter alia, maxi-
me ingenti apparatu tum nervorum
cutaneorum, tum venarum lympha-
ticarum, denique vero et arctissimis
subtilissimisque reticulis vasorum
sanguiferorum scatet.

Illi, nervi scilicet, corio sensum
impertiunt, ut tactus organon, et
universi corporis quasi vigil sit.

Istae, venae nempe lymphaticae,
idem corium resorbtionis et inhala-
tionis instrumenturn faciunt.

Haec vero, vascula inquam san-
guifera, proxime ad hanc quam agi-
mus disputationem attinent, utpote
[Seite 117] quibus integumenta corporis com-
munia, aeque ac pulmones et intes-
tinalis tubus magnum machinae hu-
manae purgatorium et laboratorium
chemicum constituunt, cujus sum-
mae quoque, ut mox patebit, ad co-
lorem cutaneum constituendum, par-
tes sunt.

Oblitum est corium tenerrimo
muco, quem ex erronea inventoris
descriptione reticulum Malpighii
vocant, et qui glutinosum quasi vin-
culum praebet, quo extimum deni-
que integumentorum stratum, epi-
dermis nempe s. cuticula, corporis
superficiem obducens et superconte-
gens, semipellucida, et in homine
nato proxime aëri atmosphaerico ex-
posita, corio adhaeret.

Reticulum aeque ac epidermis
structura simplicissima nervis vasis-
que plane destituta, longissime a co-
rii natura differunt, invicem vero
[Seite 118] non uno modo conveniunt, ita ut
cognatas esse has partes similares,
imo extimam cuticulam a substrato
reticulo quodammodo ortum duce-
re, verisimillimum videatur.

Utrumque quoque hocce affine
stratum sedem coloris integumento-
rum ita constituit, ut in candidis ho-
minibus, nullo pigmento infectum,
corii nativam albedinem subrubellam
pellucere sinat; in fuscis vero aut
alio colore infectis princeps pigmen-
tum cutaneum reticulo Malpighiano
inhaereat, epidermis vero etsi palli-
dior, manifeste tamen de ejus tinctu-
ra participet; et quo fuscius reticu-
lum sit eo crassius quoque et propi-
us ad membranulae sui generis spe-
ciem accedens, quo pellucidius con-
tra eo tenerius et non nisi difflui mu-
ci habitum prae se ferens.

§. 43.
varietates coloris gentilitiae.

[Seite 119]

Etsi inter niveum candorem Eu-
ropeae puellae et summam aethiopis-
sae Senegambicae nigredinem innu-
meris modisy) ludere videatur cu-
taneus hominum color: neque ullus
horum, modorum sive omnibus ejus-
dera gentis hominibus communis, si-
[Seite 120] ve ulli genti adeo proprius sit, quin
et in aliis, magnopere ceteroquin ab
ea diversis, quandoque occurrat; in
universum tamen omnes gentilitiae
coloris varietates aptissime ad 5 se-
quentes classes principes referendae
videntur.

1mum scil. locum teneat albus co-
lor, qualis v. c. est plerorumque Euro-
pae populorum. Huic varietati ge-
narum ruborfere proprius; in reliquis
saltem rarius observabilis.

2. gilvus s. buxeus, (angl. yellow,
olive-tinge,) medius quasi inter tri-
tici granorum, et malorum cydonio-
rum coctorum, aut corticis exsucci
et aridi malorum citriorum colorem;
Mongolicis gentibus familiaris.

3. cuprinus (angl. copper-colour
gall. bronzé,) s. obscure aurantius
[Seite 121] et quasi ferrugineus, cinnamomi aut
coriario contuso cortici non absimi-
lis; Americanis fere proprius.

4. badius (angl. tawny, gall. ba-
sané) s. medius inter ligni recentis
mahagoni et caryophyllorum aroma-
toricorum vel castaneorum colorem;
Malaico stemmati et australis archi-
pelagi hominibus communis.

5. denique fuscus, s. fuligineus,
(angl. tawny-black) ad piceam us-
que nigredinem (angl. jet-black) in
Aethiopicis quibusdam gentibus spec-
tandam: quae vero fuliginosa nigre-
do neutiquara Aethiopibus propria
est verum et in aliis maxime diversis
et ab invicem remotissimis varietati-
bus generis humani, principali cutis
colori admixta reperitur; ut in Bra-
silianis, Californiisz), Indis, et au-
[Seite 122] stralis oceani insulanis, ubi v. c. No-
va-Caledonii hoc respectu insensi-
lem transitum a badio colore Otahei-
tarum per castaneum insulae Tonga-
tabu incolarum ad fuscum Novo-
Hollandorum faciunt.

§. 44.
Caussae hujus varietatis.

Sedes coloris cutanei hodie extra
dubitationis aleam posita est. Va-
rietatum coloris divisio et in classes
distributio, etsi arbitraria, satis pla-
na tamen et perspicua videtur. At
enim vero caussas hujus varietatis
eruere, hoc opus, hic labor. Et ma-
xime quidem in aethiopum colore
explicando desudarunt auctores, ut-
pore qui prae reliquis coloribus gen-
tilitiis vei antiquissimis temporibus
[Seite 123] oculos Europaeorum ferire et inge-
nia ad inquirendum excitare debuit.
Neque mirum eo fine multifarias hy-
potheses excogitatas esse, quas vero
ut satis notasa) et jam ab aliis junc-
[Seite 124] tim expositasb), intactas relinquo,
eam unice sententiam expositurus,
quae nisi me omnia fallunt, proxime
a naturae veritate abesse videtur.

Caussam equidem proximam ad-
usti aut fusci coloris externorum cu-
[Seite 125] tis integumentorum, in abundante
carbonaceo corporis humani ele-
mento quaerendam censeo, quod
cum hydrogenio per corium excer-
nitur, oxygenii vero atmosphaerici
accessu praecipitatum, Malpighiano
muco infigitur.

Hinc gentilitium cutis colorem
etiam ipsis aethiopibus non connasci,
sed post nativitatem et postquam
commercium quod foetus cum ma-
tre hactenus aluerat sublatum est,
aëris externi accessu acquiri, notis-
simum est.

Porro vero etiam tum secernen-
do tum figendo carbonaceo elemen-
to, actione vasculorum sanguifero-
rum corii (§. 42) opus esse videtur.

Hac enim aut turbata aut ces-
sante niveus contra naturam et vi-
tiosus passim cuti inducitur candor
fuscis aeque hominibus ac aethiopi-
bus.

[Seite 126]

Contra vero in candida cute
quodsi ea vasorum corii actio exci-
tata fuerit, ephelides et badii coloris
maculae oriuntur, quid quod et fere
aethiopicam nigredinem eam induis-
se, compertum est.

In universum autem carbonace-
um istud elementum maxime in atra-
bilariis praevalere videtur; manifes-
tus enim officinae bilis cum integu-
mentis communibus, (et qui ad ea-
dem pertinent, pilis,) consensus.
utraque quippe organa, hepar nem-
pe et cutis, ad maxime principalia et
invicem consentientia sanguineae
massae purgatoria referenda.

Tum autem ingens climatum in
hepatis actionem potentia, utpote
quae intra tropicos coeli ardore mi-
rum quantum excitatur et augetur.
Hinc morbi biliosi intra tropicos mul-
tifarii et endemii. Hinc porro tem-
peramentum pierorumque indigena-
[Seite 127] rum intra tropicos populorum chole-
ricum et in iram proclive. Hinc quo-
que, quod pridem a medicis obser-
vatum estc), Europaeis in Indiis de-
gentibus, et maxime infantibus eo-
rum ibidem terrarum natis, consti-
tutio et habitus biliosus.

Nullum autem aliud clima, tum
vehementia et diuturnitate ardoris,
tum singularibus plane atmosphaerae
qualitatibus chemicis huc facientibus,
ventis v. c. specificis, pluviis etc. isti
fervido et urenti coelo comparan-
dum, quod udis et paludosis Afri-
cae tam orientalis quam occidenta-
lis regionibus sub torrida zona in-
cumbit.

Aethiopes vero indigenae diutis-
sime jam et per longas generatio-
num series climatis istius actioni ob-
noxii fuere, utpote qui procul dubio
[Seite 128] inter antiquissimas orbis gentes refe-
rendid). Hinc non mirum eosdem
quoque eandem dispositionem post-
quam in proavis a remotissimis inde
aboriginibus tam altas et aeviternas
egerat radices, etiam alieno sub coe-
lo in proximas generationes inteme-
ratam propagare. Ab altera autem
parte ex eadem habitus aethiopum
tenacitate et constantia illud ipsum
eo luculentius patere videtur, scili-
cet non nisi per longas generatio-
num series eundem contrahi potuis-
se, adeoque contra naturam miracu-
lis annumeranda si vera essent quae
passim relata legimus, colonorum Lu-
sitanorum, sec. 15to in Guineam mi-
gratorum, hodiernos nepotes tam
brevi jam paucorumseculorum inter-
[Seite 129] vallo climatis tantum potentiae) ha-
bitum istum aethiopicum contra-
xisse!

§. 45.
Caussarum coloris cutanei ulterior
illustratio.

Quae modo summatim et suc-
cincte de caussis coloris cutanei ex-
posuimus, curatiore indagine argu-
mentis multifariis sed ad amussim
sibi invicem respondentibus et ex ip-
[Seite 130] sa naturae humanae observatione de-
promptis, egregie confirmantur.

Carbonaceam equidem materiem
tum ad radicalia corporis animalis
elementa pertinere, tum vero et ob-
scurioris coloris sitve flavus, sitve
fuscus et nigricans caussam esse, Gal-
lofrancorum chemia antiphlogistica
docuitf).

Porro vero ne redundantia istius
materiei oeconomiae animali moles-
ta et periculosa evadat variis emunc-
toriis cautum est, in quibus hepar et
cutis non ultimum tenent locum.

Bilis vero officinae cum integu-
mentis communibus consensionem
declarat, praeter phaenomena jam-
jam memorata, pathologia quoque,
uti toties ita et hic physiologiam in-
formans. Quanquam enim non ni-
mis urgere vellem icteri cum tinctu-
[Seite 131] ra gentilitia cutis analogiam, varia
tamen intercedunt phaenomena pe-
culiaria et quae attentionem meren-
tur, regio morbo laborantibus et gen-
tibus coloratis (ut ita dicam,) com-
munia, quo v. c. albugineam oculi
flavedine infectam refero, fuscis na-
tionibus et nominatim quidem In-
disg), Americanish) et Aethiopi-
busi) familiarem.

Tum et quod non raro ictericis,
pro morbi ipsius varietate, diverso
gradu tincta cutis, coloratarum gen-
[Seite 132] tium cuti simillima, etiam sublato
morbo perennis perstetk).

Verum et genuinam fuligineam
nigredinem passim in morbis atrabi-
lariis critica quasi metastasi in cutem
depositam fuisse, exempla extantl).

Ex bilis vero cum adipe affinita-
tem) liquet porro hujus ceracea qua-
[Seite 133] si tinctura in fuscis gentibus obser-
vatan).

Hinc et ni fallor caussa repeten-
da cur gentes qui oleo animali co-
piose vescuntur uti eum adipem olent
ita et fuscum cutis colorem sibi con-
trahunto); cum contra O-taheiten-
ses elegantiores qui pallido colore
esse student, quotannis per aliquot
menses unice artocarpi fructu vi-
vant, cui quippe victui magnam in
dealbanda cute vim tribuuntp),
[Seite 134] quanquam et pars hujus effectus eo
referri debeat, quod simul per id
tempus domi manentes, et vestimen-
tis onusti, publico abstineant.

Quantum enim ejusmodi absti-
nentia a coelo aperto et libero ad
nitorem cuti conciliandum valeat,
annua et apud nostrates experientia
docet, cum verno tempore feminae
elegantiores et delicatulae candidissi-
mam prae se ferant cutis albedinem,
hyemali domestica vita contractam;
quae vero in iis quae ejusmodi cul-
tus minus studiosae postea aëri soli-
que aestivo temere se exponunt, an-
te proximi autumni adventum ver-
nalem istam gratiam perdit et sensim
obfuscaturq).

[Seite 135]

Quodsi vero jam uno eodemque
sub coelo diversa saltem anni tempo-
ra cutis tincturam mutare valent,
quid mirum climatibus, eo quem su-
pra definivimus sensu. (§. 34) ab in-
vicem diversis, maximam et peren-
nem in colorem gentilitium poten-
tiam esse; passim vel intra pauco-
rum latitudinis geographicae gradu-
um limitesr), imo vero quando mul-
[Seite 136] tifarius caussarum supra dictarum
concursuss) accesserit, etiam sub ea-
[Seite 137] dem latitudinet), luculenta incola-
rum coloris varietate observabilem.

§. 46.
Creoli.

Praeclare etiam eadem de qua
agimus climatis ad colorem concili-
andum potentia, elucet in Creolis,
quo quidem nomine (passim ab auc-
toribus, iisque classicisu), male
cum Mulatorum vocabulis con-
[Seite 138] fuso) angustiore sensuw) eos intel-
ligimus homines in Indiis quidem,
sive occidentalibusx) sive orientali-
bus, sed a parentibus Europaeis na-
tos. His equidem tam constans et
fallere nescius, austrurn quasi spi-
rans vultus et color, maxime quo-
que comae et ardentium quasi ocu-
lorum est, ut et nitidissimae cetero-
[Seite 139] quin et pulcherrimae feminae facile
eo charactere peculiari ab aliis etiam-
si consanguineae earum fuerint sed
in Europa natae, distinguantury).
Imo nec de Europaeis tantummodo
valet, sed et de Asiatis qui in India
orientali a parentibus Persis aut Mon-
golis istuc migratis, gignunturz).

§. 47.
Mulati etc.

Memorabilis porro est constantia
qua proles ex parentibus diversi co-
[Seite 140] loris nata, mediam et ex utroque pa-
rentali quasi mixtam corporis tinctu-
ram prae se fert. Quanquam enim
passim relata legamus singularia ex-
empla infantum hybridorum ex ejus-
modi diversarum varietatum copula
(§. 37) natorum, qui unice alteru-
trius parentis colorem habuerinta);
in universum tamen adeo stabilis est
hereditarius iste tenor mixtus, ut su-
specta videatur narratio Jac. Bruce
de aethiopibus quorundam pagorum
regni Tigre qui nigrum colorem in-
temeratum servent, etiamsi alteruter
parens eorum aliter coloratus fuerit;
et de Arabibus qui cum Aethiopissis
infantes albos, unice patri similes,
gignantb).

[Seite 141]

Cum vero hybridi istiusmodi par-
tus e diversi coloris parentibus, pe-
culiaribus nominibus insigniantur,
operae pretium erit ea hic in ordi-
nem redacta synoptice exhibere.

A) primae generatio-
nis.

[Seite 142]

Ex Europaeis cum Aethiopibus
nascuntur Mulalic).

Ex Europaeis cum Indis nati vo-
cantur Mestissid).

Ex Europaeis cum Americanis
geniti itidem Mestissie) audiunt s.
[Seite 143] Mestindif) item Metifig) et Ma-
meluckih).

Ex Aethiopibus cum Americanis
Zambii), quos vero alii itidem Mu-
latos vocantk) alii Lobosl), alii
Curibocas et Kabuglosm).

Hi omnes medium ex utroque
parente mixtum prae se ferunt vul-
tura et colorem, huncque plus mi-
nus subfuscum aut luteum, vix ullo
genarum rubore conspicuo; capilli
Mulatis plerumque crispi, reliquis
prolixi, omnibus tantum non semper
nigri; oculorum irides autem fuscae.

B) secundae genera-
tionis.

[Seite 144]

Mulati inter se coëuntes Cas-
quosn) generant.

Europaei cum Mulatis Tercero-
neso), quos vero alii Quarterones
vocantp), alii Moriscosq), imo et
Mestissosr). His vultus et coma ut
Europaeis, cutis levissime ex subfus-
co tincta, sed genae rubescentes.
Feminis labia oris et pudendi, viola-
cea, masculis scrotum nigricans.

[Seite 145]

Aethiopes cum Mulatis Griffoss),
alias quoque Zambos de Mulatat)
vocatos, item Cabrosu).

Europaei cum Mestissis Indis,
Castissosw).

Ex Europaeis et Mestissis Ameri-
canis vero nati vocantur Quartero-
nesx), s. Quatralviy), ab Hispa-
nis quoque Castissiz).

[Seite 146]

Ex Americanis autem et iisdem
Mestissis nascuntur quos Tresalvos
vocanta).

Ex Americanis et Mulatis nati iti-
dem passim Mestissi appellanturb).

Ex Europaeis et Zambis s. Lobis
prioris generationis nati passim ite-
rum Mulati dicunturc).

Ex Americanis et iisdem Zambis
s. Lobis Zambaigid).

Ipsorum vero Zamborum s. Lo-
borum prolem Hispani contemptim
Cholose) vocabant.

C) tertiae genera-
tionis.

[Seite 147]

Ex Europaeis et Terceronibus ge-
nitos quidam Quaterones vocantf)
alii Ochavonesg) sive Octavones,
Hispani quoque Alvinosh). Jam
in his nullum amplius aethiopicae
originis restare vestigium asserunt
acutissimi observatoresi).

Ex Mulatis et Terceronibus na-
tos, Saltatras vocantk).

Ex Europaeis et Castissis Indis,
Postissosl).

[Seite 148]

Ex. Europaeis et Quarteronibus
Americanis secundae generationis,
Octavonesm).

Ex Quarteronibus et Mestissis
Americanis primae generationis Co-
yotasn).

Ex Griffis s. Zambis de Mulata
cum Zambis primae generationis Gi-
veroso).

Ex Zambaigis et Mulatis Cambu-
josp).

Sunt quidem qui in quartam us-
que generationem hybridorum ge-
nealogiam extendunt et ex Europae-
[Seite 149] is et Quarteronibus tertiae generatio-
nis natos Quinteronesq), Hispani-
ce Puchuelasr) dici referunt quod
autem nomen itidem natis ex Euro-
paeis et Octavonibus Americanis tri-
buiturs); verum in his partubus vel
minimum constans vestigium super-
esse mixtae originist) post ea quae
a testibus avtoptis fide dignissimis de
tertiae generationis hominibus quod
quoad colorem et habitum abavis
Europaeis perfecte simillimi sint, re-
lata accepimus, vix ac ne vix qui-
dem credibile videtur.

§. 48.
Cutis fusca maculis candidis va-
riegata.

[Seite 150]

Iis quae supra (§. 44) de actio-
ne vasculorum sanguiferorum corii
ad excernendam materiem carbona-
ceam, oxygenii accessu postmodum
praecipitandam diximus, singulare
pondus accedit exemplis fusci colo-
ris hominum, praesertim Aethiopum,
quibus cutis, et quidem tantum non
semper inde a prima tenella infantiau),
nivei coloris maculis distinguitur.
(gall. Nègres-pies; angl. piebald-
Negroes).

Vidi ejusmodi Aethiopem Londi-
ni, cui nomen Joannis Richardson,
servum T. Clarkii qui animalia exo-
[Seite 151] tica viva ibi (in aedibus Exeter-
change dictis) spectanda et venden-
da exhibet. Adolescens erat perfec-
te ater excepta abdominis regione
umbilicali et epigastrica, ut et media
utriusque cruris parte quae genua
cum vicinis femoris et tibiae regioni-
bus occupat, utpote quae candidissi-
ma et fere nivea albedine insignes
erant, ipsae tamen iterum sparsim
maculis nigris, pantherae quasi ad
similitudinem, distinctae. Capillus
ipsi itidem bicolor. Media nempe
ejus sincipitalis pars a vertice versus
frontem in acutum angulum descen-
dens alba, non tamen ut cutis quas
diximus regiones, nivea sed pauxil-
lum potius subflavescens. Ceterum
ut reliqui crines, ceu in Aethiopibus
vulgo solent, crispi: quam quidem
crispitudinem specimen utriusque co-
loris pilorum quod ab ipso redemi,
hodieque post biennium adhuc inte-
meratam servat. Picturam quoque
hominis retuli, qua collata cum aliis
[Seite 152] ternis, similium Aethiopum quas ad
manus habeo, pueri et binarum pu-
ellarum, memorabile videtur in om-
nibus abdominis et crurum regiones
aliis majores aliis minores albas fuis-
se, pedes vero manusque, partes scil.
quae cum inguine in neonatis Aethio-
pibus omnium primae nigrescunt,
perfecte fuscas, in universum autem
regionum candidarum dispositionem
satis symmetricam. Gingivis, ut hoc
quoque addam, in eo quem vidi,
aeque ac linguae et universis fauci-
bus, aequabilis et pulcher rubor.

Uterque parens tum hujus de quo
ago, tum reliquorum quotquot ab
aliis descriptos invenio Aethiopum
maculosorumw), perfecte niger fue-
[Seite 153] rat, adeo ut male fundata sit Buffonii
conjectura qui hos partus connubio
tribuit Aethiopum cum leucaethio-
pissis, morbosa cutis et oculorum af-
fectione laborantibus, de qua infra
ex professo agendi locus dabitur.

In universum etiam probe caven-
dum ne male confundantur maculae
de quibus hic nobis sermo est, inte-
merata ceteroquin epidermide non
nisi niveo candore a reliqua cute di-
stinguendae cum aliis quibus passim
integumenta corripiuntur, quae au-
tem non tantum diverso colore ve-
rum et ipsa textura corii depravata,
aspera, quasi squamosa aut furfura-
cea dignoscuntur: qualem quidem
cutaneum morbum praesertim apud
[Seite 154] Malabarosx) et Tataros Tschulymi-
cosy) observarunt auctores.

Niveae vero istae et aequabiles
mollesque maculae quae non nisi ac-
tionem alienatam vasculorum mini-
morum corii sequuntur, neutiquam
inter Aethiopes tantum verum etiam
passim inter nostrates occurrunt;
mihique ipsi bina istiusmodi exempla
in Germanicis hominibus observandi
occasio fuit, alterum viri juvenis, al-
terum senis sexaginta et quod excur-
rit annorum. Utrique cutis subfus-
[Seite 155] ca hic illic maculis diversae magni-
tudinis candidissimis distincta: quae
vero neutri connatae, sed isti infan-
tili aetate, huic contra virili sensim
et sua sponte subortae fuerant.

§. 49.
Similes coloris cutanei mutationes
singulares.

Uti haec quae modo enarravimus
exempla actionis vasorum minimo-
rum corii ad colorem cuti concilian-
dum potentiam demonstrare viden-
tur; ita et alia passim occurrunt
phaenomena huc spectantia, quibus,
ni graviter fallor, ea quae supra (§.
44. 45.) de carbonaceo elemento
abundante et muco Malpighiano in-
fixo tanquam caussa proxima istius
coloris conjeci, egregie illustrantur.

Refero huc ante omnia singula-
rem coloris mutationem toties in fe-
[Seite 156] minis Europaeis observatamz), qui-
bus quippe ceteroquin candidissimis,
[Seite 157] graviditatis tempore plures paucio-
resve corporis partes carbonacea ni-
gredine obfuscatae sunt, quae vero
post puerperium sensim sensimque
iterum evanuit et pristinus corpori
nitor restitutus est. Solutionem ae-
nigmatici problematis praebet che-
mia recentior ad physiologiam gravi-
ditatis applicata. Equidem matri
non praegnanti modica corporis pro-
prii carbonacea portio superflua per-
spiratione cutanea commode excer-
nitur, gravidae contra praeter pro-
priam istam portionem alia quoque
accedit a foetu, qui liquori amuii
immersus ipse nondum perspirat.
Nimis ergo tunc abundat sanguis ma-
ternus carbonaceo elemento a binis
quasi humanis corporibus junctim in
unum congesto ita ut non omnis ejus
copia solito more a matre perspiran-
do excerni possit, sed pars ejus prae-
cipitata muco Malpighiano inhaerens
restet et cutim tingat, donec partu
absoluto pristinum istud aequipon-
[Seite 158] dium inter carbonaceam materiem
proprii corporis et vasa perspirantia
cutis restitutum et epidermis quae
cum subjecto muco perpetuo sensim
et deteritur et vicissim renovatur na-
tivam albedinem denuo induerit.

Neque, mutatis mutandis, dispar
ratio videtur fuisse in tot aliis Euro-
paeorum exemplis quibus praeter na-
turam variae corporis partes fuligi-
nosa nigredine infectae sunt: utpote
quae itidem ad carbonacei elementi
congestionem referre licebit. Ita v.
c. similis nigredo in feminis observa-
ta est quae menstruum tributum
nunquam solveranta). Ita et in
aliis hominibusb) praesertim infimae
[Seite 159] sortis, atrabilariis et qui cachexia ex
inopia et sordirie laborant. Hinc
quoque passirn in scorbuticisc) etc.

[Seite 160]

Vice versa autem Aethiopum ni-
gredinem non adeo constantem esse
quin et passim sive pallidior reddita
sive plane in album colorem mutata
fuerit, experientia docuit. Utique
enim Aethiopes quodsi tenella infan-
tia coelum mutarunt et ab eo inde
tempore temperatam magis zonam
inhabitarunt, subinde sensim palluis-
se, memoriae proditum estd). Idem
quoque et quidem citius accidere
solet iisdem Nigritis gravioribus mor-
bis decumbentibuse).

[Seite 161]

Verum et absque notabili valetu-
dine passim Aethiopibus sponte sua
atrorem nativum cutis in albedinem,
qualis Europaeorum esse solet, sen-
sim mutatum esse, notissima exem-
pla prostantf).

§. 50.
Aliae quaedam cutis proprietates
gentilitiae.

Praeter colorem aliae adhuc qua-
litates singulares cuti quarundam
gentium passim tribuuntur, quas iti-
dem vel tribus saltem verbis tangere
liceat.

Refero huc laevorem et molliti-
em cutis, quam holoserico compa-
rant, passim ab auctoribus iri variis
gentibus v. c. Caribaeisg), Aethio-
[Seite 162] pibush), Otaheitisi), imo et Tur-
cisk) notatam. In omnibus sive a
teneriore epidermide, sive a crassiore
muci Malpighiani strato pendere, in
aprico est.

Alia contra et ad chemicas potius
corporis et atmosphaerae elemento-
rum affinitates referenda caussa vi-
detur subfrigidae ad tactum cutis in
variis Africael) et Indiae orientalism)
gentibus memorabilis.

[Seite 163]

Huc denique etiam perspirabi-
le Sanctorianum pertinet, itidem in
quibusdam nationibus ut v. c. Cari-
baeisn), Aethiopibuso), aliisquep)
singulari odore praeditum; simili
adeo ratione qua et aliorum anima-
[Seite 164] lium domesticorum quibusdam va-
rietatibus, ut inter canes Aegyptio,
inter equos ex albo rufescentibus
(germ. Rothschimmel) specificam
et plane singularem perspirationem
esse, vulgo notum est.

§. 51.
Capillorum cum cute consensus.

Pilis, et maxime quidem capillis,
uti ex ipsis integumentis communi-
bus gignuntur et nutriuntur, ita et
in universum magna et multifaria
cum his consensio est. Hinc v. c.
Aethiopibus de quibus egimus varie-
gatis, crines quoque diversi coloris;
hominibus quibus cutis albida ephe-
lidibus maculosis distincta est, rusi
capilliq) etc. Imo vero et memora-
[Seite 165] bilis capilloram ad totam corporis
constitutonem et temperamentum
relatio est. Docent hoc vel patho-
logica phaenomena quibus v. c. con-
stat, iis qui flavam caesariem habent
(gall. Blondins) ex teneriore et ma-
gis obsequioso contextu celluloso ce-
teris paribus variolas similiaque ex-
anthemata facilius erumpere; nigro
contra capilio praeditis tantum non
semper habitum strictum esse et tem-
peramentum atrabilarium, adeo ut
et in hospitiis insanorum et ergastu-
lis longe plurimos reperiri homines
atro crine insignes pridem observa-
tum sit.

§. 52.
Varietates capillorum principes
gentilitiae.

[Seite 166]

In universum quidem gentilitia
diversitas capillorum ad quatuor va-
rietates principes redigenda videtur;

1. subsuscus aut nucei coloris
(gall. cendré), ab una parte in fla-
vum ab altera in nigrum abiens.
Mollis idem et prolixus undulatim-
que flexus. Frequens in Europae
temperatae nationibus: quondam
praesertim in veteris Germaniae in-
colis celebratusr).

2. Niger, rigidior, rectus et ra-
rus: qualis Mongolicis gentibus et
Americanis esse solet.

[Seite 167]

3. Niger, mollior, cincinnatus,
densus et uber: qualem plerarum-
que maris pacifici insularum incolae
prae se ferunt.

4. Niger, et crispus, quem vulgo
ovium lanae comparant; Aethiopibus
communis.

Hujusmodi quidem divisio in uni-
versum locum habere et utilis esse
poterit. Non mapis vero eam ab ip-
sa natura definitam esse quam alias
varietatum gentilitiarum generis hu-
mani divisiones, hodie non amplius
monitu opus est. Ita enim ut hoc,
etsi praeter necessitatem, uno tamen
alterove argumento probem, neque
crispitudo Aethiopum capillis, neque
nigredo ternis quas postremo loco
dixi varietatibus communis et pro-
pria est. Dantur siquidem Aethio-
[Seite 168] pum stemmata prolixa comas); dan-
tur contra gentes cuprei coloris atta-
men crispo, qualis Aethiopum esse
solet, capillot); dantur alii, v. c.
Novo-Hollandi, quorum caesaries,
ut ex speciminibus video quae mihi
ad manus sunt, tam perfecte medi-
um tenet locum inter Aethiopum
crispitudinem et cincinnos hominum
qui maris pacifici insulas inhabitant,
ut mirus inde dissensus natus sit in
itinerura relationibus a primis inde
seculipraeteriti Batavorum ad nuper-
rimas usque Anglorum, num scilicet
potius ad unam numve rectius ad al-
[Seite 169] teram varietatem pilorum referenda
sit.

Quod vero varium pilorum colo-
rem attinet, eas quoque gentes in-
tercedentem, quibus plerumque ni-
ger solet esse capillus, citasse suffi-
ciat idoneos testes, qui in omnibus
tribus quas praeter primam recensui
varietatibus, quamplurimos rufos re-
periri referuntu).

§. 53.
Irides oculorum cum capillorum
colore consentientes.

[Seite 170]

Capillos cum integumentis cor-
poris communibus consentire vidi-
mus. Verum et colorem oculorum
colorem cutis sequi pridem Aristo-
telesw). Eos qui albi colore sunt,
caesios habere oculos; qui autem ni-
gri, nigros. Hinc v. c. neonatis in-
ter nostrates plerumque oculi caesii
et capilli pallidi, qui postmodum in
iis qui subfusci (gall. brunet) fiunt,
pari quasi passu sensim obfuscantur.
Hinc contra senio confectis cum pilis
canescentibus oculi quoque interni
pigmentum multum de sueto colore
obscure fusco perdit. Leucaethio-
[Seite 171] pibus denique de quibus infra ex pro-
fesso sermo erit uti capillus ex sub-
flavescente peculiariter albidus ita
pigmentum oculi plane nullum, hinc-
que iris pallida subrubella.

In universum etiam memorabile
non nisi iis animantibus oculorum
varietatem esse, qui et cutis et pilo-
rum colore variant, id quod non so-
lis hominibus et equis, quae veterum
opinio suit, sed et aliis, ex domesti-
corum maxime tribu, contingere no-
vimus.

Quid quod et in iis quorum pel-
lis variegata est, saepissime quoque
iris non uno colore variegata cerni-
tur. In canibus v. c. diversicolori-
bus pridem observatumx). Simile
quid in ovibus et equis animadverti,
in nullis aliis autera tam luculenter
ac in cunicalis; ubi griseis, qui nem-
[Seite 172] pe nativum et silvestrem colorem re-
tinuerunt, irides in totum fuscas, in
variegatis autem, quorum pellis ni-
gro et niveo maculata est, subinde
evidentissime irides quoque identi-
dem maculatas reperi: in plane can-
didis demum, qui leucaethiopibus si-
miles sunt, pallide roseas esse, vul-
go notum est.

§. 54.
Colores principes oculorum.

Ternos colores primarios iridis
oculi humani idem jam quem modo
citavi Aristoteles et quidem bene
constituerat;

1. caeruleum scilicet;

2. obscure aurantium, quem ca-
prinum vocat (gall. yeux de ché-
vres)y)

[Seite 173]

3. denique fusco-nigricantem.

Omnes tres uti passim in singulis
hominibus unius ejusdemque gentis
occurrunt, ita et in diversis passim
stemmatibus ejusdem terrae intra
paucorum latitudinis geographicae
graduum limites magis constantes et
quasi gentilitii observantur. Hinc
v. c. Linnaeusz) inter Sveciae popu-
los Gothis capillos albidos, oculo-
rum autem irides cinereo-coerules-
centes tribuit: Fennonibus capillis
slavis, irides suscas: Lapponibus de-
nique capillis nigris, irides nigrican-
tes.

Caerula lumina quondam aeque
ac flava caesaries ad veterum Ger-
[Seite 174] manorum characteres nativos relata.
Verum et passim inter remotissimas
gentes reperiuntura).

Nigerrimae irides Aethiopibus,
ita, ut in vivis praesertim, non nisi
propius inspectis oculis ab ipsa pu-
pilla distingui possintb).

§. 55.
Facies gentilitia.

Jam ab oculis aptissime ad reli-
quam faciem, cujus quidem in uni-
versum tanta est et memorabilis in
singulis hominibus diversitas ut pro-
xime a miraculo absit quodsi vel duo
occurrant indiscreto, et quod vulgo
ajunt ad eandem formam fuso, ore.
[Seite 175] Imo et haec facierum discrimina non
solum in Europaeis verum et inter
barbaras gentes observabilia esse cer-
to certius constatc). Quanquam
vero haec vera sint ut sunt verissima,
non minus tamen extra dubitationem
positum est, esse utique diversis hu-
mani generis varietatibus (quid quod
[Seite 176] et passim singularum provinciarum
incolisd) in universum faciem genti-
litiam cuivis earum propriam et com-
munem et qua a reliquis varietatibus
facile distinguantur.

§. 56.
Varietates faciei gentilitiae.

Periculum itaque feci, postquam
copiam iconum exoticorum homi-
num a peritis artificibus ad vivum fac-
tarum mihi assiduo studio compara-
veram, tum vero in emporiis quae ab
exteris gentibus maxime frequentan-
tur, Londini praesertim et Amstelo-
dami magnum eorum hominum nu-
[Seite 177] merum ipse videram hasce faciei
gentilitiae varietates in classes certas
redigendi, quae nisi me omnia fal-
lunt, etsi exceptionibus singularibus
obnoxiae, proxime tamen ad naturae
veritatem sequenti modo ad quina-
rium numerum redibunt, tanquam
reliquarum minoris momenti diversi-
tatum exempla et formae principales:

1°. Facies ovalis, rectior, partibus
modice distinctis.

Frons planior.

Nasus angustior, leviter uncus,
aut dorso saltem gibbosiore.

Ossa jugalia nuspiam protuberan-
tia.

Os parvum, labris (praesertim
inferiore) molliter explicatis.

Mentum plenum, rotundatum.

[Seite 178]

In universum ea vultus species,
quam ex nostratium de symmetria
judicio maxime venustam et formo-
sam censemus.

Eadem haecce faciei species me-
dium quasi constituit quod utrinque
in extrema maxime sibi opposita de-
generando abiit, quorum alterum fa-
ciem latius diductam, alterum infe-
rius porrectam exhibet.

Utrumque vero iterum binas di-
versas varietates complectitur, facie
a latere spectata (en profil) maxime
ab invicem distinguendas. Tunc
nempe altera harum varietatum na-
sum reliquasque partes monstrat mi-
nus distinctas sed quasi confluentes.
Altera vero easdem profundius ut ita
dicam exscalptas et angulose quasi
prosilientes.

[Seite 179]

Sequentes hinc constituendae
praeter primam istam mediam,
quatuor reliquae varietates. viz.

A) binae, faciei latius diduc-
tae:

2°. nempe, facies lata, simulque
plana et depressa, partibus ideo mi-
nus distinctis sed quasi confluentibus.

Glabella s. oculorum interfinium
planum, latissimum.

Nasus simus.

Genae fere globosae, extrorsum
eminentes.

Palpebrarum apertura angusta,
linearis (gall. yeux bridés).

Mentum prominulum.

[Seite 180]

Hic vultus Mongolicis gentibus
communis (hinc angl. the Tartar fa-
ce, ex vulgari loquendiratione quam
infra tangemus, Tataros cum Mon-
golis confundente).

3°. Facies lata quidem, malis emi-
nentibus, sed non plana et depres-
sa, verum partibus a latere spectatis
magis elaboratis et quasi profundius
exscalptis.

Frons brevis.

Oculi profundius locati.

Nasus subsimus quidem, attamen
prominens.

Haec facies plerorumque Ameri-
canorum.

B) binae varietates faciei infe-
rius porrectae.

[Seite 181]

4°. Facies angustior, inferius pro-
minens.

Frons gibba, fornicata.

Oculi magis eminentes (à fleur-
de-tête).

Nasus crassus et cum porrectis
genis quasi confusus. (le nez épaté).

Labia (praesertim superius) tu-
more impleta.

Mandibulae porrectae.

Mentum retractius.

Hic vultus Aethiopum (angl. the
Guinea face).

[Seite 182]

5°. Facies minus angustior, infe-
rius quidem aliquantum prominens,
sed partibus ejus a latere spectatis
magis prosilientibus et ab invicem
distinctis.

Nasus plenior, latiusculus, quasi
diffusus, apice crassiore. (angl. bott-
led).

Os magnum.

Haec Malaicae stirpis facies, prae-
sertim qui oceani australis insulas ha-
bitant incolarum.

§. 57.
Caussae faciei gentilitae.

Ante omnia monere oportet hic
loci non esse sermonem de vultu,
physiognomico sensu sumto, (Blick,
Ausdruck) temperamenti indice,
qui quidem et ipse nonnunquam gen-
tilitius et quibusdam nationibus pro-
[Seite 183] prius atque ex communi fonte deri-
vandus esse potest.

Siquidem huc conferre probabi-
le est v. c. victum, cui placidum vul-
tum in abstemiis Braminis et Bania-
nis Indiae, atrocem contra in anthro-
pophagis Boticudis Brasiliaee) vero-
similiter tribuas:

Item religionem, exemplo pii et
devoti vultus quo sequior praesertim
sextis in australioris Europae quibus-
dam terris excellit (vernacula Ma-
donnen-Gesichter):

aut cultum et luxuriem, quibus
v. c. molles et effeminati Otaheitae
tantum superant viriles et strenuos
Novo-Zelandos:

[Seite 184]

Verum de caussis faciei gentili-
tiae, ipsissimae nempe figurae et pro-
portionis et directionis partium ejus,
agimus, quae quidem omnia diversis
generis humani varietatibus utique
propria et characteristica esse vidi-
mus.

At enim vero ipsa harum caussa-
rum disquisitio tantis premitur diffi-
cultatibus, ut non nisi probabilia con-
jectura sequi liceat.

Clima sane principem faciei gen-
tilitiae caussam esse, mihi tribus
praesertim argumentis persuasum est:

1. videmus faciem gentilitiam
quibusdam certi cujusdam coeli po-
pulis adeo communem esse et in di-
versi ordinis et vitae generis homini-
bus unam eandemque, ut vix ad ali-
am caussam referri possit. Exemplo
sint Sinenses, quibus characteristica
quasi complanata facies aeque ac in-
ter ipsos nostros Europaeos Anglis
[Seite 185] et Majorcanisf) symmetrica et exi-
mia pulchritudo communis est.

2. Ni fallor exempla extant po-
pulorura qui postquam sedes muta-
runt et aliorsum migrarunt, tempo-
ris progressu pristinam quoque fa-
ciem cum nova, novo climati propria,
permutarunt. Jacutae v. c. a pluri-
mis antiquitatum septentrionalium
auctoribus ad Tataricam stirpem re-
feruntur. Faciem vero eorum ho-
die Mongolicam esse, curati avtop-
tae asserunt, et ipse in Jacutae cra-
nio quod gener. L. B. ab Asch mu-
nificentia supellectilem meam an-
thropologicam ornat, coram videog).
Simile quid de Americanis utriusque
zonae frigidissimae infra notabitur
(§. 88)

Ita et Creolos ab Anglis parenti-
bus et proavis in Antillicis insulis or-
[Seite 186] tos demum nativum Britannicum vul-
tum cum characteristico indigena-
rum Americae quodammodo commu-
tasse, horumque oculos profundio-
res, malasque elatiores accepisse,
pridem annotatum esth).

Verum omnium luculentissima
exempla praebent Aegyptus, et India
Cisgangetana.

Uti enim haec peninsula a diver-
sissimis jam populis subacta est; ideo
quod priores, postquam in tam emol-
liente climate effeminati erant, de-
nuo ab aliis ipsis succedentibus for-
tioribus gentibus borealibus devicti
sunt, ita et facies eorum novo coelo
se quasi accommodasse videtur, adeo
ut v. c. vetustissimorum Indiae pos-
sessorum vultum gentilitium et plane
characteristicum hodie non nisi ex
antiquissimi Indiae artis operibus,
stupendis scil. statuis noscamus, in-
[Seite 187] signi artificio in templis subterraneis
insularum Salsette ec Elephanta ex-
scalptis, quarum specimina admiran-
da Londini vidi tum in Museo Britar-
nico tura inter thesauros antiquarios
viri humanissimi cl. Car. Townleyi)
Veram etiam nuperiores Indiae vic-
tores, Mongolos scil. a Timuri inde
temporibus multum a nativa sua facie
novo sub coelo perdidisse et propius
ad Indicam accessisse, ibidem adhi-
bitis imaginibus Indicis ad oculum
mihi demonstravit cl. Jo. Walsh, re-
rum Indicarum peritissimus.

Quod vero Aegyptiorum veterum
faciem gentilitiam attinet, mirari sa-
tis nequeo, qui celeberrimi archaeo-
logi Aegyptiacae artis veteris studio-
sissimi omnibus ac singulis unum
eundemque communem vultum tri-
buere potuerintk); cum curatior
[Seite 188] horum monumentorum contempla-
tio et comparatio me apertissime do-
cuerit tria in iis faciei genera distin-
guenda esse; alterum scilicet Ae-
thiopicae affine; alterum Indicae;
tertium vero in quod utrumque isto-
rum temporis progressu, et climatis
specifici Aegypto proprii influxu,
abiit, habitu spongioso et flaccido,
mento brevi, et oculis prominenti-
bus insignel).

3. Videmus gentes quae tantum pro
coloniis unius ejusdemque stirpis ha-
bentur diverso sub coelo diversam
quoque faciem gentilitiam sibi con-
traxisse. Hungari v. c. ad eandem
cum Lapponibus stirpem primitivam
[Seite 189] referunturm). Hi autem ultimo
sub septentrione faciem induerunt
borealibus maxime gentibus familia-
rem, cum isti contra in temperata
zona et Graeciae ac Turciae vicinia
elegantiorem faciei formam nacti
sint.

Multum quidem in his omnibus
quoque tribuendum esse connubiis
diversarum gentium, omnes novi-
mus, et ipse mox de eorum in im-
mutanda facie gentilitia potestate,
quaedam in medium proferam. Mag-
nam vero utique et ipsius climatis
per se jam spectati in haec potentiam
esse, maxime sicubi cum iis confe-
rantur quae supra de caussis modis-
que monuimus quibus bruta anima-
[Seite 190] lia degenerant, verisimillimum ap-
paret.

Rationem vero reddere, cur hoc
clima hanc, illud illam faciem genti-
litiam effingat, difficillimum videtur;
et tamen acutissimi viri in explican-
da diversarum gentium facie id tenta-
runt; ut cl. Kant in Mongolican) cl.
Volney in Aethiopicao).

Accessorias passim singulari cli-
mati caussas endemicas, v. c. perpe-
[Seite 191] tuas culicum nubes, aliquid ad faci-
em propriam incolarum contrahen-
dam conferre posse, Dampieri da
Novo-Hollandiae occidentalis acco-
lis observatio, docere videturp).

Anceps haereo anne et de clima-
tis in conformationem hominis aeque
ac brutorum animalium influxu in-
terpretanda sit Leibnitii nostri opi-
nio de similitudine gentium cum ani-
mantibus terrae ipsarum indigenis:
videri scil. Lappones vultu ursum re-
ferre, Nigritas simiam, de qua vero
et extremi orientales aliquid habe-
ant etc.q).

[Seite 192]

Praeter clima vero etiam vitae ge-
nus nonnihil ad faciei formam genti-
litiam conferre posse, assertum legi-
mus exemplo Aethiopum, quorum
nasum crassum et labia turgida pas-
sim tributa sunt modo quo tenella
adhuc aetate a matribus lactantibus
dum sorghum tundunt aliisve sub di-
ris earum et gravissimis laboribus
dorso portari soleantr).

[Seite 193]

Imo vero et apud varias barbaras
gentes, Aethiopess) v. c. Brasilien-
sest), Caribaeosu), Sumatranosw),
[Seite 194] insularum societatis in oceano au-
strali incolasx) etc. neonatorum na-
sum studio et vi illata deprimi et qua-
si subigi avtoptarum side dignissimo-
rum uberrimis testimoniis extra du-
bitationem positum est; etiamsi ni-
mia sint quae passim de fractis seu
disjunctis hac ratione ipsis nasi ossi-
bus perhibentury).

Verum istiusmodi violenta et diu
continuata nasi mollis compressione
augeri tantum et tueri nativam ejus
configurationem, neutiquam vero pri-
mitus formari, vix monitu opus est,
cum jam in foetibus abortivis gentili-
tiam faciem agnosci posse vulgo no-
tum sit.

Denique autem gentilitia ista fa-
cies in prole ex connubiis diversarum
[Seite 195] generis humani varietatum non mi-
nus ac color earum cutaneus misce-
tur et quasi confluit, ita ut medium
tunc inter utriusque parentis vultum
prae se ferat. Hinc mixta facies Mu-
latorum, hinc Cosaccorumz) et Kir-
gisaruma) progenies connubiis cum
Calmuccis sensim deformata, Tata-
rorum contra Nogaiensium proles
copula cum Georgianis, venustior
redditab).

Exempla autem intemerati vultus
populorum nullis aliis aliarum natio-
num connubiis infectorum quondam
praebebant veteres Germanic), ho-
dienum vero Cingari genuini Tran-
sylvaniae indigenid), et instar om-
nium Judaeorum gens sub quovis
[Seite 196] coelo, quod ad fundamentalem fa-
ciei configurationem attinete), sibi
similis, et gentilitio quodam charac-
tere insignis tantum non omnibus
communi, et vel a parum physiogno-
mice doctis primo intuitu dignoscen-
do, etsi difficulter verbis concipien-
do et exprimendof).

§. 58.
Craniorum forma gentilitia.

[Seite 197]

Intimam esse relationem faciem
inter externam et substratam ipsi os-
seam compagem, per se patetg)
adeo, ut vel coecum, dummodo ali-
quam ingentis differentiae notitiam
habuerit, qua Mongolica facies ab
Aethiopica abhorret, vel solo tactu
statim cranium Calmucci ab eo Ni-
gritae distinguere posse, nullum du-
bium sit; neque vel indoctissimo
[Seite 198] persuadere possis alterutrum eorum
capiti inhaesisse istis simili ad quo-
rum exempla divina artis antiquae
Graecae opera exsculpta sunt. Haec
inquam quoad generalem habitum
plana et evidentia.

Verum a curatiore anatomica in-
dagine craniorum genuinorumh) di-
versarum gentium plurimum adhuc
lucis in studio varietatis generis hu-
mani vel ideo expectare licebat, quod,
a mollibus et inconstantioribus par-
tibus nudata, firmum et stabile ca-
pitis fundamentum exhibeant, et com-
mode tractari et explorari, diverso
sub aspectu considerari et invicem
comparari possint.

Patet quidem ejusmodi compara-
tione formas craniorum non minus
quam colores cutis aut alias hujus-
[Seite 199] modi varietates in singulis hominibus
passim ludere, unam cura aliis affi-
nibus gradatim et inobservabili trans-
itu quasi confluere, attamen in uni-
versum haud inficiandam imo insig-
nem ipsis inesse constantiam charac-
terum ad habitum gentilitium pluri-
mum facientium et faciei nationibus
propriae ad amussim respondentium.
Induxit etiam ea constantia egregios
quosdam anatomicos inde ab Adr.
Spigelioi) ut dimensionum normam
quandam constituerent ad quam tan-
quam ad trutinam craniorum varie-
tates revocari et in ordines redigi
possent; in quibus equidem prae ce-
teris peculiarem mentionem meretur
ingeniosi Camperi linea facialisk).

§. 59.
Linea facialis Camperi.

[Seite 200]

Equidem animo sibi concipit,
cranio a latere viso, binas lineas rec-
tas se invicem secantes. Primam
nempe horizontalem per meatum au-
ditorium externum et narium fun-
dum ductam. Alteram vero quae
ossis frontis supra nasum prominen-
tem partem tangit et inde ad extre-
mum usque limbum alveolarem su-
perioris mandibulae decurrit. Ex
angulo qui binarum istarum linearum
concursu efficitur, aestimandam pu-
tabat vir egregius differentiam crani-
orum tam in brutis animantibus quam
in diversis generis humani nationi-
bus.

§. 60.
In eandem animadversiones.

At enim vero, si quid recte vi-
deo, haec regula non uno vitio la-
borare mihi videtur.

[Seite 201]

1°. enim, quod equidem ex iis
quae de varietatibus faciei gentilitiae
diximus (§. 56) per se patet, uni-
versa haecce linea facialis ad sum-
mum non nisi in eas generis humani
varietates quadrat quae mandibula-
rum directione ab invicem variant,
neutiquam vero in eas quae contra-
ria plane ratione sacie potius in la-
tera diducta insignes sunt.

2. Saepissime diversissimarum
gentium craniis toto quod ajunt
coelo ab invicem discrepantibus
una tamen eademque lineae fa-
cialis directio esse solet; vice
versa pluribus unius ejusdemque
gentis craniis, quae in universum eo-
dem habitu invicem conveniunt linea
facialis valdopere diversa. Parum
enim ex sola directione faciei in cra-
niis a latere visis judicare licet, nisi
simul respectus habeatur latitudinis
eorum. Ita v. c. dum haec scribo
coram video craniorum bigam, Ae-
[Seite 202] thiopis scil. Congensisl) et Sarma-
tae Lithuanim); utrisque linea fa-
cialis fere una eademque; habitus
tamen maxime diversus si angustum
et quasi carinatum Aethiopis caput
cum quadrato magis Sarmatae com-
paraveris. Contra vero alia bina
Aethiopum crania ad manus habeo,
faciali linea mirum quantum ab invi-
cem abhorrentian), utroque vero,
si a facie spectetur, angusta et quasi
compressa calvaria, fronte fornicata
etc. Aethiopicam originem aperte tes-
tante.

3. Denique vero Camperus ipse,
in iconibus operi suo subjunctis, line-
is suis binis normalibus adeo arbitra-
rie et inconstanter usus est, toties
punctis contactus variat, secundum
quae lineas istas dirigit, et a quibus
[Seite 203] omnis earum vis et fides pendet, ut
se ipsum in earum usu incertum et
ambigue haesitantem tacite profitea-
tur.

§. 61.
Norma verticalis ad characte-
res gentilitios craniorum defi-
niendos.

Equidem quo major mihi indies
usus et quasi consuetudo cum col-
lectione mea craniorum diversarum
gentium, eo minus possibile mihi
videtur varietates hasce gentilitias,
in tanta proportionis et directionis
partium capitis ossei vere multifor-
mis differentia, plus minus ad cha-
racterem gentilitium faciente, ad gra-
dus et angulos generalis cujusdam re-
gulae reducere.

Quum tamen ille craniorum aspe-
ctus in hac de qua agimus diagnosi
[Seite 204] ceteris praeferendus videatur qui
plurimas et maxime principales et ad
comparationem characterum gentili-
tiorum inprimis idoneas partes uno
intuitu simul offert, eum prae aliis
huic scopo egregie respondere expe-
riundo didici, quando crania ossibus
suis jugalibus versus eandem lineam
horizontalem directis junctim cum
maxillis suis inferioribus eidem tabu-
lae una serie imposita retro a vertice
intuemur. Tunc enim quicquid ma-
xime ad gentilitium craniorum cha-
racterem confert, sitve mandibula-
rum, sitve jugalium ossium directio,
latitudo calvariae, aut angustia, pla-
nities frontis aut tuberositas, etc.
uno obtutu tamque distincte oculos
ita feriet, ut eum aspectum non in-
epte normam vertica-
lem appellare liceat; cujus ratio-
nem et usum tab. Ima facile illustra-
bit; utpote quae speciminis loco tria
crania, ea quam diximus ratione dis-
posita, exhibet. Medium scil. (fig.
 [Seite 205] 2.) maxime symmetricum et venus-
tissimum seminae Georgianae; utrin-
que vero bina capita ossea opposito
plane modo ab eo discrepantia. Al-
terum nempe (fig. 3.) antrorsum
elongatum et quasi rostratum Aethio-
pissae Guineensis; alterum vero (fig.
1.) ad latera extrorsum diductum et
quasi complanatum Tungusae rangi-
ferini.

In illo tum orbitarum limbus tum
jugalia ossa eleganter angustata ip-
saeque mandibulae sub ossis frontis
modice explanati peripheria abscon-
duntur;

in isto contra maxillaria ossa
utrinque compressa prominent;

in hoc denique jugalia ossa cum
nasi ossiculis et glabella in eodem fe-
re plano horizontali posita, utrin-
que enormiter exporrecta eminent.

§. 62.
Varietates craniorum gentilitiae.

[Seite 206]

Omnis capitis ossei diversarum
gentium diversitas aeque ac ea faciei
gentilitiae quam supra recensuimus
(§. 56) ad quinas quoque varieta-
tes principes redigenda videtur; qua-
rum specimina e multis selecta tab.
IIda exhibet.

1. Medium in his locum tenet op-
time symmetricum, subglobosum,
cui frons modice explanata, ossa ju-
galia angustiora, nuspiam protube-
rantia, a processu malari ossis frontis
deorsum decurrentia;

limbus alveolaris rotundior;

dentes primores utriusque maxil-
lae ad perpendiculum positi.

Speciminis loco inservit tab. II.
fig. 3. feminae Georgianae elegantis-
simum cranium.

(– cfr. §. 56. n. 1. –)

[Seite 207]

Media est haec venusta cranii for-
ma inter bina extrema; quorum al-
teri

2. caput quasi quadratum; ossa
jugalia extrorsum eminentia;

glabella et nasi simi ossicula fe-
re in eodem cum ossibus jugalibus
plano horizontali posita;

arcus superciliares vix ulli;

nares angustae;

fossa malaris leviter tantum si-
nuata;

limbus alveolaris antrorsum ob-
tuse arcuatus;

mentum prominulum.

Haec cranii forma Mongolicis
gentibus propria.

Hujusmodi est tab. II. fig. 1. Tun-
gusae rangiferini.

(– cfr. §. 56. n. 2. –)

[Seite 208]

alteri contra extremo

3. caput angustum a lateribus
compressum;

frons tuberosa, fornicata;

ossa jugalia antrorsum prominen-
tia;

nares amplae;

fossa malaris pone foramina in-
fraorbitalia profundius sinuata;

mandibulae porrectae;

limbus alveolaris angustior, elon-
gatus, magis ellipticus;

dentes primores superiores obli-
que porrecti;

inferior mandibula magna, ro-
busta;

cranium plerumque crassum, pon-
derosum.

[Seite 209]

Hujusmodi Nigritis commune;
quale est tab. II. fig. 5. Aethiopissae
Guineensis.

(– cfr. §. 56. n. 4. –)

Sequuntur denique binae varie-
tates inter primam illam et extre-
mas istas intermediae:

4. nempe ea, cui

malae latiores quidem, attamen
magis arcuatae et rotundatae quam
in Mongolica varietate (– n. 2. –)
non ut in hac utrinque exporrectae
et angulosae;

orbitae plerisque profundae;

frontis et verticis forma plurimis
arte efficta;

cranium plerisque levius.

Haec Americana varietas.

[Seite 210]

videsis tab. II. fig. 2. caput ducis
Caribaei ex insula Sti Vincentii.

(– cfr. §. 56. n. 3. –)

5. Calvaria modice angustata;

frons subtumida;

malarum ossa haud protuberan-
tia;

mandibula superior aliquantum
prominens;

bregmatis ossa ad latera protube-
rantia.

Haec Malaico stemmati per oce-
anum australem communia.

Specimen exhibet tab. II. fig. 4.
cranium scil. O-taheitae.

(– cfr. §. 56. n. 5.–)

Et haec quidem craniorum for-
ma gentilitia in universum adeo con-
stans, ut et in tenellorum infantum
[Seite 211] capitibus jam observabilis sit. Ita
enim v. c. infantis Buraeti cranium
possideoo) Mongolicum characte-
rem aperte prae se ferens; aliud Ni-
gritae neonatip) Aethiopicum habi-
tum prodens.

§. 63.
Caussae varietatis craniorum
gentilitiae.

Ossa quidem omnium corporis
humani partium similarium solidissi-
mae sunt et maxime stabiles, utpote
quae reliquis solidis tanquam funda-
menta et fulcra substrata inhaerent.

Attamen nihilo minus multo ma-
gis quam partes corporis molles per-
petuis mutationibus obnoxias esse
tum physiologica experimenta tum
pathologica phaenomena aperte do-
cent.

[Seite 212]

Deliquescunt continuo, etsi in-
sensili modo, elementa ossium et re-
sorbentur; nova contra ex purpureo
sanguinis fluento secreta et eorum
loco deposita denuo solidescunt et
jacturam reparant.

Perficitur ergo continua hacce
materiei osseae permutatione quod
jam inde a prima ossium formatione
inchoatum est, ut nempe ipsa vicinis
se accommodent partibus, et earum
actione quodammodo formentur et
essingantur.

Evidentissime praesertim hoc
patet in capitis ossei aetate provec-
tioris configuratione. Tunc enim
basis cranii interna ectypum quasi re-
fert loborum et gyrorum cerebri cui
adaptatum erat: exterior vero facies
ossea haud inficianda exhibet vesti-
gia tum actionis musculorum tum
universi vultus cujus generalem ha-
bitum et rationem satis facile ex cra-
nio denudato hariolari licet.

[Seite 213]

Quodsi ergo verum est, ut qui-
dem videtur verissimum, climatis
magnam esse in faciem gentilitiam
potentiam, (§. 57) per se quidem
patet eidem caussae etiam magnas
esse partes, etsi magis mediatas, ad
formam craniorum gentililiam, prae-
sertim quod ipsa faciei ossa attinet,
constituendam.

Attamen et praeter istam caus-
sam principem alias quoque tanquam
accessorias, ut violentiorem et diu
continuatam pressionem etc. in ipsis
hisce faciei ossibus locum habere
posse, mihi quidem non improbabile
videtur. Superbit v. c. collectio mea
liberalitate perillustris Banksii raris-
simo cranio Novo-Hollandiq) ex
vicinia sinus botanici (Botany-bay)
praeter alia singulari planitie maxil-
lae superioris ubi dentes superiores
et canini insident, conspicuo. Jam
[Seite 214] vero notum est barbaris istis parado-
xum morem esse ligno transversali
nasi sepimentum perforandi et tan-
quam pessulo nares sibi ita obturan-
di ut non nisi ore aperto spirare ipsis
liceat. Credibile ergo perenni obi-
cis hujus transversi pressura plani-
tiem istam sensim effici.

Multo frequentius autem ossa
plana calvariae diutino pressu pe-
culiarem et passim quidem itidem
gentilitiam conformationis mutatio-
nem patiuntur, sive a communi qua-
rundam nationum more infantes in
incunabulis collocandi, sive a vio-
lentiore encheiresi, studio diu conti-
nuata, profectam.

Hinc Vesalius suo aevo Germa-
nos compresso plerumque occipitio
et lato capite spectari ajebat, quod
pueri in cunis dorso semper incum-
bant.

[Seite 215]

Belgis vero oblongiora caeteris
tribuebat capita, quod matres suos
puerulos fasciis involutos, in latere
et temporibus potissimum dormire
sinant.

Hinc quoque barbari Americani
circa Carolinam meridionalem ad
novam Mexico usque calvaria de-
pressa insigues sunt, quam infantibus
declivi situ in cunis contrahunt, quo-
rum vertex imo vero universi corpo-
ris pondus immobiliter sacculo are-
na infarcto incumbitr).

[Seite 216]

Quod vero alia artificia attinet
capita neonatorum infantum pressi-
one manuum aut vinculis aliisque in-
strumentis in gentilitiam quandam
formarn redigendi, ea apud antiquis-
simas gentes aeque ac apud hodier-
nas, inter nostrates aeque ac inter
remotissimas nationes, in usu fuisse
constats).

Relatum enim accepimus istius-
modi ritus sollemnes hodienum esse,
aut quondam fuisse, quarundam Ger-
maniae provinciarum incolist) tum,
[Seite 217] Belgisu), Gallisw), Italis quibus-
damx), Graecis Archipelagi insula-
nisy), Turcisz), priscis Siginnisa)
et Macrocephalis ad pontum Euxi-
num,b) hodiernis Sumatranisc),
[Seite 218] Nicobarisd), praesertim vero diver-
sissimis Americae populis, v. c. acco-
lis freti Nootkae), Schactarum gen-
ti Georgiae indigenaef), Waxsawis
Carolinaeg), Caribaeish), Perua-
nisi), imo et Aethiopibus liberis in-
sularum Antillicarumk).

[Seite 219]

Mirum sane extitisse nuper auc-
tores qui totum hocce infantum ca-
pita fingendi artificium in dubium
vocare ausi suntl); rem inquam,
tanto testium oculatorum unanimi
consensu evictam; ex qua pluribus
Americae tum australism) tum sep-
tentrionalisn) nationibus nomen na-
tum est; quam jam ante ducentos
annos in conciliis cleri Hispanici bar-
baris novi orbis interdictam novi-
[Seite 220] muso) ; cujus singula momenta cu-
ratissime descripta habemus, machi-
namenta et vinculap) quibus diutino
et per annos continuato constanti et
uniformi pressu gratam ipsis formam
obsequiosae infantili calvariae indu-
cunt; quibus omnibus denique ipsa
barbarorum istorum crania Europam
[Seite 221] illata, et passim pridem iconibus ex-
hibitaq), exactissime et ad amussim
respondent.

Utut vero res ipsa extra omnem
dubitationem posita sit, de eo tamen
adhuc ambigendum quod inde ab
Hippocratis temporibus saepius as-
sertum legimus, peculiares istiusmo-
di craniorum formas studio primum
et artificiis effictas et per longas ge-
nerationum series continuatas et re-
petitas, temporis progressu demum
hereditario quasi jure connatas esse
et in alteram naturam abiisse.

Extat quippe in aureo Hippocra-
tis opusculo quod de aeribus, aquis
et locis inscribitur, celeber locus de
macrocephalis, ponto Euxino vicina
gente, de qua primo et principe sta-
tim loco disserit, ideo quod nulla
omnino alia gens sit, quae similia ca-
[Seite 222] pita habeat. A principio quidem
consuetudinem in caussa fuisse dicit,
ut tam longis capitibus essent; post-
modum vero naturam ipsam cura
consuetudine conspirasse. Genero-
sissimum autem apud macrocepha-
los putari, caput habere quam maxi-
me longum. Et hoc quidem consue-
tudinis initium fuisse: quum recens
adhuc ipsis natus fuerit infans, caput
ejus adhuc cereum quasi aut udo et
molli luto simile, quam celerrime
constrinxisse manibus, coaptantesque
coegisse in longitudinem augeri, quin
et vinculis constrinxisse ac aptis in-
strumentis colligasse, quo rotunditas
capitis prohibeatur ac longitudo au-
geatur. Eam consuetudinem tan-
dem effecisse ut ejusmodi natura ca-
pitum existeret. Temporis vero pro-
gressu naturam quoque tales produ-
xisse, ut non amplius necesse fuerit
consuetudine priore cogere.

Singularis phaenomeni rationem
ex celebri sua generationis hypothe-
[Seite 223] si explicare studet Cous senex, quae
a Buffoniana non multum abludit, et
qua genitale liquidum ab omnibus
corporis membris procedere et quasi
defluere putabat, indeque formas
partium, modulo quasi exceptas, ad
foetus formationem congeri. Hinc-
que contingere, ut ex calvis calvi gi-
gnantur, ex caesiis caesii et ex ma-
crocephalis macrocephali.

Simile quid postraodum et de aliis
gentibus Peruanis v. c.r) et Genu-
ensibuss) memoriae proditum est.

In universum quidem rem hacte-
nus adhuc in medio relinquo, et ad
ea tantum provoco quae supra (§.
39.) occasione aliorum similium
phaenomenorum protuli.

§. 64.
Dentium varietates aliquot gentili-
tiae, earumque caussae.

[Seite 224]

Craniorum formas proxime ordi-
ne excipiant dentium varietates non-
nullae quibusdam in gentibus nota-
tae.

Ita v. c. jam a. 1779. tam in frag-
mento medicati funeris Aegyptiaci,
quam in integro mumiae craniot)
singularem dentium primorum ano-
maliam observavi, utpote quorum
coronae non scalpriformes margine
tenui instructae, sed crassae et co-
nis truncatis similes, canini vero quo-
ad coronam non nisi situ a vicinis
bicuspidibus distinguendi erant. Ea-
demque singularis plane conforma-
tio etiam in aliis mumiis annotata est;
ut in Cantabrigiensiu) et Cassella-
[Seite 225] naw); simile quid etiam in Stuttgar-
diensix); imo vero et ipse cum ante
biennium Londini versarer simillimos
incisores in juvenili mumia reperi,
quam pro humanitate sua solvendam
mihi concessit possessor ejus cl. Jo.
Symmonsy). Quamquam autem vix
monitu opus sit, in tanta seculorum
serie qua mos cadavera condiendi in
Aegypto invaluit, inque tam vario-
rum ejus terrae dominorum et inco-
larum vicissitudine, magnam quoque
[Seite 226] mumias earumque crania intercede-
re debere varietatem, neque sanum
quenquam in omnibus mumiis ean-
dem quam innuimus dentium singu-
larem formam expectare posse; me-
morabilis tamen varietas videtur et
fortassis aliquando utiliter pro cha-
ractere distinctivo adhibenda, quo
unius aevi aut gentis mumias a reli-
quis dignoscere licebit. Difficile
quidem fuerit caussas peculiaris hu-
jus conformationis eruere; non im-
probabile tamen videtur, magnam
sane partem eandem victus rationi
tribuendam esse, quem quidem vete-
ribus Aegyptiis agrestem fuisse, cau-
libus ac radicibus constantem, ex-
pressis verbis Diodorus Siculus mo-
net. Dentes hinc magis detriti; de-
tritos vero aut studio obtusos crassi-
tie contra increvisse, et in homini-
busz) et in brutisa) annotatum.

[Seite 227]

Pondus accedit huic conjecturae
observatione Winsloviib) qui in cra-
nio Groenlandi ex canum insulac)
similem dentium incisorum singula-
[Seite 228] rem crassitiem et cum molaribus si-
militudinem notavit, eamque modo
quo barbari isti crudis vescantur car-
nibus, tribuitd).

Respondent sane huic observa-
tioni dentes crassi et mire detriti in
binis Eskimotarum craniis, quae ex
colonia Nain terrae Labrador nuper
ad me pervenerunte). Eskimotas
[Seite 229] enim cum Groenlandis ad unum
idemque stemma pertinere, et ipsum
nomen eorum gentilitium a crudae
carnis esu vulgo derivari, pridem
notum est.

Quae varii auctoresf) de Cal-
muccorum dentibus retulerunt, quod
longiores sint et interstitiis majoribus
distincti, ea, ut demum reperi, pri-
mitus, neque tamen accurate, ex Yvo-
nis Narbonensis clerici relatione, an-
no 1243 concepta et infra adhuc
pluribus tangenda, hauserunt, neque
cum hodiemorum Mongolorum cra-
niis quae in collectione mea servo,
conveniunt.

Aliae denique proprietates den-
tium gentilitiae unice artificiis deben-
tur; ut in Nigritarum quibusdam
stemmatibus qui sibi dentes liman-
[Seite 230] dog) subularum in modum acu-
unth) ; aut in Malaicis nonnullis po-
pulis qui vitream denlium substanti-
am magnam partem delenti) aut
praeterea sulcos quoque eidem in-
sculpuntk) etc.

[Seite 231]

Simile quid ipse in Sinensibus
quibusdam Javanis observavi qui sibi
eandem substantiam a dentium pri-
morum extremo margine studiose et
aequaliter coticula detererant.

§. 65.
Aliae quaedam varietates gentili-
tiae respectu singularum corpo-
ris partium.

Principes hactenus indagavimus
varietates diversarum gentium, sive
in colore (tum cutis earum, tum ca-
pillorum et oculorum), sive in vultu
et craniorum forma observabiles.

Nonnullae interim adhuc restant
enarrandae quae alias corporis par-
tes attinent, quanquam minoris pas-
sim momenti, neutiquam tamen sic-
co plane transeundae pede, quas ita-
que paucis sigillatim percunere li-
ceat.

[Seite 232]

Etiamsi vero non omnium caus-
sae ac rationes aeque ad liquidum
demonstrari possint, nulla tamen erit
tam singularis et plane aenigmatica
quin comparando cum phaenomenis
analogis, qualia superiori sectione in
brutis animantibus observata conges-
simus, comprehensu facilior red-
datur.

§. 66.
Auriculae.

Notum est rei antiquariae studio-
sis multa veteris Aegypti idola sive
aenea et figulina, sive ex variis la-
pidum generibus aut sycomori ligno
exscalpta, sive denique in sarcopha-
gis picta, auriculis altioribus insignia
esse. Brevi manu hoc vitio artificum,
artis delineandi imperitorum, tribue-
re placuit nupero auctoril). Cui ve-
[Seite 233] ro quo minus calculum adjiciam im-
pedior egregio artificio et gustu quo
plura eorum elaborata vidi, tum ve-
ro quod maxime in iis observaverim
quae Indicum vultum prae se fe-
runtm), similisque collocatio etiam
in genuinis Indicorum hominum pic-
turis, passim summo studio exaratis,
reperiatur. In universum vero non
major est ea diversitas quam ea qua
et passim in varietatibus animalium
domesticorum, equi praesertim et
suis, auriculas situ et collocatione
ab invicem differre videmus, imo ve-
ro quodsi in iisdem Aegyptiacis et
Indicis figuris simul directionis aper-
turae palpebrarum, a nasi radice ver-
sus aures, rationem habemus, mag-
nam partem auricularum altitudo
non nisi a modo quo caput gestatur,
occipitio nempe elatiore et mento
depressiore, pendere videtur.

[Seite 234]

Priscis quoque Batavis auriculas
tum forma tum collocatione singula-
res fuisse tam ex locis veterum auc-
torum quam ex signis antiquis asser-
tum legimusn).

Ita et Biscaiae incolarum aures
magnitudine insignes dicunturo).

Barbaris hominibus auriculas ma-
gis a capite distare, et mobiles esse
vulgo notum est, multis quoque
praesertim Indiae orientalis et maris
pacifici stemmatibus appendicem au-
ris variis artificiis vaegrandem et
monstrose elongatam; cujusmodi pa-
radoxus ritus hyperbolicis veterum
auctorum fabulis de quorundam po-
[Seite 235] pulorum auriculis plane immanibus
ansam praebuit.

§. 67.
Mammae.

Mammas barbararum quarundam
gentium feminis, et quidem Africaep)
praesertim et quarundam maris pa-
cifici insularumq), prolixas et pendu-
las esse, nube testium constat. In-
terim tamen monere oportet relatio-
nes eorum partim supra veritatem
auctas viderir): tum vero eundem
[Seite 236] habitum non omnibus ejusdem gen-
tis feminis communem esse; dari
enim et in oceani australis insulis fe-
minas quam plurimass) aeque ac tot
Aethiopissas vel in Europaeis empo-
riis quotidie visendas mammillarum
decora pulcritudine conspicuas: de-
nique autem istam vastitatem neuti-
quam barbaris tantummodo nationi-
bus propriam, verum etiam passim
inter Europaeas v. c. quondam apud
Hibernicast), et hodienum adhuc
[Seite 237] apud Morlachicasu) observatam
esse.

Caussa maxime in more infantes
dorso matris inhaerentes lactandi,
partim etiam in diu et per plures an-
nos continuata lactatione, quaeren-
da videtur. Imo vero passim etiam
artificio elongatas fuisse mammas
apud populos qui eam prolixitatem
pulcram censuerint, relatum legi-
musw).

[Seite 238]

Aliae gentes amplitudine et tur-
gore mammarum conspicuae, ut Ae-
gyptii; Juvenale jam

‘„In Meroë crasso majorem in-
                  fante papillam”’

tanquam rem vulgarem et omnibus
communem memorante. Imo non
mulieres tantum sed et viri aegyptii
mire mammosi dicunturx).

Inter Europaeas nationes Lusita-
nae feminae mammas amplissimas
prae se ferunty), cum contra His-
panicis tenues sint et exiles, quas
[Seite 239] praeterito certe seculo studio com-
primere et incrementum earum im-
pedire curabantz).

Contraria cura ambitum mamma-
rum augeri posse nullum dubium est;
quantum vero praeterea Venus quo-
que praematura eo conferre possit
memorabili sane exemplo impuberes
et nondum adultae puellae merce-
nariae docent quae Londinum, prae-
sertim ex vicinis maxime suburbiis,
confluunt, et quaestum corpore fa-
cientes ingenti numero plateas noctu
pervagantur.

§. 68.
Genitalia.

Linnaeo quidem in prolegomenis
systematis naturae «genitalium cu-
riosior indagatio abominabilis dis-
plicet: progressu tamen laboris
[Seite 240] aliter eum sensisse evidenter termi-
nologia ejus conchyliorum, imo vel
instar omnium venus dione docet,
lubrico sane stilo metaphorico ab eo
depicta. Ignoscent ergo manes viri
summi si et hic, quae de gentilitiis
quibusdam varietatibus genitalium
memoratu digna visa sunt, succincte
enarravero.

Nigritas mentulatiores esse vulgo
fertur. Respondet sane huic asser-
to insignis apparatus genitalium Ae-
thiopis quem in supellectile mea ana-
tomica servo. Nura vero constans
sit haec praerogativa et nationi pro-
pria, nescioa). Venere ardentes
[Seite 241] feminas amplexus Nigritarum aliis
praeferre, dictum estb).

Vice versa etiam Aethiopissasc)
et Mulatasd) maxime ab Europaeis
expeti, relatum accepimus. Caus-
sam praestantiae, quae varia esse
potest, ignoro.

Anne in eo similes Mongolicise)
et Americanisf) nonnullarum gen-
tium feminis de quibus praedicatur
quod arcta servent muliebria etiamsi
nuptae fuerint imo pepererint.

[Seite 242]

Contrariam huic pudendorum ra-
tionem Kamtschadalicis feminis tri-
buit Stellerg).

Idem plures earum nymphis pro-
lixis et propendentibus insignes esse
asserit; quas in Hottentotticis mulie-
ribus in dactyliformes appendiculas
abire nonnulli ajunth). Rectius ta-
men hic sinus pudoris, ut Linnaeus
vocabat, in elongatione ipsorum la-
biorum consistere videturi), quam
quidem artificio deberi ferturk); et
quae fabuloso ventrali cutaneo an-
[Seite 243] sam praebuit, quod ab abdomine de-
pendensl) obscenas harum femina-
rum partes obtegere creduli aucto-
res putabantm).

§. 69.
Crura.

Porro crurum proportione et ha-
bitu aliquam quibusdam gentibus va-
rietatem esse novimus. Ita v. c. In-
di longitudine crurum insignes suntn),
Mongoli contra brevitate eorumo).
[Seite 244] Hibernis feminis femora amplissima
esse dicunturp).

Novo-Zelandis crura adeo crassa
tribuuntur ut oedematosa videan-
turq).

Alii curva et deformia eadem es-
se antipodibus hisce nostris ajunt,
haecque vitia ipsis positura qua sede-
re solent, contrahir).

Incurva vero crura apud Calmuc-
cos frequentissima tum a ratione cu-
narum infantilium, tum ab equita-
tione cui a tenella jam juventute
asuescunt, derivanturs).

Mire deformes describuntur pe-
des incolarum terrae del Fuego t)
[Seite 245] quos cl. Bougainville Pescheras ap-
pellavitu).

Praesertim vero Africae quibus-
dam populis deformationem crurum
pedumque gentilitiam esse, veteres
jam annotarunt, maxime de Aegyp-
tiisw) et Aethiopibusx) ac servis Ni-
gritisy). In hodiernorum servorum
nigrorum cruribus triplicis generis
vitia distinguere oportet, diversis
[Seite 246] quoque caussis tribuenda, valgam
scil. curvationemz) (gall. jambes
cambrées), tum invenustam crassi-
tiema), denique rimas et fissuras
quibus frequenter dehiscere dicun-
turb).

[Seite 247]

Curvatio illa maxime positurae
tribuenda videtur, qua infantes lac-
tentes dorso matris inhaerentes ge-
nubus suis arcte innitunturc). Non-
nullae id genus deformitates passim
etiam morbosas caussas agnoscuntd).

Crassitiem pedum (nisi itidem
subinde ad pathologiam referenda
fuerit) improbo et perpetuo labore
contrahi posse, probabile est.

Fissuras denique quibus callosa
epidermis praesertim in planta pedis
aethiopum dehiscere solet urente
arenoso solo contrahi vix est quod
dubitese).

§. 70.
Pedes manusque.

[Seite 248]

Denique et manus pedesque qui-
busdam gentibus pro portione singu-
lariter parvos esse curati observato-
res notarunt.

Fertur hoc v. c. de Indisf), Si-
nensibusg), Kamtschadalish), Es-
kimotisi), Peruanisk), Novo-Hol-
[Seite 249] landisl), et Hottentottism).

Passim artificia huc conferre, Si-
nenses feminae struthopodes docent.
Verum et vitae generisn) victusque
rationem iniquamo) in culpa esse
posse, verosimillimum videtur.

§. 71.
Varietates gentilitiae respectu
staturae.

[Seite 250]

Absolutis hactenus quae de rela-
tiva proportione et conformatione
singularum partium memoratu dig-
niora visa sunt, jam etiam totius sta-
turae varietatem succincte indagare
oportet, quo quidem disquisitionis
anthropologicae capite vix aliud fa-
bellis et hyperbolicis superlationibus
pravaque interpretatione magis de-
turpatum accepimus; quae tamen
hodienum magnam partem adeo re-
futata aut explanata et ad genuinos
fontes reducta sunt ut vix ulteriore
mentione, ne dicam per curas reno-
vatas iterata disquisitione, egeant.

Ita v. c. pygmaeis veterum Ae-
thiopicis non nisi symbolicam gradu-
um in Nilometro significationem sub-
esse, demonstratum est.

[Seite 251]

Ita ossa vaegrandia passim nostro
sub coelo effossa quae praejudicata
opinio quondara gigantibus tribue-
rat, curatiore osteologico studio bel-
luis restituta suntp) et s. p.

[Seite 252]

Contra vero omnes quae nobis
supersunt reliquiae et antiquaria su-
pellex ex quibus staturam priscarum
gentium aestumare licet, ut mumiae,
ossa et praesertim dentes humani in
antiquissimis sepulcretis et urnis re-
pertiq), armamenta etc. eo conve-
niunt ut et eas gentes vix ac ne vix
quidem statura sua hodiernas supe-
rasse censendum sit.

Est quidem et inter has non infi-
tianda diversitas gentilitia. Procera
v. c. statura inter Europaeas gentes
Scanis aut quarundam ditionum Hel-
vetis, v. c. Suitensibus; humilior Lap-
ponibus; in novo orbe majora cor-
pora Abiponibus; humiliora Eskimo-
tis; neutra tamen modum excedentia;
[Seite 253] et in universum nulla inter hodierni
orbis nationes respectu staturae varie-
tas tam enormis, quin ex vulgatis de-
generandi modis et analogis phaeno-
menis in aliis animantibus mammali-
bus observandis, explicatu satis faci-
lis fiat.

Binas tantum ejusmodi varietates
seorsim tangere oportet, quarum al-
tera excessu altera defectu a statura
vulgari humani generis, mirum quan-
tum abhorrere nuperis adhuc tempo-
ribus dicta est. Gigantei inquam
Patagones Americae maxime austra-
lis, et pygmaei Quimotae (Quimos)
crediti insulae Madagascar monti-
colae.

§. 72.
Patagones.

Est in extremo Americae austra-
lis ad euronotum sitae continente,
natio, quae inde a Magalhaensii pe-
[Seite 254] riplo Europaeis innotuit, qui nomen
ipsi compositum indiderunt Pata-go-
num, quod scil. eos vicinis Chonis
cognatos censebant, pedes autem eo-
rum pellibus cameli guanaco involu-
ti brutorum hirsutis pedibus, quos
patas hispanice vocant, similes es-
sent. Proprium vero et indigenum
ipsis nomen Tehueletarum.

De hisce ergo vulgo sic dictis Pa-
tagonibus primus Anton. Pigafetta
itineris Magalhaensii socius in narra-
tione sua finxit esse gigantes Euro-
paeis statura duplo majoresr). Ab
eo inde tempore per bina cum dimi-
dio secula, relationes de itineribus
ab Europaeis in istam novi orbis pla-
gara institutis tam mira inconstantia
quoad notitias de Patagonibus sibi in-
vicem repugnant et contradicunt, ut,
instar omnium, exemplo monitorio
[Seite 255] ad cautionem et diffidentiam in usu
itinerariorum esse possint.

Adeant quorum interest diversas
istas relationes et anthropologorum
de iisdem sententias perlustrandi et
comparandi, infra citatam auctorum
decadems). Nobis vero in praesen-
tiarum sufficiat ea tantum consecta-
ria proponere quae omnibus invicem
[Seite 256] ponderatis et critica face lustratis,
verisimillima videntur.

Stirps ergo est hominum neuti-
quam gigantea longitudine etsi pro-
cero corpore et magis adhuc lacer-
toso et toroso habitut) conspicuo-
rum. Proceritatis mensurant qui-
dem in tanta relationum variante am-
biguitate neutiquam certo definire
licet; ex auctoritate testium fide dig-
nissimorum tamen vix ultra dimidi-
um supra sextum pedem mensurae
anglicae ascendit: quae eo minus pro
prodigio habenda, cum et aliis Ame-
ricae (praesertim australioris) stir-
[Seite 257] pibus indigenis staturam valde pro-
ceram esse pridem constet, maxime,
sicubi, ut verisimillimum est, de iis
valet quod de priscis Germanis Taci-
tus praedicat, nullis nempe aliis alia-
rum nationum connubiis infectos,
propriam et sinceram et tantum sui
similem gentem servare.

Nomades sunt aeque ac Terrae
del Fuego incolae aliaeque Americae
australis gentes errones; hinc non
mirum silab Europaeis qui ad unas
easdemque quidem istius terrae oras,
sed diversis temporibus, appulerunt,
non semper ejusdem procerae stirpis
homines visi sunt.

Ab altera vero parte etiam non
admodum difficile intellectu quomo-
do fabula de giganteis Patagonibus
ortum ducere potuerit.

Primo enim animls inhaerebat
vetus traditio de gigantibus orbis ve-
[Seite 258] teris, quidni ergo prodigiorum in no-
vo orbe avidi itineratores de iis quo-
que cogitassent cum revera proceros
et lacertosos homines tum etiam mi-
rae longitudinis sepulcrau), et pas-
sim pone ea singularis magnitudinis
ossa reperibantw).

[Seite 259]

Accedere poterat in Hispanis con-
silium, ejusmodi relationibus alias
Europaeas gentes a navigatione per
fretum Magellanicum deterrendix),
in his vero tum panicus terror, tum
jactandi libido, qualis et currente
adhuc seculo auctorem belgicae nar-
rationis de Roggeweinii periplo in-
duxit ut paschatis insulae in mari pa-
cifico incolas pro gigantibus duode-
[Seite 260] cim pedum longitudine vendita-
rety).

§. 73.
Quimotae.

Vetus est fama praeterito jam se-
culo a classico auctore Steph. Fla-
court pro fabuloso figmento declara-
ta, dari in montosis interioribus in-
sulae Madagascar gentem, statura
quidem pygmaeam, animo vero mire
bellicosam, reliquis incolis subitaneis
invasionibus molestam etc. Quimos
istos homunciones vocabant s. Ki-
mos.

[Seite 261]

Defensores hic rumor denuo nac-
tus est nostris temporibus guberna-
torem Modave et botanicum cele-
brem Commerson. Quodsi vero in
relationibus eorum de iis discesseris
quae uterque fando tantum accepit,
et quae ipsa non una in re inter se
repugnant, reliquum unice eo redit
quod gubernator iste servam aliquam
emerit pumilam, pro Quimota ipsi
venditam, colore pallido, mammis
depressis et brachiorum ad genua fere
pertingentium longitudine conspicu-
am. At enim vero cl. Baro de Clug-
ny qui per integrum fere mensem in
eadem navi cum ipsissima hacce pyg-
maea versatus est luculenter mon-
stravit non nisi mala conformatione
et morbosa constitutione eam nanam
fuisse, macrocephalam, stupidam,
et quae confusam vocem redderet
etc. quibus omnibus ego quidem fe-
re persuadeor ut valetudinem ejus ad
Cretinismum referam, cum haec sym-
ptomata in Cretinis occurrant; ita ut
[Seite 262] et brachiorum longitudo in multis
eorum et nominatim in Salzburgen-
sibus expressis verbis ab observato-
ribus notata sit.

Contra cl. Sonnerat universam
eam traditionem acute ita interpre-
tatus est, ut de Zaphe-Racquimus-
sis intelligenda sit, senis nempe prin-
cipibus stirpis quae istius insulae pro-
vinciam Manatan inhabitat, quos
quidem principes ab auctore stem-
matis derivant qui pumilio fuerit,
quod et barbarum nomen modo dic-
tum innuitz).

§. 74.
De caussis staturae gentilitiae.

[Seite 263]

Dantur itaque neque gigantum
integrae gentes neque pygmaeorum.
Varietas autem staturae gentilitia
quam supra (§. 71) tetigimus arc-
tioribus pro portione limitibus cir-
cumscripta videtur, quam quae inter
alia animantia domestica passim ob-
servatur (§. 29) : et ex iis quae de
caussis degenerandi exposita sunt,
haud difficulter intelligi poterit.

Conferre siquidem huc clima (§.
34.) vel praeter tot alia argumenta
Lappones docent cum Hungaris col-
lati, quae binae unius stemmatis co-
loniae vario sub coelo variam quo-
que staturam adeptae sunt.

Victus (§. 35) quoque magnam
esse potentiam ad staturam sive au-
gendam sive imminuendam physio-
logia aperte docet.

[Seite 264]

Hinc v. c. procerum corpus no-
bilium Otaheitae incolarum victui cui
indulgent lautiori tribuitura).

Contra barbararum quarundam
gentium staturam per generationum
series sensim decrevisse postquam
abusui aquae vitae s. spiritus ardentis
adsuetae sunt, relatum accepimusb).

Porro et pubertatis terminus va-
riis gentibus varius hic nominandus
venit, eatenus sane ad staturam gen-
tilitiam faciens, ut, qui diutissime
impuberes permanent, hacce conti-
nentia (quod pridem de priscis Ger-
manis notavit Caesar) staturam alant;
cum contra praematuram venerem
proceritati corporis obesse ab acutis-
simis auctoribus vario et remotissimo
[Seite 265] sub coelo uno consensu observatum
sitc).

Conservatur porro gentibus sta-
tura propria, si minime aliarum ad-
ventibus et hospitiis miscentur: uti
ab altera parte sensim gentilitia sta-
tura per generationum series muta-
tur postquam aliarum nationum, alius
staturae, connubiis infectae suntd).

Denique vero et hereditariae dis-
positioni magnam esse potestatem
in staturam prolis, haud inficianda
exempla docent familiarum aut pro-
ceritate aut humilitate staturae in-
signium.

§. 75.
Varietates generis humani fabu-
losae.

[Seite 266]

Infinita sunt quae inde ab Hero-
doto ex variis fontibus, Aristeo ma-
xime, Ctesia et Megasthene, a Cos-
mographis narrata accepimus de gen-
tibus monstriferae plane figurae,
Arimaspis v. c. unoculis; Cynamol-
gis, caninis capitibus; Monoscelis,
singulis cruribus; sylvestribus homi-
nibus ad Imaum, aversis post crura
plantis; etc.e).

His quidem diutius immorari non
hujus loci est; etsi ceterum nec utili-
tate nec voluptate careat indagatio
rerum, quae hujusmodi figmentis an-
sam praebuerint; valet enim et in an-
thropologico hocce studio quod de
reliqua historia naturali constat, vix
ullam in ea unquam relatam fuisse
[Seite 267] fabellam tam absurdam et ineptam,
quin veri aliquid eidem subesse re-
periatur, hyperbolica tantum exag-
geratione aut prava interpretatione
deturpatumf).

Unicum tamen ex prodigiorum.
ista farragine in medium. proferre li-
ceat exemplum, toties scil. repetitae
famae de gentibus caudatis, utpote
quas a multifariis et longe diversae
aetatis auctoribus iterum iterumque
assertas accepimusg).

§. 76.
De gentibus caudalis rumor.

Et primus quidem Plinius, post
eum Ptolemaeus et Pausanias cauda-
[Seite 268] tarum Indiae gentium mentionem fe-
cerunt; tum medio quod vocant ae-
vo denuo assertae a Geographo Nu-
biensi, Marco Polo Veneto, aliis:
recentioribus denique temporibus
plures itinerum auctores similia re-
tulerunt de variis Indici archipelagi
insulanis caudatish); alii de ejusmo-
di Russiae cujusdam provinciae in-
colisi); de aliis aliik).

Curatius vero pensitatis hisce as-
sertis exiguum ponderis ipsis inesse
facile deprehenditur.

[Seite 269]

Plerique auctores enim non nisi
fando ab aliis notitiam acceperant.

Tum vero negari nequit pleros-
que eorum testium qui avtopsiam rei
jactant per se jam valde sublestae
fidei essel).

Porro autem ipsae eorum circa
hoc momentum relationes, suspecto
modo inter se variantm).

[Seite 270]

Contra vero cordatissimi et cura-
tissimi earum regionum indagatores
aut de monstroso isto prodigio silent;
aut incolarum auctoritate freti nude
pro fabuloso figmento declarantn).

Alii denique expresse monent
quid erroneae famae ansam prae-
buerit:

v. c. appendix pendula dorsalis
vestimentorumo);

[Seite 271]

aut simiae caudatae anthropo-
morphaep).

Adeo ut ne unicum quidem extet
gentis caudatae exemplum genui-
[Seite 272] num plurium fide dignorum testium
avtoptarum consensu firmatum; imo
ne quidem unius saltem familiae
quae monstrosa ista anomalia insignis
fuerit, cum tamen alias exempla fa-
miliarum monstrificarum, quibus v.
c. sexti digiti exuperantia per gene-
rationes hereditaria est, in vulgus no-
ta sint.

De singulis vero hominibus, qui
sparsim hinc illinc etiam inter Euro-
paeos monstrosa ad coccygem ex-
crescentia insigniti visi sunt, hic, non
magis quam de innumeris aliis mon-
strosis partubus, sermonem esse pos-
se, per se facile intelligitur.

§. 77.
Varietas gentilitia ex morbosa
affectione.

Supra jam (§. 38) de eo respectu
dictum est, quo et morbosa intem-
peries habitum animalium, et maxi-
[Seite 273] me quidem colorem ita mutat, ut
hereditaria dispositione per longas
generationum series propagata, sen-
sim in alteram quasi naturam abeat,
et in nonnullis animantium speciebus
singularibus et constantibus varieta-
tibus ortum praebeat. Notissima ex-
citavimus exempla varietatis niveae
muris domestici et cuniculi, utpote
quorum niveum vellus et roseae pu-
pulae certo certius morbidae intem-
periei, leucaethiopiae scil. debentur.

Eadem quidem affectio passim
etiam in genere humano observatur.
Verumtamen magis sporadice, certe
nullibi tanta frequentia et constantia
quanta in brutis quae modo diximus
animantibus occurrit, qua nempe in
peculiarem et copiosissimam varieta-
tem eorum degeneravit.

Nihilominus tamen et humana
ista leucaethiopia paucis tangenda
est. Sed paucis inquam, ipsam eam
[Seite 274] ob caussam quod in homine vix pe-
culiarem varietatem constituere di-
cenda sit, tum et quod ea repetere
pigeat, quae alias jam de memorabi-
li isto morbo disputavimusq).

§. 78.
Leucaethiopia humana.

Ad cachexias referenda videtur
affectio; binis symptomatibus pa-
thognomonicis iisque perpetuis con-
spicua.

Alterum horum symptomatum
singulari cutis colore, vitiose albido,
partim ad ruborem non naturalem
accedente, imo et passim levioris le-
prae habitum prae se ferenter), tum
vero pilorum et pubis albedine ano-
[Seite 275] mala constat, non nivea hac ut in se-
nibus, neque pulchre subflava et in
cinericium paulo vergente ut in tot
nostratibus quos ideo flavos (gall.
Blondins) vocant, sed gilva potius,
colori cremoris lactis (angl. cream-
colour) quodammodo comparanda.

Alterum visus organa occupat,
eaque pigmento fusco orbat, quod
sani oculi membranas aliquot inter-
nas obducit, et absorbtioni nimiae
lucis destinatum, ad recte beneque
videndum summi momenti est. Hinc
iris oculi leucaethiopum pallide ro-
sea, et semipellucida, pupula autem
intensiore rubedine splendens, sar-
dae s. carneolae pallidioris colori si-
milis.

Singulari vero constantia bina
haec symptomata invicem consenti-
unt, ita ut, quantum mihi quidem
innotuit, nunquam oculorum iste pe-
culiaris rubor solus et absque vitiosa
[Seite 276] illa albedine comae et reliquorum pi-
lorum visus sit. Saepius vero pupil-
larum ruborem ab observatoribus
non animadversum esse non mirum,
cum reliqua quae diximus symptoma-
ta magis in oculos eorum inciderent,
leucaethiopes vero lucis minus pati-
entes palpebras plerumque conni-
ventes habeant.

Semper connatus morbus est,
nunquam, quod novi, post partum
acquisitus.

Semper insanabilis; quippe ocu-
lis unquam pigmentum fuscum post
partura demum subnatum esse ne
unicura quidem exemplum extat.

Non raro hereditarius existit;
falso enim leucaethiopes steriles et
sive ad generandum sive ad concep-
tum inepti a nonnullis dicti sunt.

Verum in universum morbi hu-
jus memorabilis notitiam multifariis
erroribus mire deturpatam accepi-
[Seite 277] mus. Ita v. c. alii haesitarunt anne
leucaethiopia pro vere morbosa af-
fectione habenda sit; alii eam cum
cretinismo, alii cum simiae satyri
historia male confuderunt; alii non
nisi intra tropicos eam affectionem
visam esse etc. temere asseruerunt.

Quanquam enim utique primum
inter Aethiopes observata fuerit, ideo
quod in nigra gente cutis et capillo-
rum albedo omnium maxime oculos
ferire oportebat, hincque ea affectio-
ne correptis leucaethiopum (gall.
Négres blancs) nomen datum sit
(quos homines Batavi in India orien-
tali contemptim insecti lucifugi no-
mine Kackerlacken appellant, Hi-
spani Albiños, Galli Blafards, etc.);
tantum tamen abest unice inter ni-
gritas, imo vel in torrida saltem zo-
na eam occurrere, ut patius nullam
humani generis varietatem, nullam
terrarum orbis partem, ad eum mor-
bum producendum ineptam esse,
certo certius constet.

[Seite 278]

Mihi ipsi enim jam sedecim ex-
empla innotuerunt leucaethiopum in,
variis Germaniae nostrae provinciis
natorums). Tum in reliqua Euro-
pa alia inter Danost), Anglosu),
Hibernosw), Gallosx), Helve-
tosy), Italosz), Archipelagi insula-
[Seite 279] nosa), Hungarosb). Porro extra
Europam inter Arabesc), Malaba-
rosd), Madagassose), Caffrosf),
Nigritas (tam in ipsa Africa natos
quam inter Creolicos novi orbis Ae-
[Seite 280] thiopesg).) Tum et inter America-
nos isthmi Dariensish) et Brasiliaei).
Denique inter barbaros oceani Indici
et pacifici insulanos; v. c. in Suma-
trak), Balil), Amboinam), Mani-
lan), Nova-Guineao), insulis ami-
corump) et Societatisq).

[Seite 281]

Imo vero neutiquam humano ge-
neri propria est haec de qua agimus
affectio, verum et in multis aliis cali-
di sanguinis utriusque classis animan-
tibus, observata. Ex mammalibus
enim praeter vulgatissima exempla
cuniculorum, murium, furonum, et
equorum, (in quibus quaternis ani-
malium speciebus affectio ea tempo-
ris progressu in alteram quasi natu-
ram abiisse videtur (§. 38),) inno-
tuerunt mihi ejusmodi simiaer), sciu-
ris), rattit), cricetiu), saviaew),
[Seite 282] talpaex), didelphidesy), martesz),
mustelaea), et capreolib).

Ex avibus autem corvic), meru-
laed), fringillae canarienses, per-
dicese), gallinae et pavones.

Memorabile autem ne unum qui-
dem, quod sciam, exemplum hujus
affectionis in ullo frigidi sanguinis
animanti observatum esse.

§. 79.
Ad hanc sectionem epilogus.

[Seite 283]

Et haec quidem de caussis mo-
disque quibus genus humanum re-
spectu coloris, aut structurae, aut
proportionis, aut staturae corporis
etc. in varietates degenerat, suffici-
ant: in quorum quidem enarratione
nullum quod sciam intactum reliqui
momentum quod ullo modo ad di-
rimendam celebrem quaestionem de
unica tantum pluribusve in isto ge-
nere speciebus conferre potest. Jam
ergo quomodo ea ipsa post univer-
sam hanc disquisitionem ad naturae
veritatem componenda sit, sequenti
sectione videamus.

Sectio IV.
GENERIS HUMANI VARIETATES
QUINAE PRINCIPES,
SPECIES VERO UNICA.

[Seite 284]

§. 80.
Innumerae generis humani varie-
tates insensibili gradatione invi-
cem confluunt.

Uti ab una parte in universo quem
hactenus absolvimus recensu
genuinarum generis humani varieta-
tum ne unicam quidem invenimus
quae non, (quod quidem penultima
Sectio docuit) etiam inter alia ca-
lidi sanguinis animantia, praesertim
domestica, imo vero plerumque lon-
ge luculentius adhuc et insignius qua-
[Seite 285] si sub oculis nostris contingat et ex
manifestis degenerationis caussis or-
tum ducat; ita ab altera (quod supe-
riore Sectione expositum est) nulla
earum existit, sitve coloris, sitve vul-
tus, staturae etc. tam singularis quin
cum aliis ejusdem ordinis, insensibili
transitu ita confluat ut omnes eas
non nisi relativas esse, non nisi gra-
du ab invicem differre, aperte pateat.

Hinc et non mirum in tali con-
fluxu non nisi arbitrariam divisionem
et partitionem istarum varietatum
locum habere.

§. 81.
Quinae varietates principes generis
humani constitutae.

Cum tamen et inter arbitrarias
ejusmodi partitionum rationes altera
alteri utique praestare dicenda et
praeferenda sit, omnibus diu et cu-
[Seite 286] rate ponderatis, universum, quout
hactenus nobis innotuit, genus hu-
manum aptissime ad ipsius naturae
veritatem in quinas sequentes varie-
tates principes dividi posse mihi vi-
detur; nominibus

A) Caucasiae,

B) Mongolicae,

C) Aethiopicae,

D) Americanae,

et E) Malaicae

designandas et ab invicem distin-
guendas.

Caucasiam ob caussas infra enar-
randas pro primigenia habendam pri-
mo loco posui.

Haec utrinque in bina ab invicem
remotissima et diversissima extrema
abiit, hinc nempe in Mongolicam,
illinc in Aethiopicam.

[Seite 287]

Medios vero inter istam primi-
geniam et hasce extremas varietates
locos tenent reliquae binae:

Americana nempe inter Cauca-
siam et Mongolicam.

Malaica inter eandem istam
Caucasiam et Aethiopicam.

§. 82.
Characteres et limites harum va-
rietatum.

Sequentibus autem notis et de-
scriptionibus quinae istae varietates
in universum definiendae videntur.
Quarum tamen recensui duplex mo-
nitum praemittere oportet, primo
nempe ob multifariam characterum
per gradus diversitatem non unum
alterumve tantum sufficere, sed plu-
rimis junctim sumtis opus esse; tum
vero neque ipsum huncce characte-
[Seite 288] rum complexum adeo constantem
esse quin innumeris exceptionibus in
omnibus ac singulis hisce varietati-
bus obnoxius sit. Interim vero eun-
dem tamen ita conceptum esse ut in
universum satis planam et perspicu-
am earum notionem exhibeat.

A) Var. Caucasia.

[Seite 289]

Colore albo, genis rubentibus
(§. 43) capillo subfusco aut nucei
coloris (§. 52) capite subgloboso
(§. 62)

facie ovali, rectiore, partibus eius
modice distinctis, fronte planiore,
naso angustiore, leviter unco, ore
parvo (§. 56)

dentibus primoribus utriusque
maxillae ad perpendiculum positis
(§. 62)

labiis (praesertim inferiore) mol-
liter explicatis, mento pleno rotun-
dato (§. 56)

In universum ea vultus specie
quam ex nostratium de symmetria
judicio maxime venustam et formo-
sam censemus.

[Seite 290]

Pertinent ad primam hancce va-
rietatem Europaei (exceptis Lappo-
nibus et reliqua Finnica progenie)
tum Asiani occidentales usque ad
Obi fl. ad Caspium mare et Gangem.
denique Africae borealis incolae.

B) Var. Mongolica.

[Seite 291]

Colore gilvo (§. 43)

capillo nigro, rigidiore, recto et
raro (§. 52)

capite quasi quadrato (§. 62)

facie lata, simulque plana et de-
pressa, partibus ideo minus distinctis
sed quasi confluentibus.

glabella plana, latissima,
naso parvo, simo.

genis fere globosis, extrorsum
eminentibus.

palpebrarum apertura angusta,
lineari.

mento prominulo (§. 56)

Complectitur haec varietas reli-
quae Asiae incolas (exceptis Malais
[Seite 292] extremae peninsulae Transgangeta-
nae) tum Finnicos Europae refrige-
ratae populos, Lappones etc. et ex
America maxime boreali latissime
diffusam Eskimotarum gentem inde
a Beringii freto ad extremam usque
habitatam Groenlandiam.

C) Var. Aethiopica.

[Seite 293]

Colore fusco (§. 43)

capillo nigro et crispo (§. 52)

capite angusto, a lateribus com-
presso (§. 62)

fronte gibba, fornicata.

ossibus jugalibus antrorsum pro-
minentibus.

oculis magis eminentibus.

naso crasso et cum mandibulis
porrectis quasi confuso (§. 56)

limbo alveolari angustiore, an-
trorsum elongato.

dentibus primoribus superioribus
oblique prominentibus (§. 62)

labiis (praesertim superiore) tu-
more impletis.

mento retractiore (§. 56)

Multi cruribus valgis (§. 69)

Ad hanc varietatem reliqui, prae-
ter boreales, Africani.

D) Var. Americana.

[Seite 294]

Colore cuprino (§. 43)

capillo nigro, rigidiore, recto et
raro (§. 52)

fronte brevi.

oculis profundius locatis.

naso subsimo, attamen promi-
nente.

In universum facie lata quidem,
malis eminentibus, sed non plana et
depressa, verum partibus ejus, si a
latere spectatur, magis elaboratis et
quasi profundius exscalptis (§. 56)

frontis et verticis forma plurimis
arte efficta (§. 62)

Haec varietas reliquae (praeter
Eskimotas) Americae incolarum.

E) Var. Malaica.

[Seite 295]

Colore badio (§. 43)

capillo nigro, molliore, cincin-
nato, denso et ubere (§. 52)

capite modice angustato,
fronte subtumida (§. 62)

naso pleniore, latiusculo, quasi
diffuso, apice crassiore, ore magno
(§. 56)

mandibula superiore aliquantum
prominente (§. 62) attamen parti-
bus faciei, a latere spectatae, satis
prosiliontibus et ab invicem distictis
(§. 56)

Concipit haec ultima varietas ma-
ris pacifici insulanos simul cum Ma-
rianarum, Philippinarum, Molucca-
rum, Sundaicarum insularum et Ma-
laccae peninsulae incolis.

§. 83.
Aliorum auctorum divisiones va-
rietatum generis humani.

[Seite 296]

Verum aequum videtur aliorum
quoque auctorum, qui genus huma-
num in varietates distribuerunt, sen-
tentias succincte exhibere, ut lecto-
ribus facultas detur easdem invicem
comparandi, ponderandi, et delec-
tum earum quae maxime arrideant,
habendi.

Equidem primus omnium, quod
sciam, periculum fecit Anonymus
quidam seculo praeterito versus
finem vergente, qui humanum genus
in quatuor stirpes dispescit: scil. 1.
universae Europae, sola Lapponia
excepta: tum Asiae australis, Afri-
cae borealis, et universae Americae.
2. reliquae Africae. 3. reliquae Asiae
cum insulis versus Vulturnum positis.
4. Lapponumf).

[Seite 297]

Leibnitius nostri continentis ho-
minum quatuor ordines statuit. Bi-
nos nempe extremos, 1. Lapponum
inquam et 2. Aethiopum; totidem-
que medios; 3. orientalem nempe
alteram (Mongolicam), 4. alteram
occidentalem (Europaeis similem)g).

Linnaeus vulgatam sequutus geo-
graphiam, homines in 1. America-
num rubrum, 2. Europaeum album,
3. Asiacum luridum et 4. Afrum ni-
grum dividith).

Buffonius sex hominum varietates
distinxit 1. Lapponicam s. polarem.
2. Tataricam (quo nempe nomine
ex vulgari loquendi ratione Mongoli-
[Seite 298] cam appellavit), 3. Asiae australis,
4. Europaeam, 5. Aethiopum, 6. A-
mericanami).

Inter eos qui tres gentes primiti-
vas humani generis pro numero filio-
rum Noachi statuunt, inprimis lau-
dandus venit cl. Gubernator Pow-
nall qui, quantum equidem novi, om-
nium primus in hoc studio ad for-
mam gentilitiam craniorum attendit.
Stemmata ea secundum colores prin-
cipes dividit in 1. album, 2. rubrum,
et 3. nigrum. medio ex his cum Mon-
golos tum Americanos complectitur,
utpote quod, praeter alios characte-
res, et craniorum figuratione et capil-
lorum habitu invicem conveniantk).

[Seite 299]

Abb. de la Croix homines dividit
in albidos et nigros. Illos autem de-
nuo in 1. albos proprie sic dictos. 2.
badios (bruns). 3. gilvos (jaunatres).
et 4. olivaceosl).

cl. Kant ab Avtochthonibus subfu-
scis (weisse von brünetter Farbe)
quatuor varietates derivat: 1. candi-
dam Europae borealis. 2. cuprei co-
loris Americanam. 3. nigram Sene-
gambiae. 4. olivaceam Indicamm).

cl. Jo. Hunter M. D. septem va-
rietates recenset: 1. nigrorum homi-
num, Aethiopum nempe, Papuarum
etc. 2. subnigrorum Mauritaniae et
capitis bonae spei incolarum. 3. cu-
preorum, Indiae orientalis. 4. ru-
brorum, Americanorum. 5. fusco-
[Seite 300] rum, Tatarorum, Arabum, Persa-
rum, Sinensium etc. 6. subfuscorum,
Europaeorum meridionalium v. c. Hi-
spanorum etc., Turcarum, Habessi-
norum, tum et Samojedarum Lappo-
numque. 7. alborum, Europaeorum
reliquorum, tum et Georgianorum,
Mingreliorum et Kabardinorumn).

cl. Zimmermann iis accedit qui
aborigines generis humani in monto-
sam planitiem Scythico-Asiaticam in-
ter fontes Indi, Gangis et Obi flu-
minum ponunt, et dehinc varietates
derivat 1. Europae. 2. Asiae borea-
lis et Americae maxime septentrio-
nalis. 3. Arabiae, Indiae et archi-
pelagi Indici. 4. Asiae Euronoto ob-
versae, Sinae, Coreae etc. Aethio-
pes sive a prima sive a tertia harum
varietatum ortum suum duxisse viro
cl. verisimile videturo).

[Seite 301]

cl. Meiners omnes gentes ad bi-
nas stirpes refert: 1. venustarum et 2.
turpium (schöne und hässliche): il-
las albas, has obscure coloratas (dun-
kelfarbige). Venusta stirpe conci-
pit Celticos, Sarmaticos et orientales
populos. Turpi contra reliquum qua
late patet genus humanump).

cl. Klügel quatuor stirpes distin-
guit. 1. primitivam Avtochthonum
montosae quam modo diximus pla-
nitiei Asiaticae, ex qua derivat in-
colas universae reliquae Asiae, uni-
versae Europae, Americae maxime
septentrionalis, et Africae borealis.
2. Nigritarum. 3. Americanorum
(praeter istos maxime septentriona-
les). 4. insularum oceani australisq).

cl. Metzger binas varietates prin-
cipes tanquam extrema constituit
[Seite 302] 1. album hominem Europae incolam,
tum borealium Asiae, Americae et
Africae regionum. 2. nigrum s. Ae-
thiopem reliquae Africae. Transi-
tum inter utramque facere Asiacos
reliquos, Americae meridialis inco-
las et insulanos oceani australisr).

§. 84.
De quinis generis humani varieta-
tibus annotationes.

Verum ad nostram humani gene-
ris varietatum quinionem redeun-
dum. Omnes quidem ac singulos
quos cuivis eorum tribuimus charac
teres superiore sectione sigillatim.
indagavimus. Jam autem ad calcem
opusculi, coronidis loco, sparsas ad-
huc quasdam annotationes ad quam-
vis eorum in universum attinentes,
subnectere liceat.

§. 85.
A) Varietas Caucasia.

[Seite 303]

Nomen huic varietati a Caucaso
monte, tum quod vicinia eius et ma-
xime quidem australis plaga pul-
cherrimam hominum stirpem, Ge-
orgianam foveats); tum quod et om-
nes physiologicae rationes in eo con-
spirent, in eandem regionem, si us-
piam, primos humani generis avto-
chthones verisimillime ponendos es-
[Seite 304] se. Primo enim loco eam venustis-
simam ut vidimus (§. 62) cranii for-
mam prae se fert ista stirps, ex qua,
tanquam, ex figuratione media et pri-
migenia, reliquae utrinque usque ad
ultima bina extrema (hinc scilicet
Mongolicum, illinc contra Aethiopi-
cum) simplicissima gradatione fluunt.

Tum vero eadem albo colore est,
quem itidem pro primitivo generis
humani habere licet, cum ex eo, ut
supra exposuimus (§. 45) facilis
in fuscum degeneratio sit, longe dif-
ficilior contra ex fusco, (quando
nempe hujus pigmenti carbonacei se-
cretio et praecipitatio (§. 44) se-
mel inveterata radices egit,) in can-
didum.

§. 86.
B) Varietas Mongolica.

Eadem quam quondam vulgo,
sed ambiguo et vago sensu, Tatari-
[Seite 305] cam vocabantt), quae quidem de-
nominatio in ipso quod agimus va-
rietatum generis humani studio, mi-
ris erroribus ansam praebuit: ita ut
v. c. Buffonius ejusque sequaces ap-
pellatione ista seducti characteres
gentilitios Mongolorum, a priscis auc-
toribus mutuatosu) qui eos sub Ta-
[Seite 306] tarorum nomine descripserant, in
ipsos genuinos Tataros (ad primam
quam diximus varietatem procul du-
bio pertinentes), erronee transtu-
lerint.

Ceterum Tatari, utique per Kir-
gisas affinesque populos cum Mon-
golis eadem ratione confluunt, qua
hi per Tybetanosw) ad Indos, per
[Seite 307] Eskimotas ad Americanos, imo et
quodammodo per Philippinos insula-
nosx) ad Malaicae varietatis homi-
nes, transire dicendi sunt.

§. 87.
C) Varietas Aethiopica.

Haec varietas, praesertim quod
colore, longissime a nostrate abesset,
plurimos induxit ut cum faceto qui-
dem ast male physiologice docto
Voltaire eam pro peculiari generis
humani specie haberent. Verum
non opus est refutationi eorum hic
loci diutius immorari cum jam supe-
riore sectione luculenter patuerit ne
unicum quidem esse characterem Ae-
thiopibus adeo proprium et commu-
nem, quin ab una parte et passim in-
[Seite 308] ter alias hominum varietates obser-
vetury); et quin ab altera etiam
multi Nigritae eodem carere visi sint:
nullum denique qui non et in hac
hominum varietate insensili gradatio-
ne cum vicinis confluat, quod cuivis
patet qui vel paucorum hujus varie-
tatis stemmatum, v. c. Fularum, Wu-
lufarum et Mandingonum differen-
tiam et quomodo ipsis hujus differen-
tiae gradationibus sensim ad Mauros
[Seite 309] et Arabes accedant, curatius ponde-
raverit.

Quod vero de Aethiopibus asser-
tum est, propius eos a simiis abesse
quam alios homines, hoc quidem eo
sensu lubens concedo, quo v. c. suis
domesticae varietatem solidungulam
(§. 30) propius ad equum accedere
dici potest, quam reliquas sues: pa-
rum tamen in universum ponderis in-
esse relativae hujusmodi comparatio-
ni vel ex eo patet, quod vix ulla sit
ex reliquis quoque generis humani
varietatibus principibus, cujus non
unus alterve populus itidem, et qui-
dem a curatis observatoribus, quoad
vultum cum simiis collatus sit; quod
v. c. de Lapponibusz), Eskimo-
[Seite 310] tisa), Caaiguis Americae australisb),
et insulae Mallicolo incolisc), expres-
sis verbis relatum accepimus.

§. 88.
D) Varietas Americana.

Mirum sane et indignum quanta
et qualia figmenta de hujus varieta-
[Seite 311] tis characteribus gentilitiis quondam
divulgata sint.

Viris barbam negavere quidamd),
mulieribus alii purgationem menstru-
ame). Alii Americanis omnibus et
singulis unum eundemque coloremf),
alii perfecte similem vultumg) iis-
dem tribuebant.

Americanos non natura imberbes
esse hodie unanimi consensu obser-
vatorum accuratorum et veridico-
rum ita evictum est, ut supervacui
fere poeniteat laboris quo antehac
testium silvam congessih), quorum
[Seite 312] testimoniis confirmatur, tum per uni-
versam Americam inde ab Eskimotis
usque ad incolas Terrae del fuego
dari incolarum stemmata quae uti-
que barbam alunt; tum vero de ce-
teris imberbibus certo certius consta-
re quod studio et artificiis eandem
sibi eradicent et evellant, eundem
in modum qui et apud tot alias gen-
tes, Mongolicas praesertimi) et Ma-
laicask), invaluit.

Tenuem et raram utique Ameri-
canis barbam esse aeque ac tot Mon-
[Seite 313] golicis nationibus omnes novimus.
Ideo autem non majori jure imberbes
vocarentur, quam si raripilos homi-
nes plane calvos appellares.

Qui ergo natura sua imberbes
putarunt Americanos in eundem in-
ciderunt errorem qui veteres induxit
ut aves paradiseas, quarum exuviis
pedes abscindi solent, natura sua
apodes esse sibi aliisque persuade-
bant.

Alter fabulosus rumor quod nem-
pe Americanae mulieres menstruum
tributum non solvant, exinde ortum
duxisse videtur, quod Europaei no-
vum orbem invisentes, etiamsi innu-
meras tantum non plane nudas se-
quioris sexus incolas viderint, nun-
quam tamen purgationis istius inqui-
namenta in ipsis observaverintl): cu-
jus vero rei duplicem fuisse caussam
[Seite 314] probabile est; partim nempe quod
apud istas Americae gentes feminae
quamdiu menstruatae sunt, felici
praejudicio pro venenatis quasi ha-
beantur, et a sociali consortio arce-
antur, inque remotioribus tuguriolis
e hominum conspectu remotae tam-
diu benefico ipsis otio fruanturm):
partim vero etiam laudatam ipsarum
corporis munditiem et modestam
crurum commissuram eo conferre ut
nulla catameniorum vestigia in ocu-
los incurrant, annotatum estn).

Quod vero colorem hujus varie-
tatis cutaneum attinet, ab una par-
te supra jam monitum est, neuti-
quam eum adeo constantem esse
quin et utique passim ad fuscum us-
que ludat (§. 43); ab altera vero
facile tum ex climatis Americani ratio-
[Seite 315] neo), tum ex degenerationis legibus,
ad verisimillimum Americanorum ex
Asia boreali ortum applicatisp), caus-
sae patent, quare non tam ingenti-
bus coloris diversitatibus obnoxii es-
se possint, quam reliquae avtochtho-
num Asiaticorum propagines, qui ve-
terem incoluere orbem.

Eadem fere de vultu Americano-
rum valent. Riserunt jam curatis-
simi avtoptae ineptam, nisi jocularis
fuerit, quorundam hyperbolen, qua
omnibus novi orbis incolis faciem
adeo eandem esse asseruerunt ut qui
unum viderit, omnes se vidisse dice-
re possitq) etc. Docent contra
[Seite 316] tum a summis artificibus profectae
imagines Americanorum, tum avto-
ptarum fide dignissimorum testimo-
nia, et in hac humani generis varieta-
te aeque ac in aliis utique vultus va-
rietatem occurrerer): etsi in uni-
[Seite 317] versum ea figuratio gentilitia pro
fundamentali ejus habenda sit quam
supra (§. 56) ipsi tribuimus. Pro-
pius eam a Mongolica abesse primi
jam qui novi orbis continentem visi-
tarunt Europaei recte annotarunts),
quod quidem novum pondus addit
verisimillimae sententiae Americanos
ex Asia boreali advenisse, et a Mon-
golica gente ortum suum duxisse.
Repetitis autem post diutina inter-
valla vicibus, quibus variae tam phy-
sicae et geogenicae quam politicae
catastrophae ansam dare potuerunt,
eas migrationes contigisse probabile
est; hincque, si conjecturae in hisce
indagationibus locus conceditur, ra-
tio probabiliter derivanda, cur Eski-
motae longe magis adhuc quam reli-
qui Americani Mongolicum istum
[Seite 318] vultum prae se ferantt)? partim
nempe quod longe serius, nuperiore
catastrophe pulsi, ex Asia boreali
accesserintu); partim quod clima
novae, quam nunc habitant, terrae
pristinae patriae climati maxime ho-
mogeneum sit. Imo vero ni gravi-
ter fallor eidem quam supra tetigi-
mus (§. 57) climatis ad vultum gen-
tilitium sive conservandum sive resti-
tuendum potentiae tribuendum, quod
alterius Americae extremi frigidi ha-
bitatores, ut freti Magellanici barba-
ri accolae, ad pristinum vultum Mon-
[Seite 319] golicum denuo propius accedant et
quasi relabanturw).

§. 89.
E) Varietas Malaica.

Uti Americani respectu habitus
gentilitii medium quasi locum te-
nent inter varietatem mediam huma-
ni generis, quam Caucasiam dixi-
mus, et alteram ex binis extremis,
scilicet Mongolicam; ita Malaica si-
milem ab ista media varietate transi-
tum facit ad alteram extremam, nem-
pe Aethiopicam.

Malaicam eam appellare licet,
quod longe plerique hujus varietatis
[Seite 320] homines, praesertim qui Indicas in-
sulas Malaccae viciniores, tum et
Sandwichias, societatis, et amico-
rum incolunt, imo vero inde a Ma-
lambis Madagascariae usque ad pa-
schatis insulae habitatores Malaico
idiomate utanturx).

Interim tamen et hi ipsi tantopere
inter se per varios venustatis et reliqui
habitus corporei gradus differunt, ut
non defuerint qui v. c. ipsos Otaheiten-
ses in binas ab invicem diversas stirpes
(races) divideremy), alteram nem-
pe colore pallidiore, statura proce-
ra, vultu ab Europaeorum facie vix
[Seite 321] ac ne vix quidem distinguendo; al-
teram contra statura mediocri, colo-
re et vultu parum ab eo Mulatorum
diverso, capillis crispis etc.z). Haec
posterior ergo proxime ab iis homi-
nibus abest qui insulas magis ad
occasum in oceano pacifico positas
incolunt, e quibus praesertim nova-
rum Hebridarum insulani sensim ac-
cedunt ad Papuas et Novo-Hollan-
dos, qui denique ipsi tam insensili
transitu cum Aethiopica varietate
confluunt, ut si lubuerit ad eam ip-
sam, in ea quam agimus varietatum
distributione, non inepte referri pos-
sint.

§. 90.
Conclusio.

[Seite 322]

Est enim et heic idem insensilis
transitus quo et aliae varietates ut vi-
dimus invicem confluunt, et qui, col-
latus cum iis quae superioribus libel-
li sectionibus de caussis modisque
degenerandi et analogis degeneratio-
nis phaenomenis in aliis animantibus
domesticis disputata sunt, ultimo ad
eam conclusionem ducit, quae ex
principiis physiologicis ope criticae
zoologicae ad naturalem generis hu-
mani historiam applicatis, sponte flue-
re videtur, nullum inquam super-
esse dubitationi locum quin, omnes
ac singulas, quotquot hactenus in-
notuerunt hominum varietates, ad
unam eandemque speciem ve-
risimillime referre liceat.

Appendix A TABULARUM EXPLICATIO.

[Seite 323]

Appendix A.1 Tab. I.

Schema synopticum exhibet ad il-
lustrandam normam verticalem, de
cujus ratione et in studio anthropo-
logico usu pag. 204. dictum est.

Fig. 1. respondet figurae 1mae ta-
bulae II.

Fig. 2. figurae 3tiae istius tabulae
subsequentis, et

Fig. 3. ejusdem figurae 5tae.

Appendix A.2 Tab. II.

[Seite 324]

Crania collectionis meae quina se-
lectissima adumbrat, ad totidem ge-
neris humani varietatum principalium
diversitatem demonstrandam, de qua
pluribus pag. 206.

Fig. 1.

Tungusae est, et quidem ex iis
qui vulgo a rangiferis appellantur.
(Rehnthier-Tungusen). Nomen ipsi
erat Tschewin Amureew ex Gilge-
girskio stemmate nato, qui 350 leu-
carum Russicarum (Verstas vocant)
distantia ab urbe Bargusin degebat,
anno vero 1791 sibi ipsi gulam fre-
git, ideoque cl. Schilling, chirurgus
exercitus primarius Werchnelldinski
illinc mittebatur, ut de laesione mor-
tis caussa, ex lege disquireret, qui
cranium avtochiri reportavit et ge-
nerosissimo L. B. de Asch transmisit.

[Seite 325]

Fig. 2.

Caput est ducis Caribaei ex in-
sula Sti Vincentii ante octennium ibi
defuncti, cujus ossa desiderante per-
illustri Banksio, Baroneto, effodi cu-
ravit cl. Anderson, horti regii in ista
insula praefectus.

Fig. 3.

Feminae juvenis Georgianae,
quae nuperiore bello Turcico a Rus-
sis capta, et Moscoviam translata, illic
cum morte subitanea obiisset, caus-
sam ejus legali sectione ex muneris of-
ficio indagavit cl. Hiltebrandt, anato-
mes Professor apud Moscovienses di-
gnissimus; qui caput osseum ob exi-
miam formae elegantiam curate ser-
vavit et Aschio perillustri Petropolin
misit.

Fig. 4.

O-taheitae cranium, quod ge-
nerosissimi Banksii rogatu retulit for-
[Seite 326] tis et animosus Navarchus, Guil.
Bligh, ex memorabili itinere redux,
quo artocarpi incisae stirpes ex So-
cietatis insulis oceani australis in In-
dias occidentales felicissimo succes-
su transportavit.

Fig. 5.

Aethiopissae Guineensis, Bata-
vi cujusdam concubinae, quae aeta-
tis anno 28vo Amstelodami diem suum
obierat; ubi anatomico cultro eam
subjecit cl. Steph. Jo. van Geuns,
Prof. med. Ultrajectinus meritissimus.

Appendix B INDEX.

[Seite 327]

Appendix B.1 Sectio I.
DE HOMINIS A CETERIS ANIMA-
LIBUS DIFFERENTIA.

Appendix B.2 Sectio II.
DE CAUSSIS MODISQUE QUI-
BUS ANIMALIUM SPECIES DEGE-
NERANT, IN UNIVERSUM.

Appendix B.3 Sectio III.
DE CAUSSIS MODISQUE QUIBUS
HUMANUM GENUS DEGENERA-
VIT, IN SPECIE.

Appendix B.4 Sectio IV.
GENERIS HUMANI VARIETATES
QUINAE PRINCIPES, SPECIES
VERO UNICA.

Appendix C Errata.

p. 28. l. 13. lege anthropomorphas. p. 102. l. 14. –
immutando. p. 192. l. 8. – sorghum. p. 197. l. ult. –
Sculls. p. 244. l. 16. – Fuego. p. 263. l. 12. – poterit.
p. 299. l. 5. – et 4. olivaceos.

Appendix D

[Tab. I]
Tab. Ixxx
Tab. I
[interleaf] [Tab. II]
Tab. IIxxx
Tab. II
[interleaf] [interleaf] [interleaf] [interleaf] [interleaf] [interleaf]
[binding_verso]
Notes
*).
[Seite XVI]

Alienissimus quidem sum a neotericorum multo-
rum novandi pruritu qui rebus naturalibus quae
pridem nominibus suis vel in vulgus notissimis
insignes sunt, nova imponendo mirifice sibi pla-
cent: qui quidem onomatopoietarum lusus ingen-
tem studio historiae naturalis calamitatem attu-
lit; adeoque et in nominibus systematicis mamma-
lium non nisi invitissimus et rarissime a Linnaei
terminologia discessi, quando nempe nomen a vi-
ro summo adhibitum plane erroneam et falsam
notionem involvebat. Ideo v. c armadillis nati-
vum nomen genericum Tatu restitui cum Lin-
naeanum Dasypus nulla plane ratione defendi pos-
sit. Omnes enim novimus graecum hoc nomen
esse, et pedibus hirsutis insigne animal notare,
ideoque a veteribus lepori et cuniculo inditum
esse quod in his ipsissimae palmae plantaeque
pilosae sint, quae vero in ista novi orbis loricata
animantia a cuniculorum habitu mirum quantum
abhorrentia minime quadrare, monitu vix opus est.

Ita et in vespertilionum genere vampyri nomen
isti speciei Americae australis restituendum censeo
quam Linnaeus spectrum vocabat, cum contra vam-
pyri appellationem isti vespertilioni Indiae orien-
talis et insularum oceani australis tribuerit, quem
vulgo canem volantem vocant. Jam vero vam-
pyri nomen idem ac sanguisugum notare, constat;
quod ergo utique Americano isti vespertilioni con-
venit, eam ob caussam aliis animantibus ipsisque
hominibus infesto; neutiquam vero alteri quam
[Seite XVII] dixi, canino nempe, utpote unice phytophago, et
nunquam, quod norim, aliorum animalium san-
guinem sugenti.

↵
*).
[Seite XXXII]

Maxime memorabilis quae sequitur series
craniorum Ruthenicorum usque ad N. 63.
ob miram qua multa eorum ad Mongoli-
cum habitum plus minus accedunt diversi-
tatem, procul dubio ex conuubiorum mi-
scela derivandam.

↵
*).
[Seite XXXVII]

cfr. locum huc facientem ap. Volney, in Rui-
nes, ou méditation sur les Révolutions des em-
pires p. m. 349.

↵
*).
[Seite XXXIX]

Propter originem Indiae hodiernae do-
[Seite XL] minorum binas has icones ad Mongolicam
varietatem retuli, etsi vultu, ob caussas
pag. 187 dictas, propius ab Hindostanicis
absint.

↵
a).
[Seite 7]

cfr. conjunctiss. Voigt Magazin für Phy-
sik u. Naturgesch. T. IV. P III. pag. 91.

tum et (cl. Monboddo) antient meta-
physics T. III. Lond. 1784. 4. pag. 57. et
367.

Quanti faciat Scotus ille philosophus
Petrum Hamelensem praeter alia sequen-
tibus profitetur: ‘“this phaenomenon is
more extraordinary, I think, than the
new planet, or than if we were to disco-
ver 30,000 more fixed stars, besides
those lately discovered.”’

↵
b).
[Seite 7]

(de la Condamine) histoire d'une jeune
fille sauvage Paris 1761. 12.

↵
c).
[Seite 7]

cfr. Leroy sur l'exploitation de la mâ-
ture dans les Pyrenées, Lond. 1776. 4,
pag. 8.

↵
d).
[Seite 8]

videsis v. c. quae meritissimus ceteroquin
Tulpius de iuvene isto Hiberno refert ob-
servat. medicar. L. IV. cap. 9. ‘“adoles-
cens 16 annorum in Hibernia inter
oves sylvestres ab incu-
nabulis altus, induerat quasi naturam
ovillam, – vultu truci, – rudis,
temerarius, imperterritus. – Vixerat
in montibus asperis, ac locis feris, ipsus
non minus ferox ac indomitus”’ &c. –
quaenam quaeso oves sylvestres in Hiber-
nia? qualis natura ovilla? an ferox et in-
domita? Certe cuivis historiolam hanc
critica lance perpendenti facile orietur su-
spicio stupidum istum stipitem, tanquam
prodigium spectaculi causa per Hollandi-
am ductum, non magis forte ad homines
inter feras adultos pertinuisse, quam si-
mile monstrum ibidem loci aliquando ab
impostore fraudulento pro Eskimota ex-
hibitum, (de quo v. Recherches philoso-
phiques sur les Américains T. I. p. 258.)
ad genuinos terrae Labrador incolas.

↵
e).
[Seite 9]

v. Ej. Verhandeling over de Longteering
in diario cui titulus Genees Natuur – en
Huishond – kundige Jaarboeken T. III.
P. I. pag. 32.

↵
f).
[Seite 10]

v. Mémoires de l'acad. des sciences de
Paris 1764. pag. 569.

↵
g).
[Seite 15]

de partib. animalium. IV. 10.

↵
h).
[Seite 15]

Hist. nat. T. II. pag. 544. ‘“Les fesses
n'appartiennent qu' à l'espèce humaine”’

↵
i).
[Seite 15]

de usu partium XV. 8.

Physicotheologicum finem huius praero-
gativae argute excogitavit Spigel de hu-
mani corporis fabrica p. 9. ‘“Solus homo ex omnibus animalibus
commode sedet, cui carnosae et magnae
nates contigere, et pro substernaculo pul-
vinarique, tomento repleto, inserviunt ut
[Seite 16] citra molestiam sedendo, cogitationibus
rerum divinarum animum rectius appli
care posset.”’

↵
k).
[Seite 16]

de corp. hum. functionibus T. I. pag. 57.
‘“neque alia nota simiae facilius ab homi-
ne dignoscuntur.”’

↵
l).
[Seite 18]

cfr. v. c. Carpi (Berengarii) commentaria
super anatomia Mundini pag. XIII. –
‘„Homo inter caetera animalia coit per di-
versos situs dando amplexus et oscula, et
detestandus est in hoc, quia est magis
vitiosum ac voluptuosum et diabolicum,
quam rationale.”’

↵
m).
[Seite 18]

v. Kaempfii enchiridium medicum p. 181.

↵
n).
[Seite 18]

Cum ante biennium Londini versatus in-
gentem thesaurum picturarum linearium
perlustrarem, in Augustissimi Magnae Bri-
tenniae Regis bibliotheca asservatum, prae
omnibus admiratus sum et curatius per-
tractavi celebre volumen iconum ad hu-
manara aeque ac comparatam anatomen
facientium, a summo pictore Leonardo da
[Seite 19] Vinci calamo exaratarum, inter quas ma-
xime eminet singularis plane et in suo ge-
nere unica delineatio viri cum foemina
concumbentis, utriusque vero trunco ita
dissecto, ut ea quam innuimus virilis ge-
nitalis tensi ad vaginae directionem aptis-
sima relatio, luculenter patescat. – In-
geniosissimae tabulae curatissimum apo-
graphum debeo amicitiae viri humanissimi
et egregii artificis Jo Chamberlaine, col-
lectionis istius Regiae praefecto.

↵
o).
[Seite 23]

Exhibuit paradoxorum amantissimus Ro-
binet T. Vto libri de la nature tab. 9.
embryonis iconem, quem pro simia saty-
ro venditat: cum tamen vel ex solis pe-
dibus, hallice (non pollice) instructis, pri-
mo intuitu pateat humanum foetum esse.

↵
p).
[Seite 25]

vide sis v. c. cl. Vosmaer monographiam.

↵
q).
[Seite 25]

Minus recte ergo Linnaeus asseruit ‘“da-
ri simias erecto corpore binis aeque ac ho-
mo pedibus incedentes, et pedum et ma-
nuum ministerio humanam referentes
speciem.”’

↵
r).
[Seite 29]

Müller's Sammlung Russischer Geschich-
te T. III. pag. 174.

↵
s).
[Seite 29]

Procul dubio Nadigsda insula, de cuius
incolis idem, sed fando solum, accepit
magni Cookii sodalis, Jac. King in voyage
to the northern hemisphere T. III. pag.
377.

↵
t).
[Seite 30]

v. Ej. Bemerkungen auf seiner Reise um
die Welt pag 268.

↵
u).
[Seite 30]

Refert quae de iis relata audivit classi-
cus de ea insula auctor cl. Marsden, his-
tory of Sumatra pag. 35. not.*)

↵
w).
[Seite 35]

clarissimis zootomis Vitet et Vicq. d'A-
zyr audit os maxillare inferius, Blairio in
osteographia elephantina os palati.

↵
x).
[Seite 36]

Adeo se torquet in salvando divino suo
Galeno, ut denique et ad eam excusatio-
nem delabatur, etiamsi hodienum homines
osse intermaxillari careant, Galeni tamen
tempore eos utique eodem instructos esse
potuisse, neque ideo hunc anatomicorum
principem accusandum esse – ‘“sed na-
turae impedimenta quaedam, nostris cor-
poribus in victu et venere intempestiva
ac immodica vitiis succedentia.”’

↵
y).
[Seite 37]

v. Memoires de l'acad. des sciences de
Paris a. 1780.

↵
z).
[Seite 37]

v. iam Vesal et Coiteri icones.

↵
a).
[Seite 37]

‘“dissentio, inquit, ab iis qui publice te-
stantur reperiri suturam sub pa-
lato per transversum ad utrumque cani-
num pertinentem, quae in pueris pateat,
[Seite 38] in adultis vero ita obliteretur, ut nullum
ipsius relinquatur vestigium. Nam re-
perio hanc, divisionem vel rimam po-
tius esse quam suturam, cum os ab
osse non separet ne-
que in exterioribus
appareat.”’

↵
b).
[Seite 38]

v. Eustachii tab. anat. 46. fig. 2.

↵
c).
[Seite 40]

Miror contrariam sententiam tueri po-
tuisse Camperum, utpote qui sceletum
hunc aetatis noudum provectae simiae
anthropomorphae fuisse, contendit. v. Ej.
Naturgeschichte des Orang-Utang p. 146.

↵
d).
[Seite 42]

Daubenton in Memoires de l'acad. des
sciences de Paris a. 1764.

↵
e).
[Seite 42]

v. Ej. diss. de basi encephali Goetting.
1778 pag. 17.

Id. über die körperliche Verschiedenheit
des Negers vom Europaeer pag. 59.

It. f Gottfr. Ebel observationes nevro-
log. ex anatome comparata Francof. ad
Viadr. 1788.

↵
f).
[Seite 43]

cl. Soemmerring de lapillis vel prope vel
intra glandulam pinealem sitis. Mogunt.
1785.

iconem dedit diss. de decussatione ner-
vorum opticorum ib. 1786.

↵
g).
[Seite 46]

Commentationum societatis Regiae scien-
tiar. Gottingensis T. IX. pag. 116.

↵
h).
[Seite 49]

Terminum vitae humanae naturalem (qui
nempe pro frequentiore et quasi regulari
provectioris senii meta haberi possit) de-
finire vix quidem licet. Memorabile ta-
men, quod plurium tabularum curata
comparatione didici, satis multos pro por-
tione senes Europaeos annum aetatis 84
attingere, paucos contra eum vivendo su-
perare. Ratione ergo habita humanae long-
aevitatis, comparando eam cum alio-
rum mammalium vitae terminis, facile pa-
tet quanta vel eo quoque nomine homini
concessa sit praerogativa, aut saltem lon-
gae infantiae cum fenore compensatio.

↵
i).
[Seite 49]

primum id observante a. 1724. clerico
[Seite 50] Anglo, Wasse. v. Philosophical Transac-
tions T. XXXIII.

↵
k).
[Seite 50]

Nisi Augustino Nipho fidere malis, qui
singulari de amore libro (quera Joannae
Arragonensi ob eximiam pulcritudinem
famosissimae dicavit), de caussis disputat,
qui fiat ‘“ut aestate puellae sint libidino-
siores et amantiores: viri autem contra
hyeme.”’

↵
l).
[Seite 53]

‘„Quisquis es iniquus aestimator sortis
humanae, eogita quanta nobis tribuerit
parens noster, quanto valentiora anima-
lia sub jugum miserimus, quanto velo-
ciora assequamur, quam nihil sit morta-
le non sub ictu nostro positum.”’ Seneca.

↵
m).
[Seite 55]

Infinitae sunt veterum et nuperorum
scholasticorum de loquela brutorum ar-
gutiae. Speciminis loco Albertum cogno-
mine magnum citasse sufficiat, qui uni
praeter hominem simiae authropomor-
phae, pygmaeo inquam, loquelam conce-
dit, attamen non sine memorabili restric-
tione. ‘“Pygmaeus, inquit, loquitur qui-
dem cum tamen sit irrationabile animal,
verum non disputat,
nec loquitur de universalibus rerum, sed
potius suae voces diriguntur ad res par-
ticulares de quibus loquitur.”’

↵
n).
[Seite 55]

Loquelam ab homine sibi inventam esse
(de quo nostris adhuc temporibus dubita-
[Seite 56] bat meritissimus ceteroquin Sufsmilch),
jam perspexit Hobbesius: ‘“The most
noble and profitable invention of all
other, was that of Speech, whereby men
declare their Thoughts one to another for
mutual utility and conversation; with-
out which there had been amongst men,
neither common-wealth, nor Society, no
more than amongst Lyons, Bears, and
Wolves.”’ v. Ej. Leviathan pag. 12. ed.
1651.

↵
o).
[Seite 57]

nov. comment. acad. scient. Petropolit.
T. II. pag. 353.

↵
p).
[Seite 57]

v. Ej. Nachrichten über die Mongolischen
Völkerschaften. T. I. p. 177.

↵
q).
[Seite 57]

v. Ej. Traité de l'Existence du fluide des
nerfs pag. 35.

↵
r).
[Seite 59]

Simiae ante aliquot annos Amstelodami
ex contagio varioloso locale quidem ul-
cus neutiquam vero febrem variolosam
contractum fuisse, litteris tunc temporis
me docuit medicus egregius cl. Jansen.

↵
s).
[Seite 61]

Caussam, cur memorabile hoc confor-
mationis vitium in humanis partubus to-
ties, in aliorum vero mammalium foeti-
bus, quantum mihi constat, nunquam ob-
servatum fuerit, in angustiore pro por-
tione homini pubis synchondrosi, singula-
ri fissura (quam itidem cl. Bonn accura-
tissime indagavit) quasi bipartita, quae-
[Seite 62] rendam esse censeo. – cf. cl. Roose diss.
de nativo vesicae urinariae inversae pro-
lapsu. Gotting. 1793. 4. c. tab. aen.

↵
t).
[Seite 63]

v. Buffon, hist. des quadrupèdes, Sup-
plément T. VII. tab. II. 12.

↵
u).
[Seite 64]

v. Aemylianus de ruminantibus. pag. 50.
‘„cum rectè solus incedat homo, solus etiam
inter tot animalia ructat: nam cum le-
ves sint flatus, sublimiorem exposcunt
regionem, naturalique impetu quodam ad
sublime attolluntur.”’

↵
w).
[Seite 64]

Lorry in histoire de la Société de mede-
cine a. 1779.

↵
x).
[Seite 68]

‘„wenn sich Thiere von Natur
mit einander gatten, so ist solches ein
unfehlbares Kennzeichen, dass sie von
einerley Specie sind.”’ –

Eumdem speciei characterem nuper re-
cepit cl. Berthout van Berchem fil. ‘“si les
animaux se mêlent dans l'état de na-
ture &c.”’ Verum nec Frischii nec ipsi-
us Raii mentionem facit, imo vero as-
serit: ‘“Mr. de Buffon, qui le premier a
abandoneé les distinctions peu sûres des
nomenclateurs, est aussi le premier qui
a fait sentir que la copulation étoit le
meilieur guide pour reconnoître les espè-
ces.”’ v. Mem de la Société des sciences
physiques de Lausanne T. II. pag. 49.

↵
y).
[Seite 75]

cf. coniunctissimi Voigt Magazin T. VI.
P. 1. pag. 10.

↵
z).
[Seite 76]

v. Dan. Beeckman's voyage to and from
Borneo Lond. 1718. 8. pag. 14.

↵
a).
[Seite 76]

cf. Pechlin de habitu et colore Aethiopum
Kilon. 1677. 8. pag. 56.

↵
b).
[Seite 78]

v. Voigtii Magazin l. c.

↵
c).
[Seite 78]

cf. F. Saver. Clavigero storia antica del
Messico T. IV. pag. 142.

↵
d).
[Seite 79]

cf. etiam Hippocrates de aëribus aquis
et locis S. 44.

↵
e).
[Seite 79]

Voigtii Magazin l. c.

↵
f).
[Seite 80]

v. cl. Pallas spicileg. zoologic. fasc. IV.
pag. 22. et cl. Sandifort museum anato-
mic. acad. Lugd. Batav. T. I. pag. 306.

↵
g).
[Seite 87]

Kölreuter dritte Fortsetzung der Nach-
richt von einigen das Geschlecht der Pflan-
zen betreffenden Versuchen &c. p. 51. §. 24.
cum epigraphe: ‘“Gänzlich vollbrachte
Verwandlung einer natürlichen Pflan-
zengattung in die andere.”’

↵
h).
[Seite 92]

cf. post alios Linnaeum in flora Lappo-
nica pag. 55. 352. ed. cl. Smith.

↵
i).
[Seite 95]

cf. Jam. Bates on the literal doctrine of
original Sin. Lond. 1766. 8. pag. 224.

↵
k).
[Seite 98]

v. Malpighii opera posthuma pag. 84. ed.
Londinens. 1697. fol. – it. J. A. E.
Goeze Entdeckung: dass die Finnen im
Schweinefleisch keine Drüsenkrankheit, son-
dern wahre Blasenwürmer sind. Hal.
1784. 8.

↵
l).
[Seite 100]

cfr. v. c. Th. Warton ad Theocriti Idyll.
1. 88. pag. 19. ‘“Audivi ex docto quodam
amico, qui per Siciliam insulam iter fa-
ciens, ibidem cum vetera monumenta,
tum populi mores accuratius investigave-
rat, inter confessionis articulos a Siculis
caprariis apud montes vitam solitariam
degentibus, etiamnum per sacerdotes pro-
prios rite solere exigi, an rem eum hircis
suis habuerint?”’

↵
m).
[Seite 100]

v. Mart. à Baumgarten Equ. Germ. per-
egrinatio in Aegyptum, Arabian &c. pag.
73. ‘“Ex Alchanica Aegypti egressi, veni-
mus ad casale quoddam Belbes dictum,
ubi carabenae eunti Damascum sumus
conjuncti. Ibi vidimus sanctum unum
Saracenicum, inter arenarum cumulos,
ita ut ex utero matris prodiit, nudum
sedentem. – Audivimus sanctum il-
lum, quem eo loco vidimus, publicitus ap-
prime commendari: eum esse hominem
sanctum, divinum ac integritate praeci-
[Seite 101] puum, eo quod nec foeminarum unquam
esset nec puerorum, sed tantummodo asel-
larum concubitor atque mularum.”’

↵
n).
[Seite 101]

hoc fine v. c. Persas ischiade laborantes
onagras inire cl. Pallas auctor est, in
neuen nordischen Beyträgen P. II. pag. 38.

↵
o).
[Seite 101]

v. c. Papionum; confer Th. Phillips iter
Guineense in Churchill's collection of vo-
yages T. VI. pag. 211. ‘“Here are a vast
number of over-grown large baboons,
some as big as a large mastiff dog,
which go in droves of 50 and 100 to-
gether, and are very dangerous to be met
with, especially by women; who I have
been credibly assured they have often
seiz'd upon, ravish'd, and in that kind
abus'd one after another, till they have
kill'd them.”’

↵
p).
[Seite 101]

Ita feminas Kamtschadalicas quondam
cum canibus coivisse, Steller refert, in
Beschreibung von Kamtschatka pag. 289.

↵
q).
[Seite 102]

ut Mendesiae feminae cum hirco sacro:
de quo singulari ritu videsis uberrime
disserentem cl. D'Hancarville in Recher-
ches sur l'origine des arts de la Grèce, T.
I. pag. 320.

↵
r).
[Seite 103]

‘“the colour of defect.”’

↵
s).
[Seite 106]

Jam ab Hippocrate et Aristotele. Nu-
perrime adhuc a cl. Klügel T. I. Encyclo-
paediae pag. 541 edit. 2dae.

↵
t).
[Seite 106]

v. c. a cl. Kant in Berliner Monatsschrift
1785. T. VI. pag. 400.

↵
u).
[Seite 107]

cl. Voigt Magazin T. VI. P. I. pag. 22.
sq. et P. IV. pag. 40 sq.

↵
w).
[Seite 108]

Memorabile exemplum perhibet cl. Hac-
quet in Voigtii quod modo citavimus
promtuario T. VI. P. IV. pag. 34 sqq.

↵
x).
[Seite 115]

v. cl. Kant in Berliner Monatsschrift
1785. T. VI. pag 391. et in Teutschen
Merkur 1788. P. I. pag. 48.

↵
y).
[Seite 119]

Quod in universo historiae naturalis stu-
dio ingeutes difficultates parit, indefini-
tus scil. et arbitrarius sensus, quo pluri-
mi auctores colorum nominibus utuntur;
id certe in ea quam hic tractamus disqui-
sitione anthropologica inprimis molestum
accidit. Ne ergo ejusdem vitii arguar,
monere oportet, me quidem minime om-
nia quae cuivis quinorum quos distinxi
colorum principalium subjunxi nomina,
pro genuinis synonymis habere, anglicas
v. c. voces yellow et olive tinge &c.: ve-
rum hoc unice me voluisse, has voces a
diversis auctoribus, iisque classicis in de-
notando unius ejusdemque gentis colore
gentilitio adhibitas fuisse.

↵
z).
[Seite 121]

De Brasilianis cf. v. c. G. Forster ad Wil-
[Seite 122] son's Nachrichten von den Pelew Inseln
pag. 36.

de Californiis Begert, Nachrichten von
Californien pag. 89.

↵
a).
[Seite 123]

Climati v. c. plurimum tribuunt Buffon,
histoire naturelle Tom. III. pag. 526. cl.
Zimmermann, geograph. Geschichte des
Menschen &c. T. I. pag. 77. Abb. Nau-
ton ih Journal de Physique T. XVIII. m.
Sept. 1781.

bili ex professo Petr. Barrere, diss.
sur la cause physique de la couleur des ne-
gres. Perpign. 1741. 12.

sanguini praeter tot alios praesertim
Th. Towns in philosophical Transactions
T. X. pag. 398. qui contra de solis ad in-
ficiendam cutem Aethiopum efficacia dubi-
tabat.

globulosae sanguinis ad cutem appel-
lentis parti, auctor quaestionis medicae
Parisinae non una vice defensae. v. c. a
des Moles 1742. a Muniero 1775.

ferri in sanguine aethiopum abundan-
tiae, transpiratione acidi phosphorei in
reticulo mucoso praecipitatae, cl. Kant in
cl. Engel Philosoph für die Welt P. II.
pag. 151.

[Seite 124]

taceo, nescio quam mixturam succi
nervei et liquidi cujusdam secreti in pa-
pillis nervosis et arteriosis integumento-
rum, quam sibi ad aethiopum nigredinem
explicandam fingebat magnus per insom-
nia physiologus le Cat in Traité de la
couleur de la peau humaine. Amst. 1765. 8.
aut in Nubiae aboriginibus fibras elon-
gatas, sanguinem rubrum dissolutum, se-
rum evaporatum, et particulas fixas sali-
nas, oleosas et adiposas sanguinis iu cute
restantes, quibus omnibus nigrediuem
aethiopum explicare studet cl. Attumonel-
li, elementi di fisiologia medica. Neap.
1787. T. I. pag. 140.

↵
b).
[Seite 124]

Ita v. c. veterum opiniones congessit B.
S. Albinus de sede et caussa coloris aethio-
pum &c. Lugd. Batav. 1737, 4.

Recentiorum v. Haller, element. phy-
siolog. T. V. pag 20.

farraginem auctorum citat cl. Krüniz
in Hamburgischen Magazin T. XIX. pag.
379.

↵
c).
[Seite 127]

v. De Haen praelectiones in Boerhaavii
institut. pathologicas T. II. pag. 155.

↵
d).
[Seite 128]

adeant, quorum interest, opera trium
virorum doctissimorum: Jac. Bryant new
System of ancient mythology, T. I.

Jac. Bruce Reisen zur Entdeckung der
Quellen des Nils. T. I.

et Guil. Jones dissertationes in Asiatick
Researches T. II. et III.

↵
e).
[Seite 129]

Nigros quidem ad Gambiam reperiri
homines a proavis Lusitanis ortos, omnes
novimus. Verum horum nigredinem ma-
xime e patrum cum aethiopissis indigenis
connubio derivandam esse, vel eo jam ar-
gumento verisimillimum fit, quod femi-
nas Europacas immediate ex patria sua in
Guineam translatas, non nisi rarissime il-
lic durare posse, constet, utpote ex cli-
matis potentia tunc menstruis nimiis ob-
noxias, quae tantum non semper brevi
temporis spatio in lethales uteri haemor-
rhagias abire assolent.

↵
f).
[Seite 130]

v. cl. Girtanner Anfangsgründe der an-
tiphlogistischen Chemie pag. 202.

↵
g).
[Seite 131]

In Cisgangetanis toties ipse observavi.

De Transgangetanis monet De la Lou-
bere in Descript. du Royaume de Siam
T. I. pag. 81.

De Nicobaris Nic. Fontana in Asiatick
Researches T. III. pag. 151.

De Maynis, Americae au-
stralis ad Maragnonium superio-
rem incolis, F. Xav. Veigl in
cl. de Murr Journal zur Kunst-
geschichte T. XVI. pag. 115.
‘«In ipsis (eorum) oculis, quod
nobis album est, paulisper
nigro tingitur.»’

↵
h).
[Seite 131]

de Caribaeis v. Rochefort histoire natu-
relle det Antilles pag. 383.

↵
i).
[Seite 131]

cl. Soemmerring über die körperliche Ver-
schiedenheit des Negers vom Europäer.
pag. 11.

↵
k).
[Seite 132]

videsis v. c. cl. Strack observationes de
febribus intermittentibus L. III. c. 2. de
ictero ex febre intermittente.

‘“vidi”’ (inquit pag. 194.) ‘“ex tali ic-
tero, cutim olivei coloris, qualis Asiae
populo est, imposterum mansisse.”’

‘„alius niger, fere ut Indus, ex febre
factus est.”’

‘„alius universam corporis cutim ni-
gram, quasi natus ex patre Indo, et Eu-
ropaea matre esset, retinuit: manuum
etiam volas et pedum plantas similiter al-
bas habuit.”’ &c.

↵
l).
[Seite 132]

cfr. v. c. Lorry de melancholia Tom. I.
pag. 273.

↵
m).
[Seite 132]

v. cl. Fourcroy philosophie chimique pag.
111.

↵
n).
[Seite 133]

in aethiopibus notata a J. Fr. Meckel in
Histoire de l'academie des sciences de Ber-
lin a. 1753. pag. 92. et a cl. Soemmer-
ring l. c. pag. 43.

↵
o).
[Seite 133]

Groenlandorum v. c. fuscam cutem ma-
xime victui eorum oleoso tribuit Cranz in
Historie von Grönland. T. I. pag. 178.

Ab esu copioso ferculorum ex testudi-
ne myda paratorum cutem Europaeorum
in Indiis occidentalibus flavescere Sloane
auctor est. v. Ej. voyage to Jamaica T. I.
introd. pag. 18. et T. II. pag. 331.

↵
p).
[Seite 133]

v. chirurgi Anderson relatio in Cook's
voyage to the northern hemisphere T. II.
pag. 147.

↵
q).
[Seite 134]

Ex nube testium qui eundem notissimum
vitae generis effectum et in aliis terrae
plagis observarunt, unicum citare liceat
Poiret, de Mauris agentem, in voyage en
Barbarie T. I. pag. 31. ‘“Les Maures ne
sont point naturellement noirs, malgré
[Seite 135] le proverbe, et comme le pensent plusi-
eurs ecrivains; mais ils naissent blancs,
et restent blancs toute leur vie, quand
leurs travaux ne les exposent pas aux
ardeurs du soleil. Dans les villes les
femmes ont une blancheur si éclatante,
qu'elles eclipseroient la plupart de nos eu-
ropéennes; mais les Mauresques monta-
gnardes, sans cesse brulées par le soleil et
presque toujours à moitié nues, devien-
nent, même dès l'enfance, d'une couleur
brune qui approche beaucoup de celle de
la suie.”’

↵
r).
[Seite 135]

Pauca ex multis attulisse exempla suffi-
ciat: Biscayas feminas nitide candidas esse
novimus, Granadeuses contra subfuscas,
ita ut et in hac provincia australiore san-
[Seite 136] ctae Mariae imagines eodem gentilitio co-
lore pingi observatum sit ab Ol. Toree
Reise nach Surate &c. pag. 9.

De Malabaris expressis verbis memo-
riae proditum est nigrum eorum colorem
eo propius ad badium et flavum accedere
quo magis versus septentrionem degunt;
in Tranquebarischen Missions-Berichten
continuat. XXII. pag. 896.

Qui boreale Senegae litus inhabitant
aethiopes fusci sunt, qui australe, nigri.
v. post alios Barbot in Churchill's collec-
tion of voyages T. V. pag. 34.

↵
s).
[Seite 136]

ita v. c. aëris marini in co-
lorem cutis effectum notat cl. Marsden,
history of Sumatra pag. 43. it. Wallis in
Hawkesworth's collection of voyages T. I.
pag. 260.

silvarum, Hartsink, Beschry-
ving van Guiana T. I. pag. 9.

moutium, Bouguer, figure de
la terre, introduct, pag. 101.

[Seite 137]

elevationis territorii,
de Pinto in Robertson's history of Ame-
rica T. II. p. 403.

↵
t).
[Seite 137]

v. de hoc argumento, occasione proble-
matis quare nou etiam in Americae zona
aequatori subjecta aethiopes gignantur,
studiose et docte disputantem cl. Zimmer-
mann, geograph. Geschichte des Menschen
T. I. pag. 86.

↵
u).
[Seite 137]

v. c. a Th. Hyde in notis ad Abr. Pe-
ritsol itinera mundi, in Ugolini thesauro
antiquitatum satrarum T. VII. pag. 141.

↵
w).
[Seite 138]

Primam quidem originem ducit ea vox
a servis aethiopibus, seculo XVI ad ope-
ras in Americam translatis, qui quidem
infantes suae gentis illic natos omnium
primi Criollos et criollas appellarunt;
quod quidem nomen postmodum Hispani
ab ipsis mutuarunt, et propriae proli in
novo orbe natae imposuerunt. v. Garci-
lasso del origen de los Incas p. m. 255.

Hodie vero in India occidentali idem
vocabulum ad ipsa quoque animalia do-
mestica extenditur quae non Americae in-
digena, ab Europaeis istuc transplantata
sunt. v. Oldendorpii Geschichte der Mis-
sion auf den Caraib. Inseln T. I. p. 232.

↵
x).
[Seite 138]

de his, Creolis seil. antillieis, curiose et
egregie agentem videsis cl. Girtanner über
die französische Revolution T. I. pag.
60-72 ed. secundae.

↵
y).
[Seite 139]

cf. Hawkesworth's collection of voyages
T. III. p. m. 374. ‘“If two natives of
England marry in their own country
and afterwards remove to our settle-
ments in the West-Indies, the Children
that are conceived and born there
will have the complexion and cast of
countenance that distinguish the Creole;
if they return, the children conceived and
born afterwards, will have
no such characteristiks.”’ &c.

↵
z).
[Seite 139]

v. cl. Hodges's Travels in India pag. 3.

↵
a).
[Seite 140]

cfr. v. c. Jac. Parsons in philosophical
Transactions T. LV. pag. 47.

↵
b).
[Seite 140]

Reisen nach den Quellen des Nils T.
III. pag. 106. et T. IV. pag. 470. cfr.
animadversiones cl. Tychsen ad h. l. T.
V. pag. 357.

↵
c).
[Seite 142]

v. litem forensem, circa habitum et
characteres Mulatorum versantem, in cl.
Klein Annalen der Gesetzgebung in den
Preussischen Staaten T. VII. pag. 116.

↵
d).
[Seite 142]

v. iconem Mestissae Cingalensis in de
Bruin Reizen over Moskovie &c. p. m. 358.

Ternatanae vero (ast minus insiguem),
in Valentyni oud en nieuw Oost-Indien
T. I. P. 2. pag. 18.

↵
e).
[Seite 142]

Garcilasso l. c. ‘“por dezir que somos me-
zelados de ambas Nasciones.”’

↵
f).
[Seite 143]

Twiss's Travels through Portugal and
Spain pag. 332. ex tabulis Malagae a se
visis.

↵
g).
[Seite 143]

Labat, voyage aux Isles de l'Amerique
T. II. pag. 132.

↵
h).
[Seite 143]

de Hauterive in Histoire de l'acad. des
sc. de Paris a. 1724. pag. 18.

↵
i).
[Seite 143]

Gily, storia Americana T. IV. p. 320.

↵
k).
[Seite 143]

Garcilasso l. c.

↵
l).
[Seite 143]

Twiss l. c.

↵
m).
[Seite 143]

Marcgrav, tractatus Brasiliae pag. 12.

↵
n).
[Seite 144]

de Hauterive l. c.

↵
o).
[Seite 144]

(Ed. Long) History of Jamaica T. II.
pag. 260.

↵
p).
[Seite 144]

Aublet, histoire des plantes de la Guia-
ne T. II. append. pag. 122.

↵
q).
[Seite 144]

Twiss.

↵
r).
[Seite 144]

v. Moreton's manners and customs in
the West-India-Islands pag. 123.

↵
s).
[Seite 145]

de Hauterive l. c.

↵
t).
[Seite 145]

History of Jamaica l. c.

↵
u).
[Seite 145]

Bomare, Dictionnaire d'histoire naturelle
ed. 4. T. IX. art. Nègre.

↵
w).
[Seite 145]

Tranquebarische Missions-Berichte Con-
tin. XXXIII. pag. 919.

↵
x).
[Seite 145]

Gumilla, Orinoco illustrado T. I. pag.
83.

↵
y).
[Seite 145]

Garcilasso l. c. ‘“por dezir que tienen
quarta parte de Yndio y tres de Es-
pañol.”’

↵
z).
[Seite 145]

Twiss.

↵
a).
[Seite 146]

Garcilasso, ‘“por dezir que tienen tres
partes de Yndio y una de Español.”’

↵
b).
[Seite 146]

History of Jamaica.

↵
c).
[Seite 146]

Fermin sur l'oecon. animale T. I. pag. 179.

↵
d).
[Seite 146]

Garcilasso. ‘“ Cholo es vocablo de las
Islas de Barlovento, quiere decir Perro,
no de los castiços, sino de los mui bel-
lacos goçnes: y los Españoles usan dèl
por infamia y vituperio.”’

↵
e).
[Seite 146]

Twiss.

↵
f).
[Seite 147]

Histony of Jamaica. – Quateronis hu-
jusmodi e Tercerone secundae generatio-
nis natam prolem vocari Tente-enel-ayre.

↵
g).
[Seite 147]

Gumilla l. c. pag. 86.

↵
h).
[Seite 147]

Twiss.

↵
i).
[Seite 147]

v. c. Aublet.

↵
k).
[Seite 147]

History of Jamaica.

↵
l).
[Seite 147]

Tranquebarische Missions-Berichte l. c.

↵
m).
[Seite 148]

Gumilla l. c. pag. 83.

↵
n).
[Seite 148]

Twiss.

↵
o).
[Seite 148]

History of Jamaica.

↵
p).
[Seite 148]

Twiss.

↵
q).
[Seite 149]

History of Jamaica.

↵
r).
[Seite 149]

Gumilla. pag. 86.

↵
s).
[Seite 149]

Id. pag. 83.

↵
t).
[Seite 149]

Ita et ex Coyotis tertiae generationis et
Americanis natos, Harnizos vocari; ex
Cambujis et Mulatis genitos, Albarassa-
dos; denique ex his et Mulatis ortos,
Barzinos appellari, idem quem modo sae-
pius citavi, Twiss, refert.

↵
u).
[Seite 150]

Exemplum pueri Aethiopis in quo macu-
lae quarto demum aetatis anno apparue-
rant, temporisque progressu ambitu in-
creverant, refert W. Byrd in philosophi-
cal Transactions T. XIX. pag. 781.

↵
w).
[Seite 152]

v. iconem puellae ejusmodi apud Buffon,
Supplementi T. IV. tab. 2. pag. 565.

Ni fallor eadem est quam prolixe de-
scribit Gumilla, Orinoco illustrado T. I.
pag. 109.

[Seite 153]

Alia hujusmodi Aethiopum exempla ex-
hibent v. c. La Mothe in Bibliotheque
impartiale m. Apr. 1752.

D. Morgan in Transactions of the phi-
losophical Society at Philadelphia T. II.
pag. 392.

↵
x).
[Seite 154]

Tranquebarische Missions-Berichte Con-
tin. XXI. pag. 741. leprae affine malum
esse.

↵
y).
[Seite 154]

v. Strahlenberg, Nord-Ostlich Europa
und Asien pag. 166. qui proprium hujus-
modi gregem Tataricum quondam fuisse
autumabat cui nomen Piegaja s. Pestraja
Orda.

Morbo tribuit J. G. Gmelin, Reise
durch Sibirien praefat. T. II.

Et quidem scorbuticae affectioni J. Bell,
Travels from St. Petersburg to diverse
parts of Asia T. I. pag. 218.

↵
z).
[Seite 156]

‘„Bey vielen Weibern wird der untre
Theil des Körpers”’ (der Unterleib)
‘“und die Ringe um die Brüste”’ (um die
Papillen) ‘“so oft sie schwanger sind,
ganz schwarz”’ Camper, kleinere Schrif-
ten T. I. P. I. pag. 47.

‘„De nos jours une pareille métamor-
phose s' est renouvelée annuellement dans
la personne d'une Dame de distinction,
d'un beau teint et d'une peau fort blan-
che. Dès qu'elle étoit enceinte, elle com-
mençoit à brunir et vers la fin de sa
grossesse elle devenoit une véritable Né-
gresse. Après ses couches la cou-
leur noire disparoissoit peu à peu, sa
premiere blancheur revenoit, et son fruit
n'avoit aucune teinte de noir.”’ Bomare
l. c. art. Nègre.

pluribus cf. le Cat. l. c. – v. c. pag.
141. ‘“une Paysanne des environs de Pa-
ris, nourrice de son métier, a réguliere-
ment le ventre tout noir à cha-
que grossesse, et cette couleur se dissipe
par l'accouchement.”’

‘„Une autre a toujours la jambe gauche
noire, dans cette circonstance.”’ &c.

it. Lorry de melancholia T. I. pag.
298. &c.

↵
a).
[Seite 158]

cf. v. c. Jac. Yonge in philosoph. Trans-
act. Vol. XXVI. pag. 425.

↵
b).
[Seite 158]

Ipse in supellectile anatomica specimen
integumentorum abdominis mendici ante
aliquot annos hic mortui servo, nigredi-
ne sua vix ac ne vix quidem aethiopum
cuti cedens.

[Seite 159]

Copiosa id genus exempla in Europae-
is observata alii exhibent v. c. v. Haller
elementor. physiologiae T. V. pag. 18.

Ludwig in epistolis ad Hallerum scrip-
tis T. I. pag. 393.

de Riet de organo tactus pag. 13.

Albihus de sede et caussa coloris ae-
thiopum pag. 9.

Klinkosch de cuticula pag. 46.

cl. Soemmerring über die körperl. Ver-
schiedenheit des Negers vom Europäer
pag. 48.

cl. Loschge in Naturforscher P. XXIII.
pag. 214.

Fuscas maculas (dunkelbraun) diver-
sae magnitudinis, partim spithamae diame-
tro, in viro tunc sexagenario observatas,
cui juvenili aetate ex febre quartana sub-
ortae erant, descriptas v. ib. P. XVI. pag.
170.

↵
c).
[Seite 159]

cfr. v. c. post totalios, Jo Narborough's
voyage to the Streights of Magellan p. m.
64: ‘“their Legs and Thighs are turned
as black as a black hat” &c.’

it. cl. Phillip's voyage to Botany bay
pag. 229.

↵
d).
[Seite 160]

‘„Sutor de hac gente adhuc Venetiis vivit,
cujus nigredo, longo annorum intervallo,
(puer enim ad has oras appulit) ita
sensim imminuta est, ut leni ictero labo-
rare videatur.”’ cl. Caldani institutio-
nes physiologicae pag. 151. ed. 1786.

cfr. etiam Pechlin de habitu et colore
Aethiopum pag. 128.

it. Oldendorp T. I. pag. 406.

↵
e).
[Seite 160]

‘„On en a vû d'une telle pâleur, qu'à pei-
ne les distinguoit – on d'un Blanc d'une
foible complexion.”’ Labat, Relation d'A-
frique occidentale T. II. pag. 260.

it. Klinkosch l. c. pag. 48.

↵
f).
[Seite 161]

cfr. v. c. Jac. Bate in philosophical
Transactions Vol. LI. P. I. pag. 175.

↵
g).
[Seite 161]

‘„Leur chair est basanée et fort douce, il
semble que ce soit du satin quand on
[Seite 162] touche leur peau”’ Biet, voyage de la
France equinoxiale pag. 353.

↵
h).
[Seite 162]

Pechlin l. c. pag. 54.

cl. Soemmerring l. c. pag. 45.

↵
i).
[Seite 162]

‘„their skin is most delicately smooth and
soft”’ Hawkesworth's collection T. II.
p. m. 187.

↵
k).
[Seite 162]

‘„Il n'y a femme de quelque laboureur ou
rustique en Asie”’ (Turquie ‘“qui n'ait
une peau si polie, qu'il semble toucher a
un fin velours.”’ Belon, observations p.
m. 198.

↵
l).
[Seite 162]

Bruce's Reisen nach den Quellen des Nils
T. II. pag. 552. T IV. pag. 471 et 489.

↵
m).
[Seite 162]

de Indis v. cl Kant in cl. Engel Philo-
soph für die Welt P. II, pag. 154.

[Seite 163]

de Sumatranis cl. Marsden pag. 41.
classici operis.

↵
n).
[Seite 163]

‘“Ils ont tous une odeur forte et desagré-
able. Je ne puis rien indiquer qui pût
en rapprocher l'idee. Quand on trouve
ailleurs une odeur semblable, on l'appel-
le aux Isles”’ (Antilles) ‘“une odeur de
Caraibe: ce qui frouve l'emburras oú
l'on est de la désigner”’ Thibault de
Chanvalon, voyage à la Martinique pag.
44.

↵
o).
[Seite 163]

cfr. post alios Schotte on the synochus
atrabiliosa pag. 104.

History of Jamaica. T. II. pag. 352.
425.

↵
p).
[Seite 163]

Ita v. c. Pausanias in Phocicis narrat Ozo-
las populos indigenas Locri secundum to-
tum foetere propter aëris proprietatem.

cfr. etiam cl. Lavater physiognomische
Fragmente T. IV. pag. 268.

it. cl. Jac. Frid. Ackermann de discri-
mine sexuum praeter genitalia pag. 10.

↵
q).
[Seite 164]

Inter nosirates res vulgatissima est. Ve-
rum et inter remotissimas gentes obser-
vata: v. c. in insula Otaha maris pacifici.
[Seite 165] v. cl. J. R. Forster, Bemerkungen auf
seiner Reise um die Welt pag. 205.

Multos Timorenses cuprei coloris esse
et rufos capillo, van Hogendorp in Ver-
handelingen van het Bataviaasch Genoot-
schap T. I. p m. 319.

Africanam feminam rufa plane cute et
pilis ac capillis rufis vidit Marcgrav
Tractatus Brasiliae pag. 12.

↵
r).
[Seite 166]

Conring de habitus corporum Germani-
corum untiqui ac novi causis. pag. 85.

↵
s).
[Seite 168]

cfr. v. c. de Gallarum gente Bruce, Rei-
se nach den Quellen des Nils T. II. pag.
214.

de incolis regni Bornu, proceedings of
the African Association p. m. 201.

↵
t).
[Seite 168]

v. c. incolae insulae Ducis Eboraci (the
Duke of York's Island) haud procul a
Nova-Hibernia oceani australis. v. J.
Hunter's historical Journal of the Trans-
actions at Port Jackson &c. pag. 233. –
‘„they are of a light copper colour – the
hair is woolly.”’

↵
u).
[Seite 169]

cf. v. c. de Esthonibus, Anon. in Teut-
schen Merkur 1788. P. II. pag. 341.

Plerosque Wotjakos, sibi visos,
rufos fuisse, J. G. Gmelin, Reise durch
Sibirien T. I. pag. 89.

Flavi capilli Eskimotas memorat Char-
levoix in Histoire de la nouvelle France
T. III. pag. 179.

De Aethiopibus rufis v. Lopez, Rela-
zione del Reame di Congo p. m. 6.

Mulatum ruso capillo ipse vidi, et pi-
lorum specimen servo. Idem de Mulatis
a se in Sierra Liona visis notat vou der
Gröben, Guineische Reisebeschreibung
pag. 29.

De Papuis prope Novam Guineam Son-
nerat, voyaged à la nouvelle Guinée. p. 153.

[Seite 170]

De Novo-Zeelandis, Marion et Ducles-
meur, nouveau voyage à la Mer du Sud
pag. 138.

De Oraheitis, Wallis in Hawkesworth's
collection T. I. pag. 260.

↵
w).
[Seite 170]

Problemat. Sect. 10. pag. 416. edit. Ca-
saub.

↵
x).
[Seite 171]

cfr. Molinelli in commentar. instituti Bo-
noniensis T. III. pag. 281.

↵
y).
[Seite 172]

Medius inter caesium et aurantium color
[Seite 173] est singulariter viridescens et quasi prasi-
nus subinde in hominibus observabilis
qui stammeam fere comam et cutem ephe-
lidibus valde maculosam habent.

cfr. liber singularis de coloribus oculo-
rum Sim. Portii. Florent. 1550. 4.

↵
z).
[Seite 173]

Fauna Suecica pag. I.

↵
a).
[Seite 174]

Exempla congessi in notis ad Jac. Bruce
Reise zu den Quellen des Nils T. V. pag.
239.

↵
b).
[Seite 174]

Ita enim interpretari oportet voces cl. J.
Gottl. Walter de venis oculi pag. 33. ‘“iris
in aethiope nulla est”’ &c.

↵
c).
[Seite 175]

Ita v. c. de indigenis insularum amico-
rum oceani australis (the Friendly Is-
lands) oculatissimus observator Guil. An-
derson: ‘“their features are very various;
in so much that it is scarcely possible to
fix on any general likeness by which to
characterize them, unless it be a fulness
at the point of the nose, which is very
common. But, on the other hand, we
met with hundreds of truly European
faces, and many genuin Roman noses,
amongst them.”’ v. Cookii iter ultimum
T. I. pag. 380.

Alia id genus exempla inter Aethiopi-
cas et Americanas gentes observata, infra
dicentur.

Vice versa Europaeorum singulorum
quod ad faciem cum Aethiopibus aut Mon-
golis similitudo satis frequeus vel vulgo
in proverbium abiit.

↵
d).
[Seite 176]

Hinc pridem ante ducentos annos Liba-
vius, non contemnendus auctor: ‘“alia fa-
cies est Thuringorum, alia Saxonum,
alia Suevorum, et in singulis pagis fere
sua, ut si liberet aliquid studii in hoc
reponere, pene agnoscas ex aspectu pa-
triam.”’ libro de Aethiopibus Virgilia-
nis, Singularium T. IV. p. m. 659.

↵
e).
[Seite 183]

Notitiam ferocissimae hujus gentis an-
thropophagae debeo cl. duumviris Lusi-
tanis Brasiliensibus, de Camara et d'An-
drada.

↵
f).
[Seite 185]

v. Mémoires du Cardinal de Retz T. III.

pag. 343.

↵
g).
[Seite 185]

Decas craniorum altera pag. II.

↵
h).
[Seite 186]

History of Jamaica T. II. pag. 261.

↵
i).
[Seite 187]

Archaeologia T. VII. tab. 25. 26. 27.

↵
k).
[Seite 187]

v. c. Winkelmann, description des pier-
res gravées de Stosch pag. 10. et alias.

[Seite 188]

cl. D'Hancarville, Récherches sur l'o-
rigine des arts de la Gréce Tom. I. pag.
300.

↵
l).
[Seite 188]

pluribus de triplici hoc charactere artis
veteris Aegyptiacae monumentorum egi
in philosophical Transactions a. 1794. P.
II. pag. 191.

↵
m).
[Seite 189]

cfr. Ol. Rudbeckii fil. analogia linguae
Finnonicae cum Ungarica ad calcem Spe-
cim. usus linguae Gothicae. Upsal. 1717.

4. praesertim pag. 77.

et post alios nuperos cl. J. Hager, neue
Beweise der Verwandtschaft der Hun-
garn mit den Lappländern Wien 1794. 8.

↵
n).
[Seite 190]

in cl. Engel Philosoph für die Welt T.
II. pag. 146.

↵
o).
[Seite 190]

Voyage en Syrie et en Egypte T. I. pag.
74. ‘“En effet, j'observe que la figure des
Nègres représente précisement cet état de
contraction que prend notre visage, lors-
qu'il est frappé par la lumière et une
forte réverbération de chaleur. Alors le
sourcil se fronce; la pomme des joues
s'élève; la paupière se serre; la bouche
fait la moue. Cette contraction,
qui a lieu perpétuellement dans le pays
nud et chaud des Nègres, n'a-t-elle pas
dû devenir le caractère propre de leur
figure?”’

↵
p).
[Seite 191]

‘„Leurs paupieres sont toujours demi fer-
mées pour empêcher que les mouches ne
leur donnent dans les yeux. – De là
vient, qu'etant incommodez de ces inse-
ctes dès leur enfance, ils n'ouvrent ja-
mais les yeux comme les antres peuples.”’
T. II. pag. 169.

↵
q).
[Seite 191]

v. Felleri otium Hanoveranum pag. 150.

Liceat ob argumenti affinitatem his
subjungere locum ex cl. Marsden history
[Seite 192] of Sumatra pag. 173. ‘“Some writer has
remarked, that a resemblance is usually
found, between the disposition and qua-
lities of the beasts proper to any coun-
try, and those of the indigenous habi-
tants of the human species where an in-
tercourse with foreigners has not de-
stroyed the genuineness of their character.
The Malay may be compared to the buf-
faloe and the tiger. In his domestic
state, he is indolent, stubborn, and volup-
tuous as the former, and in his adven-
tureous life, he is insiduous, blood-thir-
sty and rapacious as the latter. Thus
the Arab is said to resemble his camel,
and the placid Gentoo his cow.”’

↵
r).
[Seite 192]

cfr. v. c praeter tot alios, Barbot in
Churchill's collection of voyages T. V. pag.
[Seite 193] 36. ‘“The wives of the better sort of
men being put to no such hard labour
as the meaner, it has been observed, that
their children have not generally such
flat noses as the others: whence it may
be inferr'd that the noses of these poor
infants are flatten'd by being so long car-
ried about on their mother's backs, be-
cause they must be continually beating
on them, when the motion of their arms
or bodies is any thing violent; especial-
ly when they are beating or pounding
their millet every morning, which is the
constant task of the women of inferior
rank.”’

↵
s).
[Seite 193]

v. post silvam aliorum testium, Report
of the Lords of the Committee of Coun-
cil for the consideration of Slave-Trade.
1789. fol. P. I. fol. C. I. b.

↵
t).
[Seite 193]

Lery, voyage en la terre du Bresil p. m.
98. 265.

↵
u).
[Seite 193]

De la Borde relation des Caraibes in
Melchis. Thevenoti minore collectione
(Paris. 1674. 4. pag. 29.

↵
w).
[Seite 193]

cl. Marsden, history of Sumatra pag. 38.

↵
x).
[Seite 194]

cl. J. R. Forster, Bemerkungen auf sei-
ner Reise um die Welt pag. 482. 516.

↵
y).
[Seite 194]

cf. v. c. Kolbe, Beschreibung des Vor-
gebürges der guten Hoffnung, pag. 567.

↵
z).
[Seite 195]

Decas craniorum prima pag. 18.

↵
a).
[Seite 195]

Decas craniorum altera pag. 8.

↵
b).
[Seite 195]

Peyssonel sur le commerce de la mer noi-
re T. I. pag. 177.

↵
c).
[Seite 195]

Tacitus de moribus Germanorum c. 4.

↵
d).
[Seite 195]

Decas craniorum altera pag. 3.

↵
e).
[Seite 196]

Hinc vulgo pro summo artis documento
Batavi chalcographi Bern. Picart habetur,
quod in notissimo opere, Ceremonies et
coutumes religieuses, fere innumeros ex-
hibuerit Judaeos, quod ad faciei lineamen-
ta singulos quidem a singulis diversos, at-
tamen omnes gentilitio isto charactere in-
signes et ab aliarum gentium hominibus,
ipsis intermixtis, luculentissime distingu-
endos.

↵
f).
[Seite 196]

Summo artifici cl. Benj. West, acade-
miae regiae artium Praesidi, quocum de
judaeorum facie gentilitia disserui, vide-
batur, eam praeter alia maxime caprini
quid peculiaris et characteristici prae se
ferre, quod non tam in naso adunco,
quam in transitu et confluxu sepimenti
quod nares discriminat ad labii superioxis
medium, poneudum esse censebat.

[Seite 197]

Minus accurate itaque cepisse viri hu-
manissimi sententiam videtur desideratiss.
Camper, über den natürlichen Unterschied
der Gesichtszüge p. m. 7. ubi etiam, quod
equidem miror, Judaeorum nasum isti
Mogolorum similem esse asserit.

↵
g).
[Seite 197]

cf Sr Th. Brown's Discourse of the Se-
pulchral Urns found in Norfolk p. m.
13. Idem vir acutissimns primus quan-
tum novi ad gentilitiam formam cranio-
rum Aethiopum attendit ‘“it is hard to
be deceived in the distinction of Negro's
Sculls .”’

↵
h).
[Seite 198]

Regulas et criteria quibus hoc respectu
in dijudicandis craniis utor, enarravi De-
cade prima collectionis craniorum pag. 5.

↵
i).
[Seite 199]

de corporis humani fabrica p. m. 17.

↵
k).
[Seite 199]

v. Ej kleinere Schriften T. I. P. I. pag.
15. Ej. Naturgeschichte des Oran-utang
p. 181. 212. et librum singularem über den
natürlichen Unterschied der Gesichtszüge
&c.

↵
l).
[Seite 202]

Decade altera collectionis craniorum. tab.
18.

↵
m).
[Seite 202]

Decade tertia tab. 22.

↵
n).
[Seite 202]

cfr. Decadis primae tab. 7 et 8.

↵
o).
[Seite 211]

Decade tertia tab. 29.

↵
p).
[Seite 211]

ibidem tab. 30.

↵
q).
[Seite 213]

Decade tertia tab. 27.

↵
r).
[Seite 215]

v. Adair's history of the North-Ameri-
can Indians: pag. 9. ‘“they fix the tender
infant on a kind of cradle, where his
feet are tilted, above a foot higher than
a horizontal position; – his head bends
back into a hole, made on purpose to re-
ceive it, where he bears the chief part
of his weight on the crown of the head,
upon a small bag of sand without being
in the least able to move himself. By
this pressure and their thus flattening
the crown of the head, they consequent-
ly make their heads thick and their faces
broad.”’

↵
s).
[Seite 216]

‘„nos têtes seroient mal de la façon de
l'auteur de notre être: il nous les faut
façonnées audehors par les sages-fem-
mes et au-dedans par les philosophes. –
les Caraibes sont de la moitié plus heu-
reux que nous.”’ J. Jacqu. Rousseau,
Emile T. I. p. m. 19.

↵
t).
[Seite 216]

de Variscis hodiernis cl. J. Chr. Gottl.
Ackermann in cl. Baldinger neuen Magazin
für Aerzte T. II. pag. 506.

de Hamburgensibus sui temporis v.
Laurembergii pasicompse pag. 63.

↵
u).
[Seite 217]

Spigel de humani corporis fabrica pag. 17.

↵
w).
[Seite 217]

de Parisinis v. Andry, orthopédie T. II.
pag. 3.

↵
x).
[Seite 217]

de Genuensibus v. c. v. Vesalius de cor-
poris humani fabrica p. m. 23. Spigel l. c.

↵
y).
[Seite 217]

nominatim de Chiis retulit mihi avtoptes,
carus mihi quondam auditor, cl. Philites
M. D. Epirota.

↵
z).
[Seite 217]

docuit me Perill. de Asch litteris d. 20
Jul. 1788 datis, quaerere vulgo obstetri-
ces Constantinopoli post partum e matre
qualem neonato suo capitis formam optet?
et ab Asiatis quidem eam praeferri, quae
fascia transversa frontem et occiput arcte
cingente efficitur, quia rubra capitis te-
gumenta quibus uti solent tunc melius in-
sidere putant.

cfr. Decadis craniorum primae tab. 2.

↵
a).
[Seite 217]

Strabo L. XI. pag. 358. ed. Casaub.

↵
b).
[Seite 217]

Hippocrates de aëribus, aquis et locis, ed.
Charter. T. VI. pag. 206.

↵
c).
[Seite 217]

cl. Marsden, history of Sumatra pag. 38.

↵
d).
[Seite 218]

Nic. Fontana, in Asiatick Researches T.
III. pag. 151.

↵
e).
[Seite 218]

v. Meares's voyages pag. 249.

↵
f).
[Seite 218]

Adair l. c. pag. 8. 284.

cfr. Decadis craniorum primae tab. 9.

↵
g).
[Seite 218]

Lawson's history of Carolina pag. 33.

↵
h).
[Seite 218]

(Oviedo) historia general de las Indi-
dias. Sevilla 1535. fol. pag. 25b.

Raymond Breton, dictionaire Caraibe-
françois. Auxerr. 1665. 8. pag 58. 92.
145. 289.

cfr. Decadis craniorum primae tab. 10
et tabulae huic opusculo subjunctae II.
fig. 2.

it. Decadis secundae tab. 20.

↵
i).
[Seite 218]

Torquemada monarchia Yndiana. Sevill.
1615. fol. III. pag. 623.

de Ullòa Relacion del viage para me-
dir algunos Grados de Meridiano. Madr.
1748. fol. T. II. pag. 533.

↵
k).
[Seite 218]

Thibault de Chanvalon voyage à la Mar-
tinique pag. 39.

↵
l).
[Seite 219]

v. Haller, Camper, Sabatier &c.

↵
m).
[Seite 219]

‘„Le nom d'Omaguas dans la langue du
Pérou, ainsi que celui de Cambevas que
leur donnent les Portugais du Parà dans
la langue du Brésil, signifie Tête-plate:
en effet, ces peuples ont la bizarre coû-
tume de presser entre deux planches le
front des enfans qui viennent de naître,
et de leur procurer l'etrange figure qui
en résulte, pour les faire mieux ressem-
bler, disent-ils, à la pleine Lune.”’ de
la Condamine in Mémoires de l'acad. des
sc. de Paris 1745. pag. 427.

↵
n).
[Seite 219]

Têtes de Boule et Têtes plates. cfr. Char-
levoix, histoire de la nouvelle France T.
III. pag. 187. 323.

↵
o).
[Seite 220]

Jos. Saenz de Aguirre collectio maxima
conciliorum omnium Hispaniae et novi or-
bis; ed. 2. Rom. 1755. fol. T. VI. pag.
204. ubi in historia Synodi tertiae dioe-
cesanae Limensis a. 1585. d. 17 Jul. de-
cretum ne Indifiliorum capita forment ty-
pis. – ‘“Cupientes penitus exstirpare
abusum, et superstitionem, quibus Indi
passim infantium capita formis impri-
munt, quos ipsi vocant Caito, O-
ma, Opalta; – statuimus et
praecipimus &c. &c.”’ varias nempe in
delinquentes poenas, ut v. c. mulier quae
talia fecerit, ‘“frequentet doctrinam per
continuos decem dies mane et vesperi,
pro prima culpa: pro secunda vero per
viginti”’ &c.

↵
p).
[Seite 220]

cfr. v. c. curatas icones vinculorum hu-
jusmodi quibus Caribaei utuntur in Jour-
nal de physique m. Aug. 1791. pag. 132.

↵
q).
[Seite 221]

y. c. in Mémoires de l'Acad. des sc. de
Paris 1740. tab. 16. fig. I.

↵
r).
[Seite 223]

de incolis provinciae Portus veteris (Hisp.
Puerto viejo) Cardanus de rerum varietate
T. III. pag 162. edit Sponii.

↵
s).
[Seite 223]

Jul. Caes. Scaliger comment. in Theo-
phrastum de causis plantarum pag. 287.

↵
t).
[Seite 224]

v. Decas craniorum prima, tab. I.

↵
u).
[Seite 224]

Middleton, monumenta antiquitatis, O-
perum T. IV. pag. 170. ‘“dentes omnes
[Seite 225] in maxilla superiore firmiter adhuc in-
haerentes reperiuntur; quod vero singu-
lare et prodigii fere loco habendum, an-
teriores s. incisores, non acuti illi qui-
dem atque ad incidendum apti, sed per-
inde ac maxillares lati plane atque obtu-
si sunt.”’

↵
w).
[Seite 225]

cfr cl. Brückmanni archiatri Brunsui-
cens. relationem de ea mumia. Brunsuic.
1782. 4.

↵
x).
[Seite 225]

cl. Storr, prodr. methodi mammalium
Tubing. 1780. 4. pag. 24.

↵
y).
[Seite 225]

Philosophical Transactions a. 1794. P. II.
pag. 184.

↵
z).
[Seite 226]

Birch's history of the Royal Society T.
IV. pag 3.

↵
a).
[Seite 226]

de dentibus exsertis eburneis elephanto-
[Seite 227] rum v. Tranquebarische Missions-Berich-
te Contin. CVI.

↵
b).
[Seite 227]

v. Mémoires de l'Acad. des sc. de Paris.
1722. pag. 323.

↵
c).
[Seite 227]

Hond-Eyland, adeo notissima est insula
ad fretum Disko littoris occidentalis
Groenlandiae, et in omnibus accuratis
istius terrae mappis geographicis a Zorg-
drageri inde temporibus obvia, ut plane
me nou intelligere profitear quid sibi vo-
luerit Camperus quando Winslovium ig-
norantiae arguere et ex Hubneri geogra-
phia emendare ausus est, in qua nempe
canum insula rectius ad oceanum pacifi-
cum sub tropicum capricorni &c., relata
sit. Anne nescibat hancce australem in-
sulam ab imentore Schoutenio a. 1616.
in notissimo itinerario ut plane non habi-
tatam describi, imo vero ab eo inde tem-
pore a nullo quod sciam Europaeo denuo
visitatam esse! cum contra borealis illa
regio ex qua Winslovius cranium istud
acceperat ab innumens Europaeis balae-
narum capiendarum caussa frequentetur.

↵
d).
[Seite 228]

‘„Les dents incisives sont courtes; (ver-
ba sunt Winslovii) elles sont larges de
devant en arriere et plattes, au lieu d'être
tranchantes, et ressemblent plus à des
dents molaires, qu'à des incisives.”’

‘„Mr. Riecke (qui avoit trouvé ce crâ-
ne) m'a dit que les habitants de cette Is-
le mangent de la chair toute cruë –
Ils font plusieurs mouvements extraordi-
naires avec la machoire, et beaucoup de
grimaces en machant et en avalant. C'é-
toit principalement ce spectacle, qui por-
ta Mr. Riecke à chercher quelque cada-
vre de ces insulaires pour voir, si leurs
machoires et leurs dents avoient quelque
conformation particuliére”’ &c.

↵
e).
[Seite 228]

v. Decas craniorum tertia. tab. 24. 25.

↵
f).
[Seite 229]

cfr. v. c. Buffon, Erxleben &c.

↵
g).
[Seite 230]

van Linschoten Schipvaert naer Oost P. I.
p. m 60.

von der Gröben Guineische Reisebe-
schreibung pag. 51. 94.

Barbot in Churchill's collection of vo-
yages T. V. pag. 139. 143. 385.

Schotte in Philosophical Transactions
T. LXXIII. P. I. pag. 92.

Report of the Lords of the Committee
of Council for the consideration of Slave
Trade fol. L. et M.

↵
h).
[Seite 230]

Miror egregios quosdam auctores, ut
Romerum et cl. Niebuhr hanc dentium de-
formationem artificialem pro naturali con-
formatione habuisse. v. Istius Efterret-
ning om Kysten Guinea pag. 21. Hu-
jus vero diss. in Deutschen Museum 1787.
P I. pag. 425.

↵
i).
[Seite 230]

de Philippinis Magindanai, v. cl. Forrest,
voyage to New-Guinea pag. 237.

de Sumatranis, cl. Marsden pag. 46.

↵
k).
[Seite 230]

de Javanis, Hawkesworth's collection of
voyages T. III. p. m. 349.

↵
l).
[Seite 232]

Récherches philosophiques sur les Egyp-
tiens T. I. pag. 212.

↵
m).
[Seite 233]

v. Philosophical Transactionis a. 1794.
P. II. pag. 191. tab. 16. fig. 2.

↵
n).
[Seite 234]

icones exhibent Smetii antiquitates Neo-
magenses pag. 70. et Cannegieter de Brit-
tenburgo, matribus Brittis &c. pag. 144.

↵
o).
[Seite 234]

v. nobilis feminae (Comitissae D'Aunoy)
relation du voyage d'Espagne T. I. p. m.
23. Vindicat auctoritatem operis desidera-
tiss. Dieze in notis ad Puente, Reise durch
Spanien T. II. pag. 271.

↵
p).
[Seite 235]

cfr. v. c. de Aethiopissis, Fermin sur
l'oeconomie animale T. I. pag 117.
de Hottentottis, Kolbe pag 474.

↵
q).
[Seite 235]

v. incolas insulae Horn apud Schouten
in cl. Dalrymple collection T. II. pag. 58.

↵
r).
[Seite 235]

v. c. Towrsoni assertum in Hakluyt's
collection T. II. pag. 26. de Nigritis ad
fl. Sti Vincentii: ‘“Divers of the women
have such exceeding long breasts, that
some of them will lay the same upon the
ground and lie down by them.”’

[Seite 236]

aut Brucei de Shangallarum mammis
in quibusdam earum fere ad genua usque
dependentium, Reisen nach den Quellen
des Nils T. II. pag. 546.

neque majorem fidem habeo Mentzelii
narrationi de Tabaci crumenis ex mam-
mis Hottentottarum confectis et magna
copia ad caput bonae spei venalibus: Be
schreibung des Vorgebürges der guten Hoff-
nung T. II. pag. 564.

↵
s).
[Seite 236]

cl. J. R. Forster, Bemerkungen &c. pag.
242.

↵
t).
[Seite 236]

Lithgow's rare Adventures and painefull
peregrinations p. m. 433. – ‘“I saw in
Ireland's North-parts women travayling
[Seite 237] the way, or toyling at home, carry their
Infants about their neckes, and laying
the dugges over their shoulders, would
give sucke to the Babes behinde their
backes without taking them in their ar-
mes: Such kind of breasts, me thinketh,
were very fit, to be made money bags for
East or West-Indian Merchants, being
more then halfe a yard long, and as well
wrought, as any Tanner, in the like
charge, could ever mollifie such Leather.”’

↵
u).
[Seite 237]

d. Fortis, viaggio in Dalmazia T. I.
pag. 81.

↵
w).
[Seite 237]

de incolis orae occidentalis Africae, in-
ter promontorium album et Senegam fl.
[Seite 238] Cadamosto in Ramusii collectione T. I.
p. m. 100.

cfr Lamiral, l'Afrique et le peuple A-
friquain Par. 1780 8. pag. 45. – ‘“au
Sénégal les jeunes filles font leurs efforts
pour fuire tomber leur gorge afin qu'on
les croye femme et qu'on les respecte da-
vantage.”’

↵
x).
[Seite 238]

Alpinus, historia naturali Aegypti T. I.
pag 14.

↵
y).
[Seite 238]

referente mihi cl. Abildgaard ex itinere
Lusitano nuper reduce.

↵
z).
[Seite 239]

Comitissa D'Aunoy l. c. T. II. pag. 128.

↵
a).
[Seite 240]

Idem de Scotis septentrionalibus qui nun-
quam braccati incedunt praedicabat cl.
Faust, wie der Geschlechtstrieb der Men-
schen in Ordnung zu bringen. pag 52.

De his vero minus recte hoc assertum
esse, auctoritate gravissima docui in me-
dicinische Bibliothec T. III. pag. 413.

↵
b).
[Seite 241]

v. Saar, Ostindische Kriegsdienste p. m.
45.

↵
c).
[Seite 241]

Chanvalon, voyage à la Martinique p. 6r.
Sparrmaun Reise nach dem Vorgebür-
ge der guten Hoffnung pag. 72.

↵
d).
[Seite 241]

v. de Werken van W. V. Focquenbroch
T. II. pag. 421.

↵
e).
[Seite 241]

cl. Georgi, Beschreibung aller Nationen
des Russischen Reichs P. II. pag. 220.

↵
f).
[Seite 241]

v. Vespucci, Lettera a Lorenzo de' Me-
dici pag. 110. edit. Bandini.

Riolani fil. anthropographia p. m. 306.

↵
g).
[Seite 242]

Beschreibung von Kamtschatka pag. 299.

↵
h).
[Seite 242]

cfr. W. ten Rhyne, de promontorio bo-
nae spei. Scafus. 1686. 8. pag. 33.

↵
i).
[Seite 242]

v. Hawkesworth's collection T. III. p.
m. 388.

Varias icones hujus Sinus pudoris in
capite bonae spei ad ipsam naturam fac-
tas debeo liberalitati perill. Banksii. In
una earum labia ita elongata 6 pollices
cum dimidio, mensurae Rhenolandicae,
aequant.

↵
k).
[Seite 242]

v. le Vaillaut, voyage dans l'interieur de
l'Afrique p. m. 371.

↵
l).
[Seite 243]

v. iconem apud F. Leguat, voyage et
aventures T. II. tab. 13.

↵
m).
[Seite 243]

Voltaire fabuloso hocce ventrali cum
aliis ejusdem ponderis argumentis utitur
ut demonstret Hottentoticam gentem non
ad eandem cum Europaeis hominum spe-
ciem referri posse. Lettres d'Amabed
Oper. T. XLV. p. m. 224.

↵
n).
[Seite 243]

De la Boullaye-le-Gouz, voyages et
observations pag. 153.

cl. Kant in cl. Engel Philosoph für die
Welt T. II. pag. 155.

↵
o).
[Seite 243]

Yvo Narbonensis in Matthaei Paris his-
toria majore, ex edit. Watsii pag. 530.

↵
p).
[Seite 244]

Twiss's Tour in Ireland pag. 39.

↵
q).
[Seite 244]

Monneron apud de la Borde, histoire de
la mer du Sud T. II. pag. 97.

↵
r).
[Seite 244]

G. Forster's voyage round the world T.
II. pag. 480.

↵
s).
[Seite 244]

cl. Pallas über die Mongolischen Völker-
schaften T. I pag. 98.

↵
t).
[Seite 244]

cl. J. R. Forster Bemerkungen pag. 225.
‘„die Füsse haben kein Verhältniss zu dem
[Seite 245] Oberleibe; die Schenkel sind dünn, und
hager; die Beine gekrümmt, die Knie
ausgedehnt, die Zehen einwärts ge-
kehrt.”’

↵
u).
[Seite 245]

Voyage autour du monde pag. 147. –
‘„nous les avons nommés Pécherais, parce-
que ce fut le premier mot qu'ils pronon-
cerent en nous abordant, et que sans cesse
ils nous le répétoient.”’

↵
w).
[Seite 245]

Aristoteles, problematum 5. 14. pag.
431. ed. Casauboni.

↵
x).
[Seite 245]

Virgilii moretum vers. 35 sq.
cfr. conjunctiss. Heyne notae ad h. l.
T. IV. operum Virgilii p. m. 215 sq.

↵
y).
[Seite 245]

Petronii satyricon c. 102.

↵
z).
[Seite 246]

cl. Soemmerring über die körperliche Ver-
schiedenheit des Negers &c. pag. 40.

Chanvalon voyage à la Martinique,
pag. 58. – ‘“cette forme des jambes cour-
bées est assez commune aussi parmi les
Americains, mais elle est quelquefois
moins sensible que parmi les Negres.”’

↵
a).
[Seite 246]

Albr. Dürer von menschlicher Proportion
fol. T. 3. ed. 1528. – ‘“der Morn ire
schinbeyn mit dem knie unn füss sind
zu knorret nit so gut zu sehen alss der
weyssen.”’

Ramsay on the treatment and conver-
sion of African Slaves p. 217.

↵
b).
[Seite 246]

Aliatum mihi est m. Jan. 1789 crus dex-
trum recens, ceteroquin sanissimum Ae-
thiopis pridie Cassellis defuncti, cujus par-
tem adhuc supellex mea anatomica servat,
epidermide plantae pedis mirum in mo-
dum crassa, rimosa et in multifidas lamel-
las dehiscente.

↵
c).
[Seite 247]

Chanvalon l. c.

↵
d).
[Seite 247]

Fr. Allamand in novis actis academiae na-
turae curiosorum T. IV. pag. 89.

↵
e).
[Seite 247]

v. Hier. Mercurialis de decoratione p. m.
103.

↵
f).
[Seite 248]

‘„it has been observed of the arms of the
Hindoos frequently brought to England,
the the gripe of the sabre is too small
for most European hands.”’ cl. Hodges,
Travels in India pag. 3.

↵
g).
[Seite 248]

Dampier, suite du voyage autour du mon-
de pag. 100.

de la Barbinais, voyage autour du mon-
de T. II. pag. 62.

Osbeck's Ostindisk Resa pag. 171.

↵
h).
[Seite 248]

Steller l. c.

↵
i).
[Seite 248]

v. post H. Ellis, Dav. Cranz &c. egre-
gius astronomus cl. Wales in philosophi-
cal Transactions T. LX. pag 109. et cl.
Curtis ibid. T. LXIV. pag 383.

↵
k).
[Seite 248]

cl. de Ulloa Nachrichten &c. T. II. pag.
92.

↵
l).
[Seite 249]

Watkin Tench's Account of the Settle-
ment at Port Jackson pag. 179

↵
m).
[Seite 249]

cl. Sparrmann l. c. pag. 172.

↵
n).
[Seite 249]

‘„An (American) Indian man is small in
the hand and wrist, for the same rea-
son for which a sailor is large and strong
in the arms and shoulders, and a porter
in the legs and thighs.”’ Jefferson in
Morse's American universal Geography
T. I. pag 87.

↵
o).
[Seite 249]

v. Tench l. c. ex observatione guberna-
toris Capensis: – ‘“colonel Gordon told
me that it indicated poverty, and inade-
quacy of living. He instanced to me the
Hottentots and Caffres; the former fa-
re poorly, and have small hands and feet;
the Caffres, their neighbours, live pleu-
reously, and have very large ones.”’

↵
p).
[Seite 251]

Mirum sane nuperis temporibus Buffo-
nium plura istiusmocii belluarum ossa fos-
silia diversis temporibus et locis eruta,
T. Vto. Supplementi classici sui operis, de-
nuo gigantibus tribuere potuisse. v. c. ea
quae a. 1577 prope Lucernam effossa sunt
et hodienum in curia istius urbis servan-
tur, ubi ipse ea lustravi et primo intuitu
elephantina esse agnovi. Meritissimus
contra medicus, immo vero egregius ana-
tomicus, Felix Plater, tum temporis cum
ea monumenta geognostica effossa erant,
studiosissime ea emensus est et contempla-
tus, ipsaque ad humanum gigantem 17
pedum longitudinis pertinuisse summa
fiducia declaravit, et mirandam picturam
colossalem humani sceleti tantae magni-
tudinis, curatissime fieri fecit, quae in
collegio societatis Jesu Lucernae adhuc
visitur: memorabili sane exemplo quan-
tum et in tanto viro fuerit imperium
praejudicii, quando semel altas in mente
radices egit, in ipsam sensuum evidentiam.

↵
q).
[Seite 252]

Debeo v. c. liberalitati perill. Bozenhard,
cousulis generalis Caesarei apud Danos,
calvariam et alia ossa provectae aetatis
hominis haud ita pridem in antiquissimo
tumulo Cimbrico reperta, proportione ve-
ro et magnitudiue vulgari staturae no-
stratium nihilum cedentia.

↵
r).
[Seite 254]

v. Ej. viaggio atorno il mondo ap. Ra-
musium T. I. (edit. 4.) pag. 353 b.

↵
s).
[Seite 255]

Buffon, histoire naturelle, T. III. et Sup-
plement, T. V.

(De Brosses) histoire des navigations
aux terres australes T. I.

(cl. de Pauw) Recherches fur les Ame-
ricains T. I.

cl. Ortega, in viage del comand. By-
ron al rededor del mundo, traduc. del
Ingles.

Robertson's history of America T. I.

cl. Zimmermann geographische Ge-
schichte des Menschen T. I.

cl. J. R. Forster Bemerkungen.

(Com. Carli-Rubbi) Lettere America-
ne T. I.

(cl. Pennant) of the Patagonians.

Relacion del ultimo viage al Estrecho
de Magallanes en 1785 y 86.

↵
t).
[Seite 256]

Tales enim uno ore a veracissimis aut-
optis describuntur.

Tales quoque erant qui Sec. XVIto ad
finem vergente in Hispaniam allati sunt;
soli et unici, quantum ego quidem no-
vi, quos Europa unquam vidit Patagones.
vidit hos ipsos Sevillae, magnus et
vere classicus peregrinator van Linscho-
ten, et de iis dicit: – ‘“waren wel ge-
statueert ende grof van leden”’ &c.

↵
u).
[Seite 258]

cfr. Ed. Brown's Travels p. m. 50. – ‘“Mr.
Wood, who has made very accurate maps
of the streights of Magellan &c. told me,
that he had seen divers graves in the Sou-
thern parts of America near four Yards
long, which surprized him the more,
because he had never seen any American
that was two Yards high, and therefo-
re he opened one of these long sepulchres
from one end to the other, and found
in it a man and a woman, so placed,
that the woman's head lay at the man's
feet, and so might reasonably require
a Tomb of near that length.”’

↵
w).
[Seite 258]

equorum scil. quorum sceleta prope se-
pulcreta cognatorum erigunt. v. Falkner,
Beschreibung von Patagonien p. m. 149.

In universum vetustissimus mos, et
qui apud diversissimas gentes invaluit,
equos heroum simul cum horum funere
inhumandi, postmodum errori ansam
[Seite 259] praebere potuit ut ista equina ossa pro
giganteis haberentur.

Ita v. c. in Sibiricis vetustissimis sepul-
cris equorum ossa inveniuntur: v. I. G.
Gmelin, Reisen T. III. pag. 313.

Imo et in christianorum equitum sar-
cophagis, medio quod vocant aevo in
templis sepultorum, praeter ipsorum sce-
letos et arma, equina quoque ossa pas-
sim reperta sunt. v. Dorville, Sicula
pag. 148.

↵
x).
[Seite 259]

v. Jo. Winter in Hakluyt's collection
T. III. pag. 751.

it. Sir John Narborough's voyage to
the Streights of Magellan p. m. 90.

↵
y).
[Seite 260]

v. Anon. tweejaarige Reyz rondom de
wereld Dordr. 1728. 4.

Longe veracior et accuratior contra
Behrensius (professione libarius, ein Leb-
küchler-Geselle) qui eidem itineri inter-
fuit, in Reise durch die Süd-Länder und
um die Welt, Francof. 1737. 8. ubi pag.
87. paschatis insulae tunc primum dete-
crae incolas vocat tantum ‘“wohlgestalt,
stark von Gliedern.”’

↵
z).
[Seite 262]

clmo Pallas ortum duxisse videntur Qui-
motae ex hybrida quadam generatione. v.
Ej. Observations sur la formation des mon-
tagnes pag. 14. ubi de Aethiopum origi-
ne: – ‘“il n'est point nécessaire de re-
courir ici à une mésalliance de l'espèce
humaine, comme il semble qu'en est arri-
vée une pour produire les montagnards
longi-manes ou Quimos du Madagascar.”’

↵
a).
[Seite 264]

v. cl. J. R. Forster, Bemerkungen p. m.
236.

↵
b).
[Seite 264]

De accolis barbaris freti Hudsonis, v.
H. Ellis Reise nach Hudson's Meerbusen
pag. 201. Umfreville über den gegenwär-
tigen Zustand der Hudsonsbay pag. 21.

↵
c).
[Seite 265]

cfr. v. c. post tot alios, de Kamtschada-
lis, cl. Behm in Cook's voyags to the
northern hemisphere T. III. pag. 372.

de Otaheitis, Cook in Hawkesworth's
collection T. II. p. m. 187.

de Sumatranis, cl. Marsden pag. 41.

↵
d).
[Seite 265]

Maupertuis, Venus physique p. m. 131.

↵
e).
[Seite 266]

cf. Jo. Alb. Fabricii diss. de hominibus
orbis nostri incolis &c. Hamb. 1721. 4.

↵
f).
[Seite 267]

ita v. c. conjunctiss. Heyne fabulosas re-
lationes de hermaphroditis Floridae ad
genuinos fontes revocavit in Commentation.
soc. reg. scient. Gottingens. T. I. pag. 39.

↵
g).
[Seite 267]

Nuperrimus caudatorum hominum pa-
tronus et assertor extitit cl. Monboddo in
[Seite 268] utroque opere, scil. of the origin and
progress of language T. I. p. m. 234. et
antient Metaphysics T. III. pag. 250.

↵
h).
[Seite 268]

v. praeter auctores mox citandos, Har-
vey de generatione animalium p. m. 10.
de Borneensibus.

↵
i).
[Seite 268]

Rytschkow, Orenburgische Topographie
T. II. pag. 34.

Falk, Beyträge zur Kenntniss des
Russischen Reichs T. III. pag. 525.

↵
k).
[Seite 268]

v. c. in ins. Terra del Fuego. v. tab.
geograph. apud Alons. d'Ovaglie, Rela-
cione del Regno di Cile Rom. 1646. fol.

↵
l).
[Seite 269]

v. c. de Nicobaricis, ineptarum fabel-
larum plenissima Beskrifning om en Re-
sa genom Asia, Africa &c, af N. Matthss.
Köping (Skeps-Lieut.) p. m. 131. quam
tamen summae fidei relationem vocat Lin-
naeus, in litteris ad cl. Monboddo of the
origin of language l. c.

Dav. Tappe, 15 jährige ostindische
Reisebeschreibung pag. 49. de Sumatranis.

↵
m).
[Seite 269]

cfr. v. c. de Formosanis caudatis tri-
gam testium, qui se ipsos avtoptas di-
cunt Jo. Strauss, Jo. Ott. Helbig, et El.
Hesse.

Ille, Reisen p. m. 32. ‘“Ein Formo-
saner von der Sud-Seite mit einem
[Seite 270] Schwanz, einen guten Fus lang, und
rauch mit Haaren bewachsen.”’

Iste, in Ephem. Naturae curiosor. Dec.
I. ann. IX. pag. 456. – ‘“caudae calvae
assimilabantur porcinis.”’

Hic, Ostindische Reisebeschreibung p.
m. 216. – ‘“Unter andern unsern Scla-
ven bey dem Bergwerk hatten wir auch
eine Sclavin, welche gleich einer schänd-
lichen Bestien mit einem kurzen Stiel
oder Ziegenschwanz über dem Hintern
ausgeschändet war.”’

↵
n).
[Seite 270]

ita de Philippinicis cl. le Gentil, voya-
ges dans les mers de l'Inde T. II. pag. 52.

↵
o).
[Seite 270]

Nic. Fontana on the Nicobar Isles in Asi-
atik Researches T. III. pag. 151.

↵
p).
[Seite 271]

Hinc vulgatissima icon, toties repetita,
et vulgo pro homine caudato exhibita pri-
mitus non nisi genuinam simiam cau-
datam referebat; quam vero postmodum
alter auctorum ab altero ita mutuavit, ut
quivis fere simul paulo humaniorem eam
redderet. Martini nempe in versione sua
Buffoniani operis suam iconem ex Lin-
naei amoenitatibus depromsit; hic ex
Aldrovando, hic ex Gesnero; qui ipse
suam ex germanica quadam descriptione
terrae sanctae desumsisse refert; cujus
quidem auctorem tacet, quem tamen esse
Bern. de Breydenbach facile agnovi; ut-
pote qui in editione principe operis sui
(Reyss in das gelobte Land) Moguntiae
1486 impressa, animalium quorundam
exoticorum in terra sancta sibi visorum
figuras exhibet, et inter has ipsissimam
quoque de qua agimus, iconem, satis ac-
curatam, simiam referentem vere qua-
drumanam, hallicibus nempe a reliquis
digitis pedum remotis &c. quae vero
postmodum delineatorum qui apographum
sumebant, incuria, demum in humanam
figuram bimanam transmutata est.

↵
q).
[Seite 274]

commentation. soc. Reg. scientiar. Got-
tingens. T. VII. pag. 29. et medicinische
Bibliothek T. II. pag. 537.

↵
r).
[Seite 274]

cf. v. c. Hawkesworth's collection T. II.
p. m. 188.

↵
s).
[Seite 278]

plurium notitia datur in medicinische Bi-
bliothek T. III. pag. 161. sq.

↵
t).
[Seite 278]

ibid. pag. 170.

↵
u).
[Seite 278]

Benj. Duddell's Supplement to his Trea-
tise on the Diseases of the Horny-coat.
Lond. 1736. 8. pag. 19.

it. desideratissimus Jo. Hunter on cer-
tain parts of the animal oeconomy pag.
206.

↵
w).
[Seite 278]

C. Perceval in Transactions of the Irish
Academy T. IV. pag. 97.

↵
x).
[Seite 278]

le Cat de la couleur de la peau humaine
pag. 103.

↵
y).
[Seite 278]

medicinische Bibliothek T. I. pag. 545.

↵
z).
[Seite 278]

De Sabaudicis quos et ipse descripsi v.

cl. Saussure voyages dans les Alpes T. IV.
p. m. 303.

Venetum memorat Bourguet in Lettres
philosophiques sur la formation des sels
pag. 163.

[Seite 279]

Mediolanensem dissecuit cl. Buzzi v.
Ej. dissertazione sopra una varietà parti-
colare d'Uomini bianchi Eliofobi. Mediol.
1784. 4.

Romae similem se vidisse puellam re-
tulit mihi cl. Jo. Hawkins.

↵
a).
[Seite 279]

Ex relatione ejusdem quem modo citavi
amicissimi Hawkins qui binos fratres leuc-
aethiopes 12 circ. annorum, in priore suo
itinere Archipelagico et maris interni ver-
satus in ins. Cypro viderat, Larnicae natos.

↵
b).
[Seite 279]

Mich. Klein Natur-Seltenheiten von Un-
garn. Pressb. 1778. 8. pag. 15.

↵
c).
[Seite 279]

Ledyard in Proceedings of the African
association pag. 45.

↵
d).
[Seite 279]

Tranquebarische Missions-Berichse Con-
tin. XLVI. pag. 1239. ct alias.

↵
e).
[Seite 279]

Cossigny in Histoire de l'Acad. des sc. de
Paris a. 1744. pag. 13.

↵
f).
[Seite 279]

de la Nux, ejusdem historiae ac. Paris.
a. 1760. pag. 17.

↵
g).
[Seite 280]

Ex silva observatorum avtoptarum tri-
gam saltem nuperorum citasse sufficiat:

Oliv. Goldsmith, history of the Earth
T. II. pag. 240.

Buffon Supplement à l'histoire naturelle
T. IV. pag. 559. cum icone.

et cl. Arthaud in Journal de physique.
Oct. 1789.

↵
h).
[Seite 280]

Wafer's description of the Isthmus of
America ed. 2. pag. 107.

↵
i).
[Seite 280]

de Pinto ap. Robertson, history of Ame-
rica T. II. p. m. 405.

↵
k).
[Seite 280]

cl. van Iperen in Verhandelingen van het
Bataviaasch Genootschap T. I. pag. 314.

↵
l).
[Seite 280]

Id. l. c. cum icone.

↵
m).
[Seite 280]

Valentyn Beschryving van Amboina T.
II. pag. 146.

↵
n).
[Seite 280]

Camelli in philosophical Transactions T.
XXV. pag. 2268.

↵
o).
[Seite 280]

Argensola, Conquista de las islas Malu-
cas. pag. 71.

↵
p).
[Seite 281]

Cook's voyage to the northern hemisphere
T. I. pag. 381.

↵
q).
[Seite 281]

Kawkesworth's collection T. II. p. m.
99 et 188.

↵
r).
[Seite 281]

Sir Rich. Clayton in Memoirs of the Soc.
of Manchester T. III. pag. 270.

↵
s).
[Seite 281]

Wagner histor. natur. Helvetiae pag. 185.

Gunnerus ad Leem de Lapponibus Fin-
marchiae pag. 207.

↵
t).
[Seite 281]

Gesner de quadrupedibus p. m. 829.

↵
u).
[Seite 281]

donavit me ejusmodi criceto auctor clas-
sicae de eo animalculo monographiae, cl.
Sulzer.

↵
w).
[Seite 281]

cl. Boddaert natuurkundige Beschouwing
der Dieren T. I. pag. 210.

↵
x).
[Seite 282]

Id. ibid.

↵
y).
[Seite 282]

Id. l. c.

↵
z).
[Seite 282]

Kramer elench. animalium Austr. pag.
312.

↵
a).
[Seite 282]

Boddaert l. c.

↵
b).
[Seite 282]

Themel in Obererzgebürgischen Journal
Freyberg, 1748. 8. P. I. pag. 47.

↵
c).
[Seite 282]

ex relatione amicissimi Sulzer.

↵
d).
[Seite 282]

Jo. Hunter on certain parts of the ani-
mal oeconomy pag. 204.

↵
e).
[Seite 282]

Buffon, histoire naturelle des oiseaux T.
II. pag. 416.

↵
f).
[Seite 296]

in Journal des Sçavans a. 1684. p. 133.
[Seite 297] cfr. Rob. de Vaugondy fil. nouvel At-
las portatif Paris. 1778. 4. tab. 4.

↵
g).
[Seite 297]

apud Feller in otio Hanoverano pag. 159.

↵
h).
[Seite 297]

inde ab a. 1735 per omnes operis im-
mortalis editiones. Subjunxit cl. Gmelin
editioni nuperae, a se curatae, meam divi-
sionem T. I. pag. 23.

↵
i).
[Seite 298]

Senas hasce varietates egregie describit,
imo vero vivido quasi penicillo depingit
cl. Herder, classico opere, Ideen zur Phi-
losophie der Geschichte der Menschheit
T. II. p. m. 4. 68.

↵
k).
[Seite 298]

cf. a new collection of voyages &c. Lond.
1767. 8. T. II. pag. 273.

↵
l).
[Seite 299]

v. Ej. Geographie moderne T. I. pag. 62.
ed. 5. it. Vaugondy l. c. tab. 3.

↵
m).
[Seite 299]

tum in cl. Engel Philosoph für die Welt
T. II. tum in Berliner Monats-Schrift
1785. T. VI.

↵
n).
[Seite 300]

Disput. de hominum varietatibus. Edinb.
1775. pag. 9.

↵
o).
[Seite 300]

ditissimo opere, Geographische Geschich-
te des Menschen &c. T. I.

↵
p).
[Seite 301]

v. Ej. Grundriss der Geschichte der
Menschheit ed. 2. Lemgov. 1793. 8.

↵
q).
[Seite 301]

cf. Ej. Encyclopädie T. I. pag. 523. ed. 2.

↵
r).
[Seite 302]

v. Ej. Physiologie in Aphorismen pag. 5.

↵
s).
[Seite 303]

Ex nube testium avtoptarum unicum
eumque classicum citasse sufficiat Jo. Char-
din, T. I. p. m. 171. – ‘“Le sang de
Géorgie est le plus beau de l'Orient, et
je puis dire du monde. Je n'ai pas re-
marqué un visage laid en ce païs-là,
parmi l'un et l'autre sexe: mais j'y en
ai vu d'angeliques. La Nature y a ré-
pandu sur la plupart des femmes des
graces qu'on ne voit point ailleurs. Je
tiens pour impossible, de les regarder
sans les aimer. L'on ne peut peindre
de plus charmans visages, ni de plus
belles tailles, que celles des Géorgien-
nes. &c.”’

↵
t).
[Seite 305]

de origine erroneae hujus confusionis,
unde Tatarorum nomen ad Mongolicas
gentes transferri cepit, cfr. Jo. Eberh.
Fischer conjecturae de gente et nomine
Tatarorum inter Ej. quaestiones Petropo-
litanas pag. 46. it. Ej. Sibirische Ge-
schichte T. I. pag. 28. 142.

↵
u).
[Seite 305]

Primarium fontem, ex quo toties repe-
tita descriptio Mongolorum, sub nomi-
ne Tatarorum in nuperos historiae natu-
ralis auctores derivata est, reperi in epi-
stola Yvonis cujusdam Narbonensis Cle-
rici a 1243. Vindobonac ad Giraldum ar-
chiepiscopum Burdegalensem data, et a
coaetaneo suo Matthaeo Paris monacho
Albanensi anglo historiae quam vocat
majori inserta, pag. 530. ed. Londin.
1686. fol. Agit ea epistola Yvonis de
horribili vastatione inhumanae gentis,
quam Tartaros vocant, hosque sequenti-
[Seite 306] bus depingit verbis: ‘“Habent autem Tar-
tari pectora dura et robusta, facies ma-
cras et pallidas, scapulas rigidas et ere-
ctas, nasos distortos et breves, menta
proëminentia et acuta, superiorem man-
dibulam humilem et profundam, dentes
longos et raros, palpebras a crinibus us-
que ad nasum protensas, oculos incon-
stantes et nigros, aspectus obliquos et
torvos, extremitates ossosas et nervo-
sas, crura quoque grossa, sed tibias
breviores, statura tamen nobis aequales;
quod enim in tibiis deficit, in superio-
ri corpore compensatur.”’

↵
w).
[Seite 306]

Ita sane mihi ex imaginibus Tybetano-
rum concludere licet a magno artifice
Kettle ad ipsam naturam depictis et a
cl. Warr. Hastings mihi monstratis.

↵
x).
[Seite 307]

Perfecte medium hujusmodi vultum prae
se ferebat Philippinensis Indus quem vi-
vum ap. cl. Alex. Dalrymple Londini vidi.

↵
y).
[Seite 308]

Iis quae superiore sectione de hoc argu-
mento uberius disputata sunt, unicum
hoc addere liceat, fuligini similem pulvis-
culum quem in fuscorum hominum cute
distinguere licet, minime, ut quibusdam
auctoribus visum est, tantum Aethiopum
muco Malpighiano proprium esse, cum
perfecte eundem, etsi magis sparsum et
minus aequaliter distributum, in tot In-
dicis nautis quos Lascaros vocant obser-
vaverim; in Indica autem femina Bom-
bayi nata, quae mihi in famulitio dome-
stico est, eandem fuliginem in facie et
brachiis temporis progressu sensim eva-
nescere videam, superstite ceteroquin et
intemerato castanei coloris praecipitato
carbonaceo, sub epidermide effuso.

↵
z).
[Seite 309]

Hinc v. c. Regnard descriptionem Lap-
ponum his verbis concludit: ‘“voilà la de-
scription de ce petit animal qu'on apelle
Lapon, et l'on peut dire qu'il n'y en a
point après le singe, qui approche plus
de l'homme.”’ Oeuvres T. I. pag. 71.

↵
a).
[Seite 310]

Eskimota Attuiock cujus ad vivum de-
pictam imaginem perillustri Banks debeo,
cum primum Londini simiam videret,
comitem suum cl. Cartwright obstupe-
scens interrogabat: ‘“Is that an Esqui-
mau?”’ et hic relationi suae subjungit:
‘“I must confess, that both the colour and
contour of the countenance had consider-
able resemblance to the people of their
nation.”’

↵
b).
[Seite 310]

‘“tam simiis similes quam hominibus”’ eos
dicit Nic. del Techo, relatione de Caai-
guarum gente p. m. 34.

↵
c).
[Seite 310]

de his cl. J. R. Forster inquit in Bemer-
kungen pag. 217. ‘“Die Bewohner der
Insel Mallikollo scheinen unter allen Men-
schen, welche ich je gesehn, die meh-
reste Verwandschaft mit den Affen zu
haben.”’

↵
d).
[Seite 311]

v. c. cl. de Pauw in Recherches philoso-
phiques sur les Americains T. I. pag.
37.

↵
e).
[Seite 311]

v. Schurigii parthenologiam pag. 200.

↵
f).
[Seite 311]

v. c. Home in Sketches of the history
of Man T. I. pag. 13.

↵
g).
[Seite 311]

cfr. Robertson's history of America T.
II. p. m. 404.

↵
h).
[Seite 311]

paucos e multis jam ante plures annos
citavi in Göttingischem Magazin, anni
2di P. VI. pag. 419.

↵
i).
[Seite 312]

v. praeter tot alios J. G. Gmelin Reise
durch Sibirien T. II. pag. 125. ‘“Man fin-
det nicht leicht bey einem Tungusen so
wie bey allen diesen Völkern, einen Bart.
Denn sobald sich derselbe einfindet so
raufen sie die Haare aus, und brin-
gen es endlich dahin dass
keine mehr nachwachsen.”’

↵
k).
[Seite 312]

cfr. v. c. de Sumatranis cl. Marsden;
de Magindanis Forrest; de Pelew-insu-
lanis Wilson; de Papuis Carteret; de in-
colis insularum navigatorum Bougainvill-
le &c.

↵
l).
[Seite 313]

Lery, voyage faict en la terre du Bresil
p. m. 270.

↵
m).
[Seite 314]

cfr. v. c. Sagard, voyage du pays des
Hurons pag. 78.

↵
n).
[Seite 314]

van Berkel's Reisen nach R. de Berbice
und Surinam pag. 46.

↵
o).
[Seite 315]

v. cl. Zimmermann geographische Ge-
schichte des Menschen T. I. pag. 87.

↵
p).
[Seite 315]

v. cl. Kant, in Teutschen Mercur a. 1788.
T. I. pag. 119.

↵
q).
[Seite 315]

v. Molina sulla storia naturale del Chili.
pag. 336. ‘“Rido fra me stesso, quando
leggo in certi scrittori moderni riputati
diligenti osservatori, che tutti gli Ame-
ricani hanno un medesimo aspetto, e che
[Seite 316] quando se ne abbia veduto uno, si possa
dire di avergli veduti tutti. Codesti au-
tori si lasciarono troppo sedurre da cer-
te vaghe apparenze di somiglianza pro-
cedenti per lo pi? dal colorito, le quali
svaniscono tosto che si confrontano gl' in-
dividui di una nazione con quelli dell' al-
tra. Un Chilese non si differenzia me-
no nell' aspetto da un Peruviano, che
un' Italiano da un Tedesco. Io ho ve-
duto pur dei Paraguaj, de' Cujani, e dei
Magellanici, i quali tutti hanno dei li-
neamenti peculiari, che li distinguono
notabilmente gli uni dagli altri.”’

↵
r).
[Seite 316]

Ita v. c. ut vel ex australi America pau-
ca exempla proferam, Caaiguos simis na-
ribus describit Nic. del Techo; vicinos
contra Abipones non raro aquilino naso
insignes dicit Mart. Dobrizhoffer; Perua-
nis augustum et aduncum nasum tribuit
cl. Ulloa; Chilensibus aliquantum latum
Molina; Terrae del Fuego insulanis val-
de depressum G. Forster.

↵
s).
[Seite 317]

v. Lettere di Amer. Vespucci pag. 9. edit.
Bandini. – ‘“non sono di volto molto
belli, perchè tengono il viso largo, che
voglion parere al Tartaro”’

↵
t).
[Seite 318]

quod tum in binis craniis Eskimotarum
e colonia Labradorica Nain, quae col-
lectionem meam ornant, tum in imagi-
nibus horum barbarorum ab egregiis ar-
tificibus ad vivum depictis, quas liberali-
tati generosissimi Banksii debeo, luculen-
tissime coram video.

↵
u).
[Seite 318]

Robertsonii enim paradoxa opinio qui
Eskimotas a Normannis derivabat, in hi-
story of America T. II. p. m. 40. hodie-
num vix seria refutatione eget.

↵
w).
[Seite 319]

Hinc v. c. classicus Argonauta et egre-
gius observator avtoptes, Linschotanus,
accolas freti Magellanici sibi visos, quoad
physiognomiam, vultum, colorem, ca-
pillos et barbam cum Samojedis com-
parat, sibi ex celebri suo itinere ad fretum
Nassovicum notissimis. in notis ad Aco-
stam p. m. 46b.

↵
x).
[Seite 320]

Primum docente hoc perillustri Banksio
in Hawkesworth's collection T. III. p. m.
373.

tum post eum cl. Bryant in Cook's vo-
yage to the Northern hemisphere T. III.
Append. N°. 2. ad pag. 528.

et cl. Marsden in Archaeologia T. VI.
pag. 154.

↵
y).
[Seite 320]

v. c. cl. Bougainville, in voyage autour
du monde p. m. 214.

↵
z).
[Seite 321]

Hinc et jam immortalis de Quiros, qui
societatis insulas primus detexit, eam va-
rietatem hominum insulas oceani pacifici
habitantium curate distinxit, cum alios
albidos diceret, alios vero Mulatis, alios
Aethiopibus compararet. v. cl. Dalrym-
ple collection of voyages to the South-pa-
cific Ocean T. I. pag. 164.

↵
Parent Institution | TEI | Search | Feedback
Blumenbach, Johann Friedrich. Date:
This page is copyrighted