NVPERIORES OBSERVATIONES
DE
NISV FORMATIVO
ET
GENERATIONIS NEGOTIO

[Seite V]

---

---

Quodsi tum dignitatem tum difficultatem disquisitionis vel exinde
ponderare licet, si ab antiquissimis inde temporibus, et nulla
non aetate, tam sapientissimorum quam barbarorum hominum inge-
nium et curiositatem excitauit, vix alia erit isti quae circa genera-
tionis mysterium versatur, saltem aequiparanda ne dicam praeserenda.

Quae enim de vetustissimorum cum philosophorum tum medi-
corum, Orphei, Pythagorae, Anaxagorae aliorumque dogmati-
bus physiologicis ab Aristotele et serioris aeui auctoribus, Plu-
tarcho maxime et Macrobio, conseruata leguntur, ea magnam
partem, imo in quibusdam vnice fere ad ipsum illud de quo agi-
mus argumentum redeunt.

Adeo autem ab istis inde scientiarum quasi incunabulis, in
vniuerso orbe litterato nullo non tempore eadem agitata est quaestio,
[Seite VI] vt et ipso eo quod medium vocant, aeuo, quo, vt pleraque studio-
rum genera, ita maxime nobilissima theoriae medicae pars quae
reliquis omnibus fundamento est, physiologia scilicet, alto ignauiae
sopore sepulta negligebatur, medici tamen et philosophi latinobar-
bari certatim quasi in enodando vnico generationis mysterio desu-
darent, adeo vt nec ipsi clerici temperare sibi potuerint quin licen-
tiosa quadam curiositate in secreta mulierum inquirerent, et genera-
tionis negotio pro virili incumberent; e quorum numero Joannem xx
Pm. Mxm. et Albertum Mm. Ratisponae episcopum, si nempe spur-
cissimi super eo argumento libelli auctor est, nominasse sufficiat.

Imo et barbaros plane homines et omnis alius studii expertes
non tamen adeo incuriosos esse et negligentes, quin iisdem naturae
arcanis aduertant subinde animum; cum apud itinerum auctores non
vno testimonio confirmatur, vbi v.c. Caribaeorum aut Kamtschadala-
rum singulares prorsus de conceptu et foetus formatione opiniones
referunt; tum et haud ita pridem exemplo suo probauit Utahittensis
ille O-Mai, qui, etsi in vniuersum parum curiosus fuerit, tamen
cum defuncti Hunteri museum, comite Banksio, inuiseret, maxime
iis praeparatis auidus inhiabat, quae ad sexuales quas vocant functio-
nes, pertinent, vtpote quorum disquisitionem humano ingenio maxi-
me dignissimam, declarabat.

Si his omnibus dignitatem tanti argumenti probari patet, nihil
ab altera parte difficultatem eiusdem luculentius testatur, quam quod,
non obstante ista vel omnis aeui per terrarum orbem hominum
super eodem attentione, vel ingenio praeualentium virorum per vi-
ginti ad minimum secula curatiore in idem inquisitione, magnum
tamen illud generationis negotium, quod ideo abyssus ingenii hu-
mani audit Roussavio, nondum adeo liquide explicari potuerit, quin
non parui momenti dubiis adhuc impeditum haereat quorum solutio,
[Seite VII] ab vltimis maxime triginta annis physiologis in votis fuit, ipsorum-
que ingenium atque industriam exercitauit.

Quantum eadem nostrae quoque Societati curae cordique fue-
rit, vel exinde patet, quod ipsis statim incunabulis, quum prima
vice de quaestione ad certandum proponenda cogitandum esset,
nulla alia dignior ipsi visa est, qua velut auspicari posset, ea de
qua agimus, circa generationis negotium versante.

Ipsum denique Societatis conditorem, summum Hallerum,
cum paulo post Gottingam suam linqueret, id maxime in proposito
habuisse vt quicquid sibi in patriam reduci superesset otii id inprimis
et ante omnia quaestioni de qua agitur enodandae impenderet, cum
a vitae eius scriptoribus expresse relatum legitur, tum ex ipsis egre-
giis super pullo incubato commentationibus patet, quas tanquam
fructus istius laboris Societati nostrae posthac dicauit, et quae ad sta-
biliendam euolutionem germinum, pridem ante foecundationem in
ouario materno delitescentium, redeunt.

Notum est, quanto applausu haecce sententia ab eo inde tem-
pore recepta fuerit, et ipse quoque diu in hoc vt in longe plurimis
reliquae physiologiae capitibus Halleri vestigia strenue et arcte
pressi, donec ante septennium circiter casu fortuito in nonnulla in-
ciderem phaenomena adeo plane non cum germinum praexistentium
hypothesi congruentia, vt primo ad biuium redire me coëgerint, in
quo dubius aliquamdiu et ambiguus haesitaui, vsque dum repetitis
ipsis Halleri de ouo incubato experimentis fallaciam principem
deprehenderem qua sibi imponi passus est vir summus. Imo cum
posthac indies maiores offenderem difficultates quibus germinum
praeformatorum hypothesis laborat, non potui diutius a partibus
eorum stare, cum e contrario nimis luculenter, et in animalculis et
[Seite VIII] plantulis simplicioris texturae, quales polypi sunt et conseruae, ad
oculum quod dicunt viderem, longe principalia generationis et nutri-
tionis et reproductionis phaenomena eo conspirare vt ex informi ante-
hac materie ortum suum ducant, et virium peculiarium ope for-
mentur, quos, ne cum aliis actuosis viribus organicae oeconomiae
male confunderentur, nisus formatiui nomine distinguere studui.

Lustrum est et quod excurrit cum primum dubia ea aduersus
germinum praeexistentiam et argumenta pro contraria sententia sta-
bilienda, quanquam ab immortalis nostri antesignani, summi Halleri
doctrina recedebant, publici iuris facere nullus dubitaui. Nobis
enim, vt Ciceronis verba mea faciam, nostra academia magnam li-
centiam dat, vt quodcunque maxime probabile occurrat, id nostro iure
liceat defendere.

Ab eo inde tempore nulla non vsus sum opportunitate, omni-
bus quae se mihi obtulerunt id argumentum spectantibus naturae
phaenomenis inuigilandi et in veritatem vlterius inquirendi.

Aliqua ergo istius quinquennalis spicilegii specimina succincte
heic exhibere liceat.

Illud saltem praemonendum habeo, nunquam eo fine ad insti-
tuendas obseruationes me accinxisse vt aliquid ad nisum formatiuum
adstruendum aut germina euertenda eruerem, cum satis bene norim,
quam facile tunc non ea videas quae sunt, sed quae videre optes.
Verum non nisi quae forte fortuna et saepe aliud quasi agendo
mihi oblata sunt, arripui et simpliciter ac absque hypotheseos prae-
occupata opinione vltro prosecutus sum.

Neutiquam etiam, qui aliorum in eodem stadio decurrentium
mos fuit in vnius tantum animantium speciei generationis phaeno-
menis acquieui, sed ad omnis generis organicorum corporum gene-
[Seite IX] rationem et reproductionem attentus fui. Experientia enim docuit
parum sane profecisse viros cl. qui vnice vel in oui incubati aut
ranarum quod vulgo vocant spermatis obseruatione desudarunt; ita
vt v.c. iisdem quos dixi, oui per incubationem mutationibus Hal-
lerus vsus sit ad demonstrandam pulli ex eodem euolutionem,
Wolfius e contrario, vir cl., ad euincendam suam vim essentia-
lem: – vt ex eadem seminis virilis obseruatione microscopica Buf-
fonius panspermiam, tot alii vero ad nuperum vsque Gleiche-
nium, euolutionem foetus ex vno alteroue animalculo spermatico
demonstrare conati fuerint. Cum enim ad huiusmodi quales citaui
experimentorum series microscopiis opus sit insigniter obiecta augen-
tibus, opticae subinde fallaciae visa saltim ita dubia reddere possunt,
vt ambiguam in vtramque partem interpretationem admittant.

Humana porro qua omnes premimur imbecillitate facile con-
tingit vt praeiudicatam opinionem ad singularem huiusmodi disqui-
sitionem afferamus, vbi primus vel leuidensis commissus error
vlteriore progressu magis magisque fere vt in diuergentibus lineis
a veritatis tramite seducat.

Tutius ab eiusmodi errore caueri putaui si multifarias et diuersi
generis obseruationes ad id de quo agimus generationis negotium
facientes compararem, et attentus inuigilarem, num omnes ac
singulae adeo conspirarent, vt vel vni vel alteri ad generationem ex-
plicandam theoriae responderent.

Ea tutiore via incedens magis magisque confirmatum vidi
nisum formatiuum; plane vero reprobatam germinum praeexisten-
tium siue ex semine paterno siue ex ouario materno euolutionem.

Vix autem, vt hoc vnicum addam, monitu opus esse confido,
me neque germina in vniuersum reprobare, neque omnem organi-
[Seite X] corum corporum euolutionem. Quis enim sanus hanc in papilione
e chrysalidis exuuiis prorepente, aut illa in plantarum seminibus
germinantibus inficiabitur? – Verum eam corporum organicorum
ab ipso inde orbe condito praeformatorum et germinibus in ma-
terno ouario inclusorum praeexistentiam a me in dubium vocari;
qua nempe, vt huius systematis illustrium antesignanorum ipsissimis
fere verbis vtar, vniuersum genus humanum, quoad quondam
vixit, adhuc viuit, aut olim ad vltimum vsque diem victurum est,
Euae ouariis ita inclusum fuerit, vt cuiusuis hominis ipsissimus sce-
letus praeformatus extiterit, vt humores in eo germine moti fuerint,
ipsum germen pridem ante eius foecundationem incrementa cepe-
rit et s.p.

Id vero non plane superuacuum erit adiecisse, eundem quo
vsus sum nisus formatiui terminum non magis inanem vocem esse
occultae tantum qualitatis, ac attractionis aut grauitatis voces,
quibus itidem non nisi vis quaedam designatur ex effectibus et phae-
nomenis constantibus nobis nota, cuius tamen caussae, pridem fatente
ingenuo Newtono, nihilominus explicari nequeunt. Ita et nisus
formatiui appellatione non nisi eas vires denotare, et ab alia quauis
naturae vi distinguere volui, quibus generationem et reproductionem
sub oculis quasi, absque germinibus sed ex informi materie, contin-
gere videre licet.

Et primo quidem in vniuersum omnipotens Creator vniuis
fere materiei nisum eiusmodi indidisse videtur, sub certis circum-
stantiis definitam formam induendi; ita vt indies noua et memora-
bilia innotescant exempla figurarum determinatarum in eiusmodi
rebus quibus definitas esse formas antea ne suspicio quidem erat.
Binos saltem nominasse sufficiat quorum notitiam sodalium nostro-
[Seite XI] rum clarissimae debemus bigae: Meistero nempe nubium con-
stantiores formas; Lichtenbergio autem electrici fluminis elegan-
tissime figurata vestigia.

Taceo humorum congelatorum, tenui quasi crusta vitrorum
aliorumque corporum superficies obducentium nitide, ramosas arbu-
sculas; niuis pulcherrimas et cum quadam constantia variegatas
stellulas, aliasque id genus breuis aeui veneres; taceo chemicarum
solutionum et mixtionum speciosas vegetationes, dianae arbores
pridem a Maupertuisio cum organicorum corporum generatione
comparatas.

Sed et in minerali regno proprie sic dicto indies nouis doce-
mur obseruationibus, vix vllum esse mineralium genus quod non
simili nisu in determinatas crystallorum formas abire gaudeat; quae-
dam autem earum dendriticarum maxime crystallisationum eiusmodi
speciem prae se ferre quae ad organicorum quorundam corporum
externam figuram quam proxime accedat; e quorum numero nitidissi-
mas argenti natiui arbusculas citasse sufficiat quae in ea peruuiani
aeris specie visuntur, quam ideo quod quarzum cum argenti laminis
quasi contusum et postea conferruminatum apparet, Hispani metal
machacado appellant. – Quodammodo autem iam huc referre
liceat aurichalci fusi eam speciem quae vulgo Menge-presse audit,
et cuius arbusculae nitidissimae ad cryptogamicarum quarundam
plantularum formam, ex hypnorum praesertim genere, quodammodo
accedere videntur.

Etiamsi enim faciles largiamur ingens adhuc intercedere dis-
crimen haecce inter mineralia et organica e contrario corpora: ex
eo tamen capite ad nostram quam agimus disquisitionem vtilia esse
possunt, quod determinatarum formarum exempla exhibent, in qui-
bus de germinibus eiusdem formae praeexistentibus, neminem serio
[Seite XII] agentem cogitare quidem licet; idque eo minus cum idem auri-
chalcum, ex iisdem quibus constat metallis, pro diuerso parandi
modo diuersas quoque et toto coelo ab se inuicem differentes crystal-
lorum formas exhibeat; id quod primo statim intuitu comparando
eam quam diximus speciem cum altera quam Stück-Messing
vocant, apparet.

Verum ad organica corpora transgredior, in quorum genera-
tione haud magis inficianda videbimus phaenomena, nisum forma-
tiuum eodem robore comprobantia, quo germinum e contrario prae-
existentiam plane nullam reddunt.

Refero huc ante omnia generationes morbosas, partium scil.
plane contra naturae ordinem nascentium, in quibus illud luculenter
confirmatum videmus, quod tot aliis quoque constat exemplis, eius-
modi naturae quasi lapsus et a sueto tramite aberrationes dubiis
disquisitionibus longe plus lucis subinde affundere, ac solitum eius
ac regularem decursum.

Tribus autem saltim partium similarium generibus immorari
paulo liceat, quae morbosa et maxime memorabili generatione
quandoque oriuntur: membranae scil., vasa sanguifera, et ossa.

Facile curatius rem pensitanti patebit absonum fore eiusmodi
corporis animalis partes, quae non nisi casui cuidam fortuito, morbo
accidentali, vulneri etc. ortum suum debent, et quorum in regulari
corporis structura ne vestigium quidem extat, etiam ex germine
quodam praeexistente deriuare velle.

Quodsi vero nobis dabitur, vasa et ossa singularia absque ger-
mine praeformato nasci posse, quid tum germinibus in vniuersum
opus est? precariis istis machinis quibus neque ratio ad concipien-
dam animo generationem opus habet; – neque praeiudicii expers
nudum obseruationis studium vnquam demonstrare potuit.

[Seite XIII]

Ex istis autem quas dixi partibus similaribus, quae toties plane
contra naturam et per accidens generantur, maxime vulgares sunt
nouae membranae, quae visceribus inflammatis aut disruptis super-
venire solent, aut etiam ad inuoluendas res alienas corpori inhae-
rentes, generantur.

Materiam ex qua huiusmodi pseudomembranae, vt nuperis qui-
busdam audiunt, generantur, eam sanguinis lymphaticam partem
esse quae fibra sanguinis vocatur, vel ex eo iam maxime fit pro-
babile, quod facili negotio artis imitamento similes membranae ex
purpureo animalium latice conquassando aut virgulis caedendo
parari possunt.

Saepissime superueniunt viscerum inflammationi, pulmonibus
praesertim ex peripneumonia, quos tum cum pleura facile coale-
scere constat.

Tum vero etiam grauissimis viscerum fissuris, quae iniuria ex-
terna aut vehementi nixu disrupta ex ipso eo quem fundunt san-
guine similes pseudomembranas nanciscuntur, quibus natura medi-
catrix nisus formatiui ope ingentes plagas quasi sarcire et ita lethum
auertere studet.

Nullum autem luculentius exemplum maxime insignium huius-
modi nouarum membranarum mihi vnquam occurrit, ac in foetu
octenni abdominali qui museo academico, ex munificentia ill. Büch-
neri Seren. Duc. Saxo-Gothano ab aulae consiliis, egregio est
ornamento.

Feminae est ex vico Tonnensi Gothanae ditionis, robusto et
laboribus sustinendis apto corpore praeditae, quae ante vicennium,
[Seite XIV] aetatis agens annum 25tum molitori nupserat et primis coniugii sui
annis prima vice filium, altera puellam satis faciliter enixa erat.

Anno vero seculi 76to medio, denuo se grauidam sensit, et
praeter singularem et insolitum foetidum saporem de quo quereba-
tur, quem vero distinctius describere haud valebat, itidem omnia
rite succedere videbantur, ita vt a quinto inde grauiditatis mense
ad partus vsque terminum foetum subinde se mouentem sentiret.

Tribus circiter aut quatuor ante huncce terminum septimanis,
Martio scil. mense anni 77. horripilatione singulari corripiebatur,
ex qua venter eius sensibiliter desidere visus est. Satis bene in-
terim valuit et statuto partus tempore solitis doloribus affligebatur,
qui, vt ipsa aiebat, e lumbari regione ad genitalia progredi videbantur.

Arcessitur obstetrix, quae vero exploratione instituta vterum
adhuc clausum reperit, et cum praeterea sensim quoque remitte-
rent dolores, partum nondum instare putat. Grauida cessantibus
doloribus aliquot horas tranquilla transigit, vsque dum nocte inse-
quente denuo cruciatibus affligeretur, qui per integrum biduum
alternis quidem remissionibus, sed subinde continuo bihorio satis
vehementer pergebant. Nunquam tamen interea vteri orificium
aperiebatur, neque praeter muci cruenti pauxillum aliud quid ex
istis partus viis excernebatur.

Biduo ita incassum exacto excruciantes ad partum conatus
plane euanescunt, ita vt vterum gerens suetis domesticis et agresti-
bus laboribus iterum fungi potuerit, quantum nempe ex abdominis
mole ipsi licebat.

Non nisi calculi errorem subesse putans de die in diem felicem
partum auida exspectabat, sed incassum. E contrario iam valetudi-
naria aegrotabat, de grauitatis per vniuersum corpus molesto sensu,
lumborum dolore, et dyspnoea conquesta. Ea autem symptomata
[Seite XV] cessarunt, cum ineunte anno 78vo suetus mensium fluxus rediret, quae
etiam per sex insequentes annos solitam periodum rite seruabant.

Certior nunc facta erat residem remansisse foetum cuius situs
abdomen explorando distincte sentiri poterat.

Negotiis suis interim rite vacabat non nisi de grauatiuo pon-
dere ventrali conquesta.

Aestate demum anni praeteriti mensium plenariam emansionem
primo sequebatur pedum oedema, tum hydrops ascites, qui paucos
post menses taediosae vitae optatam finem imposuit.

Abdomine cadaueris dissecto informis et crusta quasi coriacea
obductus repertus est foetus, dextro hypochondrio inhaerens, in
vniuersum tum magnitudine tum forma isti ad anussim fere similis
cuius descriptionem haud ita pridem Berolinensi academiae scien-
tiar. obtulit cl. Walter.

Tubarius videtur partus fuisse, vtpote qui sinistri lateris tubae
Fallopianae ope informis carneae massae adnascitur, quae maiorem
iuglandem magnitudine aequans placenta videtur habenda. Haec
cum tuba ita coalescit vt simbriae laciniis eam velut amplecti videatur.

Ni grauiter ergo fallor, tubarius hic videtur conceptus, qui
primum quidem in ipsa tuba nidulatus, postmodum autem, et for-
tassis sub ipsis demum partus doloribus angustos istos carceres per-
rupit et in abdominis cauum se praecipitem dedit.

Plura sunt quae in rarissimo hocce conceptu maxime memo-
rabilia concurrunt.

Primo iam nexus eiusdem cum tuba vterina integre conser-
vatus aliis eiusmodi foetibus – qui vulgo pro conceptibus vere
abdominalibus habentur – lucem impertiri videtur, vtpote quorum
alios vteri ipsius cauo excidisse, alios vt in nostro tubae saltem in-
haesisse verosimile est; – maxime cum in nonnullis huiusmodi ob-
[Seite XVI] seruationibus aut in vterum ipsum aut in tubas non satis curate in-
quisitum fuisse videatur.

Ita v.c. in prima id genus obseruatione quae nomine foetus
Mussipontani vulgo nota est, de vtero quidem monetur, illaesum
eum fuisse, sed tubarum constitutionis nulla sit mentio. Quod ad
reliqua autem, vt hoc obiter moneam, idem celeber foetus, quan-
tum ex descriptione concludere licet, nostri adeo similis extitit vt
mirari satis nequeam quare vniuersa haecce historia postmodum a
quibusdam in dubium vocari potuerit: praesertim cum primus et
princeps sit quotquot huiusmodi partuum vnquam descripti sunt,
adeo vt ad nullius praecedentis imitationem fingi potuerit.

Etiamsi autem nullum in vtero aut tubis pristinae fissurae ve-
stigium repertum fuerit, tamen inde neutiquam concludere licet
nullam eiusmodi vnquam fuisse, cum et in eiusmodi foetuum ab-
dominalium obseruationibus nullam vteri cicatricem superfuisse anno-
tatum sit, in quibus tamen foetum antea certo certius ipsum vteri
cauum inhabitasse expressis refertur verbis, vt in Heidelbergensi
quem cl. Nebel descripsit mihique ipsi humanissime coram de-
monstrauit.

Crusta foetui nostro circumfusa, et cui quasi sepultus inhaeret, indo-
lis est inter corium et cartilaginem mediae; qualis et in similibus foe-
tibus extrauterinis describitur; Mussipontano, Tolosano, Londinensi,
Joigniaco, Heidelbergensi et Berolinensi.

Memorabile est diuersae ab hac naturae fuisse crustam eorum
foetuum perennium qui in ipso vteri cauo retenti fuerunt, vt Seno-
nensis et Würtenbergici; haec osseae magis erat indolis et hisce
foetibus lithopaediorum nomen quodammodo conuenire posset,
quo vulgo nimis liberaliter abutuntur huiusmodi obseruationum
auctores.

[Seite XVII]

Coriaceum vero quale in nostro est, inuolucrum luculentissi-
mum praebet exemplum membranarum quae praeter naturae or-
dinem nascuntur; maxime cum hinc illinc in numerosas abeat te-
nuiores fascias quasi membranaceas quibus vniuersa haec globosa
moles vicinis visceribus, omento, mesenterio et peritonaeo nectitur.

Sed non membranae solum verum et vasa sanguifera ita prae-
ter naturam nasci certo certius est, cum in ipso extrauasato san-
guine aut in thrombo post amputationem arteriae lumen replente
vasa eiusmodi nasci viderint acutissimi obseruatores.

Longe luculentius id quoque testantur vasculorum arbusculae
in pericranio post capitis grauiores laesiones reproductae, et pseudo-
membranae quarum iam memini, ex peripneumonia pulmones in-
flammatos cum pleura nectentes, vasculis sanguiferis insignis sub-
inde magnitudinis distinctae.

Sed longe maxime id quoque confirmatur iisdem membranis
quibus vt dixi foetus iste extrauterinus vicinis visceribus et peri-
tonaeo adhaerescebat, et quae numerosis vasis sanguiferis pictae
sunt, quondam cum recens e cadauere materno eximeretur, teste
amicissimo Büchnero, longe adhuc luculentius spectanda.

Facile praeuideo germinum patronis in hisce exemplis illud
adhuc superesse refugium, vt eiusmodi vasa tantum ex elongatione
vicinorum vasorum deriuare malint.

Etsi autem eiusmodi interpretatio in pluribus eorum quorum
memini casuum vix ac ne vix quidem locum habere possit, in vni-
versum tamen illud diuerticulum statim ipsis praecludetur in me-
dium allatis ossium quoque exemplis plane contra naturam, non ex
vicinis ossibus productorum, sed plane nouorum, propriis limitibus
[Seite XVIII] et suturis circumscriptorum, et quidem non ex fortuita monstrosa
fabrica, sed ita natorum vt morboso statui cui superueniunt quo-
dammodo medeantur.

De ossiculis loquor quae cranii suturis genninis interiacent, et
immerito sane Wormianorum nomine vulgo veniunt.

Haecce ossicula, quanquam, quoad figuram et situm notissi-
ma, tamen quod ortum et generationem eorum attinet maximam
merentur attentionem, nobisque ad nisum formatiuum stabiliendum
egregio sunt vsui.

Ni grauiter enim fallor, in iis caluariis eiusmodi ossicula et maxima
et numerosissima deprehendere mihi videor, quae hydrocephalo interno,
vulgatiore sane morbo infantili ac vulgo creditur, obnoxia fuerunt;
quod quidem hydropis genus vt in vniuersum vehementia valde
discrepat, ita maxime mitiores et leuiores eius gradus multimode
variare videntur: et saepe quidem sanabiles naturae medicatricis
ope, quae huic malo, ossiculorum de quibus iam sermo est, gene-
ratione occurrere, et ita caluariae distentae turpiter hiantia inter-
stitia explere et claudere nititur.

Ita enim fere semper in capitonibus, vt infantes vocantur capite
enormi insignes, numerosissima et magnitudine haud vulgari con-
spicua eiusmodi ossicula deprehendi.

Tum vero etiam in hydrocephalis vaegrandibus et quorum
fontanellae ingenter hiabant, in ipsis iisdem membranaceis inter-
stitiis ossiculorum istorum rudimenta dispersa et quasi disseminata
inueni.

Quibus et hoc nisus formatiui documentum accedit, quod
scil. margines ossium caluariae planorum, radiata quasi fila ossea
emittant, quibus ossiculis istis occurrere et ita quouis modo lacu-
[Seite XIX] nas istas replere et progressui morbi resistere conatur medicatrix
natura.

Iam autem ea ipsa ossicula, a quouis alio vniuersi sceleti hu-
mani osse distincta sunt, et sui generis, genuina sutura, triplici
denticulorum et foueolarum iisdem respondentium serie circum-
scripta, attamen plane contra naturam et non nisi ex morboso statu,
cui casus fortuitus ansam praebere potest, exorta.

Nunc vero audiamus germinum defensores et ipsum eorum
antesignanum, nunquam sine grati animi sensu nominandum Halle-
rum, qui expressis verbis contendit: ‘“omnia viscera et ipsa ossa in ger-
mine pridem ante eius foecundationem praeextitisse, tametsi fere fluida.”’

Iudicent alii si in huiusmodi exemplis ossicula praeexistere po-
tuerint non nisi a morboso statu profecta, cui ipsi iniuriae externae
aliaeue huius generis caussae quae fortuito accidunt, ansam
praebuerunt.

Eadem est ratio ossium quae toties in meliceridibus aut stea-
tomatibus reperta sunt, et cuiusmodi maxime memorabile exem-
plum e physiophylaceo Gothano mecum communicatum est.

Reliquiae sunt conceptus per integros vnum et viginti annos
in ouario sinistro (quantum scil. ex relatione et viso reperto, crassiore
quidem Minerua consignato, maxima cum probabilitate hariolari
licet) rusticae residis, et octonis constant ossibus (– Tab. I. fig. 1.
2. 3. 4. Tab. II. fig. 11. 12. 13. 15. –) quorum quaterna (– Tab. I.
fig. 3. Tab. II. fig. 11. 12. 13. –) sedecim dentibus obsessa sunt,
(– Tab. I. fig. 3. a.b. Tab. II. fig. 11. a.b. fig. 12. a fig. 13. a. b. –)
tum et praeterea septem aliis singularibus dentibus (– Tab. I. fig. 5.
6. 8. 9. 10. Tab. II. fig. 14. 16. –) et vno duplici (– Tab. I. fig. 7. –).
Quae omnia ingenti pilorum (radicibus s. bulbillis destitutorum) copiae
[Seite XX] quae plicam quasi Polonicam mentiebatur impedita inhaerebant: et
stupendae magnitudinis massa qualis in meliceridibus esse solet
circumfusa erant.

Ossa ea, quorum vnum (– Tab. II. fig. 11 –) decem vncias
Parisinas, alterum (– Tab. I. fig. 1 –) septem longitudine superat,
ita informia sunt vt nulli plane humano ossi, neque adulti neque
nondum nati vllo modo comparari queant.

Ipsique porro quorum memini sedecim dentes adeo confuse
et disiuncti absque vllo ordine istis ossibus infixi haerent vt ne re-
motissimam quidem alueolaris limbi aut mandibularum speciem
dignoscere liceat.

Quodsi ergo germinum asseclas sequimur, qui vt notum est
huiusmodi plane informia monstra itidem a prima inde creatione
tanquam aeque monstrosa germina praeextitisse contendunt, – cre-
damus necesse est, creatorem rem ita praedestinasse vt hic informis
conceptus, quando euolutionis successiua series ad eum peruenerit,
non sueta via in vterum descendat, sed virilis seminis stimulo ex-
citatus quidem, in ipso tamen ouario restiterit, et ibidem euolutus
fuerit.

Videant iudicio valentes num eiusmodi solutione problematis
acquiescere possint, numue magis e contrario probabile ipsis videatur
in eiusmodi imperfecta conceptione, informem materiem seminalem,
ideo quod non ad idoneum peruenerit locum, nisum quoque for-
matiuum a recto tramite deflexisse et non nisi informem et confu-
sum organismum producere valuisse.

Numerosa apud obseruatores occurrunt extispicia cadauerum
muliebrium in quorum ouariis vnus saltem alterue dens rite forma-
tus repertus est. Bina id genus exempla nuper amice mihi retulit
cl. de Mederer qui Societati nostrae a commerciis est litterariis.
Alterum seminae quinquagenariae cuius dextrum ouarium hydro-
[Seite XXI] picum XX libras aquarum continebat, sinistrum steatomatosum X
libris sebi refrtum erat, cui praeter magnam vim pilorum bini
quoque dentes incisores inhaerebant radicibus hiantibus, quales in
laceis vt vocantur esse solent. Alterum est seminae triginta octo
annorum quinto puerperio demortuae cuius ouaria, contraria
priori exemplo ratione, corrugata quasi et tabe confecta erant, quo-
rum vero dextrum praeter tenellos quosdam pilos, eleganter for-
matum caninum dentem continebat, cuius iconem mecum commu-
nicauit vir clar.

Arduum erit germinum patronis explicare quomodo exigua
corporis humani particula, quae non nisi in nato et fere adolescente
infante ad debitam perfectionem pertingit, sola et absque vllo alio
foetus vestigio, in cuius mandibulis ex germinum hypothesi euolui
debebat, in ouario nata fuerit?

Longe minus e contrario negotii facessit nisui formatiuo quo
in vniuersum membranas et vasa et ossa faciliter et saepissime in
corpore animali viuo generari tot aliis exemplis constat.

---

Aliud est quod partus monstrosos attinet phaenomenon, germi-
nibus praeformatis non magis fauens, quo certo certius constat,
monstra quae in domesticis animalibus adeo vulgaria sunt, in feris e
contrario eiusdem speciei, rarissima imo in nonnullis fere inaudita esse.

Vix aliud erit animantium genus in quo monstrosi partus
toties occurrant ac inter sues domesticas; has vero ab apro siluestri
oriundas esse mentione non eget; et tamen inter hos monstrum
videre ad rarissima pertinet phaenomena.

Imo et inter ipsa domesticorum animalium diuersa genera
similis obseruatur differentia, ita vt v.c. inter gallinas et anseres
numerosi occurrant pulli, inter columbas vero quae minus a natiuo
viuendi genere deflexerunt, longe rarius.

[Seite XXII]

Quomodo haec explicare velint germinum fautores, ego qui-
dem sane non video.

Itidem Deum ita haec praedestinasse ipsis est dicendum, vt
monstrosa inter sues germina non nisi tunc temporis euoluerentur,
postquam aper ab hominibus in domesticam seruitutem redactus fuerit.

Quam facile vero nisus formatiuus, vt aliae oeconomiae ani-
malis vires, vitae generis tanta mutatione qualem domesticus horum
animantium status infert, idem quoque mutari possit, nihil sane
improbabilis aut difficilis inuoluere videtur.

Maximum tamen pondus adhuc accedit isti sententiae, ea ob-
seruatione qua monstrositates quasdam hereditario quodam iure in
natos propagari constat.

Familiae huc pertinent sedigitorum, quorum nuperis tempori-
bus indies quasi numerosiora exempla sunt annotata.

Similiter quoque inter quadrupeda integrae subinde suum vi-
suntur cohortes aut solidungularum, quales Aristoteli iam dictae
sunt, aut trisulcarum.

Inter aues galli gallinacei varietas pentedactyla Columellae
pridem nota, et s.p.

Verum omnia huiusmodi exempla hereditariae monstrosae fa-
bricae non nisi inter animalia domestica exstant, nouamque iis quae
modo super hocce argumento dicta sunt auctoritatem impertiri viden-
tur. Ne vnius quidem memini apri aut solidunguli aut vngulis trisi-
dis praediti. Et gallus ferus a Dampierio et Sonnerato descriptus
mihique ipsi visus, non nisi tetradactylus est.

Ne autem germinum defensores huiusmodi monstrosas fabricas
familiis propagatas ita interpretentur ac si plures saltem monstrosorum
germinum series sibi ita successissent vt altera alteri inuoluta fuerit,
[Seite XXIII] iam in promtu sunt, quae eam opinionem funditus enertunt ista
maxime memorabilia exempla aliarum corporis deformationum quae
siue casu fortuito siue studio et singulari artificio ortum suum debeant,
perinde tamen in posteros subinde propagantur.

Res item in domesticis animalibus saepius obseruata.

Primus quidem ni fallor cl. Buffonius propria experientia edoctus
annotauit canes quorum proauis per plures successiuas generationes
cauda et auriculae truncatae fuerunt, iisdem partibus mutilos post-
modum natos fuisse. Toties repetita et confirmata obseruatio vix
adhuc vlteriore mentione indiget, id vero adiecisse liceat, etiam in
hybrida generatione, e canis cui cauda truncata erat cum lupa coitu,
natum fuisse catulum patri quoad caudam mutilam simillimum.^*)

Simile quid de anglicis equis annotatum legitur, quod ipsis
cum inde a millenis ad minimum annis cauda eorum detruncetur,
iam breuior quandoque et paucioribus vertebris constans coccyx
connascatur.

Et pridem Plinius postquam annotasset, ‘“signa quaedam,
naeuosque et cicatrices etiam regenerari”’ memorabile subiungit
exemplum, quo ‘“quarto partu Dacorum originis nota in brachio reddi-
tur.”’ Eam autem originis notam de stigmatibus interpretor, quos
Dacos, Illyrios, aliosque istius plagae populos corporibus quondam
inscripsisse, non vnum extat auctorum veterum testimonium.

Imo mihi ipsi analogon innotuit exemplum patris militis, cui
iuueni auricularis digitus dexter grauiter vulneratus fuit et postea
distortus mansit, et cuius filiis filiabusque perfecte similis distortus
digitus minimus dextrae manus connatus est.

Memini mihi aliquando a Collega coniunctissimo, quocum
super hocce argumento confabulabar, dubium exinde motum fuisse
[Seite XXIV] quod tamen de Judaeorum infantibus non esset compertum prae-
putii mutilationem, a tot inde annorum millibus isti genti solemnem,
ipsis esse hereditariam.

Non habebam tum temporis quod arguto dubio opponerem,
cum praeter sparsa apud veteres, tum apud nuperum peregrinato-
rem huius rei testimonia nulla alia mihi essent in promptu.

Obiter tamen posthac Judaeum, ritualium suae gentis peritum
super eo scrupulo interrogaui, et praeter omnem spem responsum
tuli, non adeo raro et in nostris quoque terris accidere quod pueruli
ebraei tam breui nascantur praeputio vt perquam difficilis et periculi
plena sit eorum circumcisio. Imo proprium esse huic vitio nomen
nauld mohl quod nasci circumcisum denotat; abusiua eatenus denomi-
natione quod nihilominus eiusmodi infantes circumcidere lex requirat,
experto autem tunc opus esse et cauto circumcisore, ne ipsa genitalia
laedantur. Patrem suum fuisse circumcisorem experientissimum, vt-
pote qui plus quam septingentos circumciderit puerulos, et saepe de
difficultate eiusmodi operationis in istis qui circumcisi nascuntur retulerit.

Aut grauiter fallor aut eadem est ratio quarundam humani ge-
neris varietatum natiuarum, de quarum origine et caussis toties in
varias partes disputatum est.

Refero huc nasum aethiopum aliorumque barbarorum simum
qui quondam vel exinde deriuabatur quod matres neonato eundem
studio et vi illata deprimerent, vel ad modum infantes in dorso
gestandi referebatur.

Nuperi nonnulli viri cl. dubium exinde mouebant quod et em-
bryones aethiopes abortiui nares simas prae se ferrent.

Hoc quidem eo minus infitior cum et ipse eiusmodi embryo-
nem aethiopem in suppellectile mea anatomica seruem, et similis
aethiopicus et alter Hottentoticus foetus in museo academico extent.

[Seite XXV]

At enim vero etsi hodieque ritum, neonati nasum deprimendi, ob-
soleuisse concederem, neutiquam tamen dare possum, (quod nuperi
quidam innuere videntur), quondam quoque eundem nullum fuisse;
cum omni exceptione maiora testimonia grauissimorum veterum pere-
grinantium ad manus habeam qui ipsi oculati testes eiusmodi singula-
ris ritus fuerunt. Vnum eorum instar omnium in medium protulisse
sufficiat virum summae probitatis et veracitatis Jo. Lery, cum Brasi-
liensi itinere tum tremenda Ruppellensi annona quam ipse tulit et postea
viuido penicillo descripsit, celeber. Hic, non vno loco egregii itineris,
curate refert quomodo ipse partui Brasiliensis foeminae adstiterit, quo
pater infanti e matris sinu suscepto, postquam vmbilicalem funem
dentibus mordendo resecauerat, pollice nasum depressit et quasi deleuit.

Similiter de aethiopicis mancipiis refert P. du Tertre primum
ex serua Guadelupensi natum puerulum quem educauerat longe ele-
gantioris fuisse formae ac reliquos eius germanos, ideo quod matri
expressis vetitum fuerit verbis ne nati nasum ita deformaret. Mater
obsequiosa quidem adeo tamen informem putauit nasutum istum
filiolum vt temperare sibi non potuerit quin filiam quam proxime partu
edebat, solito more simam redderet.

Eiusmodi violentam nasi in neophyto depressionem, per longas
generationes et secula repetitam, in alteram quasi naturam abire et
natiuam eam formam reddere posse quae antea arte ficta erat, parum
sane a verisimili abesse videbitur alia eius generis phaenomena com-
paranti; auriculas v.c. enormes orientis quorundam populorum quas
partim pondere appenso ita prolongari vulgo constat, partim autem
natiua quadam propensione elongatas esse, curati obseruatores pridem
annotarunt.

Imo vero non improbabile videtur, a variis huiusmodi nasum et
alias capitis partes fingendi modis, quondam per longum tempus qui-
busdam aethiopicis gentibus prae aliis magis solemnibus, aut infantes
[Seite XXVI] gestandi ritu, sane quoad partem, ipsam eam formae varietatem
deriuandam esse qua hodieque easdem inter se discrepare constat.

Ipse aethiopissam vidi Conganam, si a labiis paulo tumidioribus et a
colore discesseris, adeo satis formosam vt vera esse facile conuincerer
quae tot idonei iudices Leguat, le Maire, Jannequin, Adanso-
nius, alii, de elegantiore forma aethiopum quorundam, ad Europaeam
fere pulcritudinem accedente referunt.

Et cum posthac pluribus aethiopum craniis potirer, longe adhuc
luculentius eandem quae aethiopes intercedit differentiam confirma-
tam vidi.

Bina praesertim huiusmodi crania ad manus sunt, primo intuitu
adeo ab se inuicem discrepantia, vt vix pro eiusdem gentis capitibus
haberi possint. Alterum linea faciali adeo ad horizontem decliui vt
horride deformem faciem reddat. Alterum vero tam elegantis et
ad Europaei lineam facialem tum proxime accedentis formae, vt ipse
vix pro aethiopis genuini cranio habuissem, nisi caput recens, altero
die ab aethiopis obitu nactus fuissem, cuius pleraque adhuc praeparata
anatomica e nigerrima eius cute et crispo capillo etc. conseruaui.

Ansam mihi praebent eiusmodi artificia temporis progressu in
alteram quasi naturam abeuntia, de celebri Hippocratis loco paucis
adhuc disserendi, qui primus quoque iam ante decennium ad hanc
quam ago disquisitionem me excitauit.

Extat in maxime genuino et grauissimo Coi senis opere quod de
aëribus aquis et locis inscribitur, et de macrocephalorum capitibus agit,
ponto euxino vicina gente, de qua prae reliquis vicinis gentibus
super quibus agere constituerat, primo et principe statim loco disserit:
ideo quod nulla omnino alia gens sit, quae similia capita habeat. A
principio quidem consuetudinem in causa fuisse dicit, vt tam longis
capitibus essent; postmodum vero naturam ipsam cum consuetudine
conspirasse. Generosissimum autem apud macrocephalos putari, caput
[Seite XXVII] habere quam maxime longum; et hoc quidem consuetudinis initium
fuisse. Quum recens adhuc ipsis natus fuerit infans, caput eius adhuc
cereum quasi aut vdo et molli luto simile, quam celerrime constrin-
xisse manibus, coaptantesque coegisse in longitudinem augeri, quin et
vinculis constrinxisse ac aptis instrumentis colligasse, quo rotunditas
capitis prohibeatur ac longitudo augeatur. Eam consuetudinem tan-
tum effecisse vt eiusmodi natura capitum existeret. Temporis vero
progressu naturam quoque tales produxisse, vt non amplius necesse
fuerit consuetudine priore cogere.

Singularis phaenomeni rationem ex celebri sua generationis hypo-
thesi explicare studet Hippocrates, quae, a Buffoniana non multum
recedit, et quondam in ipsa nostra Societate a Gesnero peculiari com-
mentario illustrata est. Qua nempe genitale liquidum ab omnibus
corporis membris procedere et quasi defluere putabat, indeque for-
mas partium modulo quasi exceptas ad foetus formationem confluere.
Hincque contingere vt ex caluis calui gignantur, ex caesiis caesii et
ex macrocephalis macrocephali.

De macrocephalis hisce Hippocraticis varie disputatum est. Primo
enim iam de regione quam inhabitarint haud conueniunt qui eorum
meminere auctores veteres Plinius, Mela et Suidas. Multo minus
Hippocratici libri commentatores Cardanus, Septalius et Baccius
Baldinus, aut Geographiae veteris scriptores Cellarius , alii.

Omnibus collatis prae reliquis arridet Reinoldi sententia, qui
eos capitones ad australe maeoticae paludis littus refert, quod Amasiae
hodiernae respondet; et forte parum a Siginnis disserunt quorum sin-
gulare capita fingendi studium Straboni dictum est, et qui quod ad
reliqua cum eiusdem nominis gente apud Herodotum conueniunt,
qui eam itidem ad pontum Euxinum, sed ad occidentale eius litus
referre videtur. Etsi autem difficile fuerit extra omnem dubitationis
aleam ponere, quinam hodiernorum huic ponto adiacentium populo-
rum pro macrocephalis istis habendus sit, in vniuersum tamen memo-
[Seite XXVIII] rabile est ad hodiernam vsque diem variis quae Vulturnum spectant
gentibus solemne esse neophytorum capita in longiorem formam
effingere.

Ita de Drusis Antilibani Darviesius et Egmontus notant, primo
statim intuitu eos ex capitis figura dignosci posse: premere enim eos
et elongare neonatorum capita ita vt ab omnibus aliis gentibus facile
exinde distinguantur.

De plerisque autem archipelagi incolis maxime vero de Chiis mihi
retulit carus quondam auditor cl. Philites Epirota, qui iam in Bu-
charia artem feliciter exercet, macrocephalos eos esse ideo quod nuper
natis capita arte stringant vt vertex prolongatus alte emineat.

De popularibus autem suis Epirotis et Albanis id adhuc magis
memorabile referebat, esse capitibus eorum duplicem notam eamque
hodie natiuam i.e. absque artificio connatam, etsi valde probabile sit
eandem a prisca quadam eiusmodi violenta pressione ortum duxisse.
Alterum est singularis depressio in ipso vertice latae et planae foueolae
in modum. Alterum bina tubera satis insignia vtrinque ad latera
eius protuberantiae quam vulgo protuberantiam occipitalem externam
vocamus. Vtramque in ipso suo capite facillime explorandam mihi
praebuit.

Hippocratico autem isti loco e nouo orbe praeterea lux afsulget
vbi proximo iam ab eius inuentione seculo ab auctoribus annotatum
est, apud incolas prouinciae portus veteris quadratum caput arte qui-
dem non natura comparari, verum etiam artem in naturam quandam
transire. Etenim natos ab his (quorum caput ab initio inter tabulas
colligatum fuit, quibusque compressum) statim vt nati forent similem
formam contraxisse.

Constare igitur^*) humanam formam multis modis variari tum
arte, tum diuturna successione.

[Seite XXIX]

Ritus iste capita ita violenter fingendi inter quasdam Americae
gentes partim quidem iam seculo XVI. clericis instantibus abolitus est,
vtpote qui v.c. canone singulari Synodi tertiae dioecesanae Limensis
a. 1585 habitae cauerunt, ne Indi filiorum capita formis imprimerent
quas ipsi tunc temporis vocabant coaito, oma et opalta.

In aliis vero noui orbis regionibus adeo ad hodiernam vsque lucem
solemnis est, vt et aethiopes liberi et quasi indigenae, inter Indos caribaeos
viuentes, eundem receperint, et infantium suorum capita similiter
fingant, vt ab aethiopicis mancipiis distingui possint, neque aliquando
pro seruis profugis habeantur.

In vniuersum tamen notari meretur singulare illud caput fingendi
studium non vnice ad pulcritudinem putatitiam conciliandam spectare,
sed et ad sensus acuendos conferre posse. De Americae certe borealis
incolis a curatissimis itinerum scriptoribus relatum accepimus, ideo
ipsos infantum verticem saccis arena refertis deprimere vt oculi exinde
magis ab inuicem dimoueantur et latior visionis campus ipsis ita con-
cedatur, ad venationem cui gnauiter incumbunt, apprime opportunus.
Singularem hanc obseruationem egregie confirmatam video cum iconi-
bus Indorum Choktarum et Chirokesarum ad naturam a peritis artifi-
cibus effictis, tum ipsissimo Indi ducis cranio quo amicissimus Michaelis
Hassiae Landgravio Sereniss. ab aulae consiliis supellectilem meam ana-
tomicam auxit. Aliud exinde fluere commodum, eiusdem cranii cu-
ratiore inspectione didici, olfactus nempe officinam orbitis ita distanti-
bus ampliorem reddi, eamque ni fallor causam esse acutissimi horum
barbarorum odoratus, cuius adeo stupenda apud itinerum auctores
extant testimonia. Sane in nullo alio siue Europaeae siue Barbarae
gentis cranio adeo amplissimum nasum internum reperi, ita vt et
conchae s. ossa turbinata media, in capacem ampullam (qualem egre-
gius anatomicus Santorinus descripsit) inflata sint.

---

Verum in viam redeo e diuerticulo cui haec, de artificiis temporis
progressu in ipsam quasi naturam abeuntibus, disquisitio ansam praebuit,
[Seite XXX] vtpote quae germinum praeexistentiae male fauere videbuntur judici-
bus doctis et aequis; nihil e contrario inuoluunt quod non nisus for-
matiui phaenomenis aeque simpliciter et nude respondeat, ac tot tan-
taque alia quae in vniuerso generationis negotio obseruanda occurrunt;
e quorum numero vnicum saltem adhuc argumentum hodierna com-
mentatione paucissimis tangere liceat, hybridas scil. generationes.

Cautum est prouidi numinis sapientissima lege primo ne facile
diuersi nimis generis organica corpora inuicem foecundari et ita hy-
brida generari possint.

Porro autem hybrida sterilia reddidit, ne ipsa speciem suam pro-
pagare queant.

In promtu est rem pensitanti caussa et ratio huius naturae legis.

Facile enim patet consideranti, corporis figuram cuiuis organico-
rum corporum et maxime animantium generi eam impertitam esse,
quae vitae generi eiusdem et inde pendentibus functionibus et negotiis
ipsi subeundis ad amussim respondet.

At enim vero in hybrida generatione ea corporis figura immuta-
tur, cum eiusmodi noua contra naturam animalia, vti S. Hieronymus
mulos vocat, nec patris nec maternam formam retineant sed in mediam
quasi et ab vtraque diuersam deflectant. Quodsi ergo hae nouae quasi
species iterum ab aliis foecundari et denuo alia hybrida edere possent,
in aprico est, continuata eiusmodi hybrida generatione primitiuam et
statutam animalis formam sensim plane fore mutatam et in aliam
nouam abituram; Simul vero animal iis functionibus ineptum fieri
quae a prisca illa et statuta corporis forma pendebant.

Exemplo sit talpa, cuius vniuersa corporis structura demonstrat
animal subterraneum ad terram fodiendam destinatum esse.

Ponamus hanc cum sorice alioue, magnitudine ipsam aequante,
animali coire et hybrida producere posse, facile patet id fore consecu-
turum quod modo innuimus, et talpinum istum habitum, adeo egregie
functioni animalis respondentem, fore mutatum.

[Seite XXXI]

Sapienter ergo cauit naturae auctor, quod non nisi ex affinium
animalium coitu hybrida generari et si a paucissimis exceptionibus dis-
cesseris, eadem hybrida sterilia et ad generis propagationem inepta
esse iusserit.

Quomodo hoc vero caueri possit, germinum maternorum patronis
arduum sane erit explicatu. – Nobis non item. –

Qui germina defendunt praeformata, ea in ouario muliebri tota
quanta iamiam aeterno quasi sopore imo torpore sepulta delitescere
putant, et foecundo coitu virilis seminis stimulo irritari, expergefieri
et ad euolutionem excitari. Et quidem semen ita operari, post Jo.
Vincent. Petrinum vno quasi ore omnes contendunt, vt corculum
praeformati germinis ad contractionem et pulsationem primum instiget.

Jam vero constat, non solum cor omnium corporis animalis
partium prae omnibus reliquis longe maxime irritabile esse, sed idem
quoque, quo magis adhuc tenellum est animal, eo irritabilius, – quo
magis vero aetate prouectum, eo torpidius existere.

Nunc autem vix ac ne vix quidem comprehendi potest, qua ratione
corculum germinis, longe maxime tenellum, hincque maxime quo-
que irritabile, tamen non nisi ad masculi seminis accedentem stimulum
moueri incipiat, ad omnia alia irritamentorum genera quasi obsurdescat;
cum tamen idem, postquam animal adoleuit, h.e. cum longe minus
irritabile est, tamen quouis alio stimulo, situe mechanicus, situe che-
micus, tam facillime ad contractionem et pulsum excitari possit!

Ipse fatetur Spallanzanius vir cl. quod faciles ipsi credimus,
instituto experimento ranarum oua (quae ipsi gyrinos inuolutos appel-
lare lubet), neque sanguine, neque bile, neque vrina, neque aceto, aut
alcohole aut demum electrica scintilla, vno verbo nullo alio irritamento
praeter seminis virilis admiscelam ad eam quam putat euolutionem
instigari potuisse.

Si vnice de corculo germinis stimulando ageretur; quemuis saltem
alius animalis genitalis liquorem ad id sufficere probabile est; neque
tantis premeretur difficultatibus hybridorum generatio.

[Seite XXXII]

Et si quoque daremus specifico opus esse stimulo ad excitandum
prima vice corculum, tum vero altera in germinum hypothesi oritur
difficultas, quomodo tunc natiua ea germinis praeformata fabrica in
mulis aliisque hybridis masculi seminis accessu adeo immutari possit, vt
nouum plane et a materna forma tantopere discrepans animal exinde
oriatur?

Quodsi germinum fautores concedent masculum semen vtique
tantum in fabrica germinis mutandi et in aliam quasi formam fingendi
valere, statim respondendum erit, tunc plane inutilem et super-
vacuam esse germinum praeexistentiam, cum nihilominus ad alias for-
matrices vires seminis virilis ipsis confugiendum sit.

Quid ergo in vniuersum opus est entia quod dicunt citra necessi-
tatem multiplicare, cum semel insufficientia istius hypotheseos patescat.

Longe ergo e contrario simplicior et captu facilior videtur ea do-
ctrina qua statuimus, nulla praeexistere germina, – in ouario muliebri
non magis ac in semine virili: – sed, vtriusque generis genitale liqui-
dum informe in ipsa foecundatione commisceri, tum vero postquam
haecce semina, – vt ea vocare liceat, – intime inuicem commixta fue-
runt et maturuerunt, nisum in ipsis excitari, eamque ipsam causam esse
cur non nisi valde affinia animalia prolem inuicem generare possint.
Ex ipsa autem seminum miscela patere quoque, quare hybrida
mediam inter vtrumque parentem formam teneant, et quae sunt huius
generis reliqua. –

Si quis alius, ipse luculenter video plura adhuc in dignissima (vt
vidimus) aeque ac difficillima de generationis negotio et nisu forma-
tiuo disquisitione experiunda et obseruanda restare.

Aeque facile autem concedetur naturam non esse Proteum qui my-
steria sua vinculis et vi sibi extorqueri patitur, sed non nisi patienter au-
scultando, et quasi obrependo, opportunitate frui licere, arcanas eius
veneres contemplandi. Nihil vero interim impedire quo minus pauca
et minus essentialia ea quae ad oculum quod vocant nondum adhuc
demonstrare licuit, sana interim ratione supplere fas sit. Ita vt hodie-
num adhuc ea valeant sapienter dicta Aristotelis, qui ante bis mille
in eodem quod ingressus sum stadio decurrens, ingenue: ‘“Non satis
adhuc explorata, inquit, – quae eueniant habemus. Quod si quando satis
cognita habebuntur, tunc sensui magis erit quam rationi credendum. Rationi
interim fides adhibenda est, si quae demonstrantur conueniant cum iis quae
sensu percipiuntur.”’

---