A) ANTHROPOLOGICA.

Quicquid in artis antiquae operibus varietates generis humani
spectat, quantum ego quidem noui, vnice ad binas earum redit,
Caucasiam inquam quatenus orbem sic dictum veterem complectitur,
tumque Aethiopicamⁱ⁾. Mongolicae contra ne vnicum quidem mihi
[Seite 10] hactenus occurrit specimen, noui quidem d’Hancarvillum^k), virum
paradoxorum in archaeologiae studio amantissimum, tum numerosa
memorare monumenta antiqua, maxime Aegyptiaca, Londini
tam in Britannico quam in Townleii museis visenda, mongolico
vultu insignia, tum vero et exempli instar citare signum aeneum
Herculanense^l) faciem Calmucci ad amussim vt putat referens. At
enim vero ridiculam hancce Sileni caprinas habentis aures et clunibus
subsidentis icunculam mirum quantum a genuino mongolico habitu
abhorrere, quemuis in studio anthropologico non plane hospitem
vel primo intuitu fateri necesse est, quod autem Aegyptiaca illa
idola attinet id vnice asserere possum, me ipsam eam antiquariam
supellectilem in museis quae memorat, curate et repetitis vicibus
et sigillatim respectu ad anthropologiam habito lustrasse, verum
ne vnicum in ea, me reperisse specimen quod paradoxae isti opinioni
faueret, plura vero quae nisi me omnia fallunt auctori eius erroris
ansam praebere potuerunt, potissimum vero inter ternas easque
ab inuicem diuersas vultus Aegyptiaci varietates in priscis istius
gentis monumentis distinguendas, quarum characteres alias ex
professo exposui^m), maxime vulgaris ea autochthonum Barbariae
satis similis, et a veteris Libyae incolis verisimillime deriuanda,
facie latiore, tumidiore insignis, quae praesertim in rudioribus
eiusmodi icunculis obiter saltem eas intuenti aliquam etsi valde
adhuc remotam mongolici habitus speciem, prae se ferre videri posset.

Alteram veterum Aegyptiorum vultus speciem propius ad
aethiopicum accedere, vt tertiam ad Indicum obseruasse mihi visus
sum. Quod vero priorem attinet, vix monitu opus videtur, in tanta
quae varias aethiopum gentes per vastas Africae torridae plagas
[Seite 11] late dispersas intercedit vultus varietate, vel ex senis quae in
Decadibus craniorum exhibui genuinis earum capitibus osseis
conspicienda, non nisi eas cum Aegyptiaca de qua agimus vultus
varietate, quam v.c. sphingis colossea imagoⁿ⁾ prae se fert comparan-
das esse^o) quae propius a Nubica et Habessinica absunt longe vero
a Congana aut Angolensi differunt.

Et de Indica veteris Aegypti incolarum varietate similiter
notandum in tanta stirpium quae istam peninsulam cisgangeticam
temporum successu inhabitarunt imo et etiamnum incolunt diuersitate,
itidem non nisi de ea nobis sermonem esse quae facie oblongiore,
naso gracili in acutiorem apicem decurrente, palpebris latius fissis
auriculis paulo elatioribus, et quoad truncum corporis, perquam
angustis hypochondriis insignis, et vel ex idolis Bramanicis
et picturis Indicis vulgo nota, Aegyptiorum autem imaginibus qua-
les in mumiarum picturatis inuolucris et sarcophagis vt et in Aegypti
templorum et sepulcralium monumentorum parietibus occurrunt,
perquam similis est.

Cumque nuperis praesertim temporibus de artium apud
veteres Graecos ex Aegypto deriuanda multa disputata sint, quaesi-
tum quoque est anne ea opinio, praeter alia, similitudine faciei
stabiliri posset quae in antiquissimis graecanicae quae supersunt
artis operibus occurrit, et cum ipsa ista Indo-Aegyptiaca conuenire
videatur. Referunt huc v.c. Palladis imaginem in vetustissimis
Athenarum tetradrachmis conspicuam, cuius ideo accuratam figuram
ex archetypo qui ad manus est hic exhibere operae pretium duxi
(Tab. I. Fig. 3.), etsi mea quidem opinione, singularis hic faciei
[Seite 12] character tantopere ab eo abhorrens quo diuina a Periclis inde aeno
graecae artis specimina superbiunt, magis ad rudiora artis tirocinia
quam ad eam quam diximus natiuam similitudinem referendus videtur.

In tanta quam modo tetigimus Indicae peninsulae incolarum
varietate gentilitia, maxime memorabilis ea nominanda venit,
cuius imagines anaglyphae in antiquissimis templis subterraneis
insularum Salsette et Elephantae prope Bombayum ex ipsa rupe
stupendo artificio excisis extant. Quanquam enim et has hominum
figuras non vnius eiusdemque gentis esse facile patent, prae
reliquis tamen singularis videtur vna earum, cuius plura specimina,
capita praesertim decussa, sed et integra nefandi argumenti
symplegmata, Londini in museis quae supra laudaui tum et in
Parkinsoniano videre mihi licuit, singulari inprimis fere globosa
cranii figura a vulgari Indorum quos modo dixi conformatione
valde diuersa. Eandem tamen et hodienum adhuc sparsis per
Indiam tribubus monticolis propriam esse, postmodum tum nupe-
rorum obseruatorum testimoniis didici, tum vero et cranio indicae
eiusmodi puellae Havniae ante aliquot annos mortuae confirmatum
vidi, quod quidem vniuerso suo habitu perfecte cum istis perantiquis
anaglyphis, quorum curatas icones seruo, congruit.

Ipsum vero hocce cranium et alius adhuc mentionem iniiciendi
ansam praebet, qnod itidem antiquo artis operi illustrando inseruire
poterit. Constat quippe quantum inter archaeologiae peritos de
significatu notissimae statuae politoris s. vt vulgo audit rotatoris
disputatum sit^p) cuius aeneum exemplar curatissime ex archetypo
Florentino effictum, toties in museo Cassellano studiose contemplatus
sum. Interim isti sententiae cui multi Leonardum Augustinum secuti
calculum adiiciunt, seruum nempe Scythicum esse, aliquale pondus
accedere posset cranio Casacci Donensis quod aeque ac indicum illud
in museo meo anthropologio seruo, siquidem id ipsum omnibus eis
notis quibus statuae istius caput insigne est, fronte praesertim reclinata
[Seite 13] (qualem Apuleius relicinam vocat) et mandibulae angulis eminen-
tibus et late ab inuicem distantibus, ad amussim cum eo conuenit.

Summae et vere mirificae corporis humani pulcritudinis qua
tot graecanicae artis quae supersunt documenta sensus commouent
et voluptate impellunt, rationem aliis ad felicem et benignam
coeli et climatis terrarum ad mare aegaeum adiacentium temperiem
referre placuit, quae vel hodienum pulcherrimas producat corporum
formas, dum alii contra diuinas eas species in rerum naturis vere
tales extitisse dubitent easque potius artificum ideae et ingenio
eatenus saltem tribuere malint, vt hos ea quae in diuersis corporibus
pulcherrima obseruarint, iunctim in operibus suis composuisse
putent, quale quid vtique de Zeuxide memoratur qui Agrigentinis
facturus Helenae in tabula imaginem, inspexerit virgines eorum
nudas, et quinque elegerit, vt quod in quaque laudatissimum esset,
pictura redderet. Imo vero nuperi quidam egregii viri iique cum
anatomes tum artium imitatricium periti, eo processere vt in
vniuersum idealia vt dicunt graecanicae artis lineamenta faciei,
praesertim si oblique s. a latere spectentur, (Gall. en profil) vltra
naturae limites exorbitantia^q) aut sane ex characterum diuersae
aetatis connubio, infantilis scilicet in qua facialis linea vt vocatur
magis ad perpendiculum descendat, et maturioris virilis confusa^r)
autument. Verum in has opiniones paucis animaduertere liceat.
Et primo quidem et inter veteres Graecos multifariam et neutiquam
vnius eiusdemque pulcritudinis fuisse vultus diuersitatem si proba-
tione adhuc egeret, vel numerosis quae in museum Napoleoneum
congestae sunt genuinis eorum marmoreis imaginibus doceremur.
Imo vero et perfecte pulcros inter veteres graecos non magis fre-
quentes fuisse quam apud hodiernos^s), jam Cotta apud Ciceronem
[Seite 14] monuit^t). Ab altera autem parte summam et idealem illam
formae pulcritudinem et extra Graeciam et hodienum adhuc inter
populos quae ad Caucasiam generis humani varietatem pertinent
non inauditam esse neminem latere potest nisi praeiudicio occaecatus
fuerit quasi ea praerogatiua Graeciae fuerit, quem quidem errorem
iam magnum artificem Berninum curatiore naturae studio, nominatim
respectu decantatae in Venere medicea summae pulcritudinis,
refutasse memoratur. Addere mihi liceat nonnulla eximiae formae
crania quae supellectilem meam anthropologicam ornant, prae
ceteris vero illud feminae Georgianae exemplaribus curatissimis
admirandorum Graecae artis archetyporum quae cum eo comparare
soleo exactissime respondere. Quod vero ea attinet quae de facialis
lineae in graecae artis monumentis directione assertum legimus,
monuisse sufficiat vtique apographa eorum aeri incisa vt et passim
picturas quarum auctores ea imitari studuerunt, passim modum
excedere, in ipsis vero archetypis quantum mihi quidem in ditissimis
Galliae et Angliae museis obseruare licuit, eam lineam vix vnquam
angulum rectum attingere, neutiquam vero superare: putatitiam
autem compositionem formae faciei infantilis cum virili nunquam
vel tolerabilem saltem vultus venustatem efficere posse.

Aliter vero se res habet cum alius generis connubio a graecis
antiquae artis auctoribus in Hermaphroditis fingendis adhibito, quod
quidem, vt Heynii, viri summi mihique coniunctissimi, verbis
vtar^u), non eo modo factum arbitror, vt vtriusque sexus genitalia
efficta essent; verum vt in signis, quae adhuc extant, praestan-
tissimae artis, expresso corpore pueri pulcherrimo, sed ad omnes
puellae veneres in pectore femoribus aliisque partibus accommodato:
ita vt summa pulchritudo pueri ad summam puellae pulcritudinem
attemperata artificis ingenio insedisse dicenda sit. Imo vero non
[Seite 15] ex ingenio tantum sed ad ipsam naturae veritatem ea signa ficta
esse dixerim; siquidem, quod alias iam tetigi, vt in viraginibus
barbigeris masculus habitus, ita in iuuenili quoque corpore sui
sexus organis genitalibus rite instructo, quoad reliqua passim perfecte
feminea mollities et muliebris conformatio ac partium proportio
locum habet. Aliis antiquae artis monumentis quae puellares
eiusmodi iuuenes exhibent qui vulgo hermaphroditorum nomine
veniunt addere liceat similem in vasculo etrusco^x) quod in propria
supellectile seruo (Tab. II.) iuuenem alatum, bacchicorum myste-
riorum symbola prae se ferentem, et cui itidem partibus quibus
mares sumus, femineum pectus et coma iuncta sunt. Qui quidem
et Bacchi marmoreum signum in memoriam reuocat quod in
selectissima Townleii museo vidi, altera manu vuam altera auem
mutilam tenens infra vero in terminum desinens, itidemque praeter
mascula genitalia totum quantum muliebrem habitum exhibens.

Apud virum eundem humanissimum et doctissimum aliud vetustae
artis opus videre mihi licuit cuius iconem ob singularem raritatem
et argumenti aliqualem affinitatem hic subiungere lubet (Tab. I.
Fig. 5.) Argenteum est sigillum quod primo intuitu vtriusque
sexus genitalia inuicem connata exhibere videtur, adeoque ab ipso
desideratissimo possessore itidem pro symbolo Bacchi biformis vt in
Orphicis carminibus audit, habebatur. Mihi vero nisi omnia me
fallunt potius votiuam signum viri esse videtur, eo obscoenarum
partium male conformatarum spurco vitio laborantis quod vago
quidem nec satis definitio hypospadias nomine^y) venit et vrethrae
[Seite 16] hiatu siue sub cole, siue vt in hoc rariore exemplo in ipso perinaeo
contra naturam fissae constat. Cuius equidem monstrosae fabricae
perfecte similia exempla apud auctores passim memorantur^z),
analogon vero et mihi ipsi ante aliquot annos in iuuene 24 annorum
obseruare licuit qui inde a natiuitate pro hermaphrodito, postmodum
vero aeque falso pro virgine male conformatis genitalibus habitus erat.

Veteri quod diximus sigillo aliud iungere operae pretium
est (Tab I. Fig. 4.) aeneum et quantum noui hactenus in suo genere
vnicum et vsque adhuc anecdoton, cuius copiam viro illustri
Richardo Payne Knight Graecarum Romanarumque litterarum et
artium doctissimo debeo. Genitalia puelli repraesentat cui praepu-
tium ante glandem filo arcte ligatum est, et si quid recte video
itidem pro votiuo habendum erit signo pueri cui glans colis nuda
fuerat, decoris causa, methodo a Cornelio Celso descripta curandi;
quod quidem vt inquit^a), expeditius in puero fieri potest quam
in viro; in eo, cui id naturale est, quam in eo, qui quarundam
gentium more circumcisus est, in eo, cui glans parua iuxtaque
eam cutis spatiosior, breuis ipse colis est, quam in quo contraria
his sunt. Curationem autem eorum quibus id naturale est, et
quantum quidem ad illustrandum sigillum attinet de quo agimus,
eiusmodi describit, vt scilicet cutis circa glandem prehendatur et
extendatur, donec illam ipsam condat; ibique deligetur et s.p.
Quid vero veteres Romanos ad tam crudelem ferro medendi glandis
nuditati encheiresin inducere potuerit, praeter decoris causam, siqui-
dem indecorum ipsis erat verpos et recutitos videri, hoc praesertim
fuisse credibile est vt pueros eo modo futurae infibulationi^b) aptiores
[Seite 17] redderent, quam quidem postmodum maxime in citharoedis, comoe-
dis, etc. eo fine adhibebant, ne coitum exercere possent vtpote quem
voces corrumpere nouerant^c).

Obiter his adiecisse liceat non vnum ab auctoribus medicis
memorari exemplum puerorum, quibus ne lectum permingerent cole
ligato vrethra retro vinculum fissa est, ita vt encheiresis quam poste-
rius quod modo descripsimus sigillum exhibet, eiusmodi vitio qua
alterum nobis antea dictum spectat, occasionem praebuerit^d).

Denique his addere quoque liceat Aegyptiacam icunculam
figlinam ex earum adeo ordine cuius iam supra meminimus, quales
nempe magno subinde numero in mumiarum medicatis cadaueri-
bus repertae sunt. Etsi enim oculorum figurae saepissime inter
hieroglyphica occurrant^e), denuo tamen et hanc tot aliis addere
vel ideo minime superuacuum putaui, quod ipsa haec illustrandae
isti hieroglyphicae notae diuersimode a doctis interpretibus ex-
plicatae^f), inseruire posset. Mirum videri posset adeo simplicem
figuram qualis huiusmodi oculi est, nihilominus a nonnullis modo
pro Anubidis simulacro^g), modo pro prora nauigii, aut bellico
quodam instrumento^h) habitam fuisse, nisi hic lapsus partim ex
peruerso situ explicandus esset, quo eam adspexerunt et delinearunt,
partim vero ex eo quod lapidea huiusmodi sigilla, nam varia eorum
specimina ex basalte, porphyrite, graniteve fabricata mihi ad
manus sunt, adhuc imperfecta, margine nempe solummodo ex-
sculpta in vtraque vero latiore facie nuda et tantum polita relicta
[Seite 18] sint. Verum et in iis quae rite perfecta distinctam oculi figuram
prae se ferunt, haec ipsa tamen longe plerumque singularibus ad-
huc ductibus et quasi appendicibus instructa est de quarum signi-
ficatu hactenus ambigitur, vtrum proxime ad ipsum oculum per-
tineantⁱ⁾, anue potius longe alienas partes et quidem obscenas,
colem scil. et testes^k) denotent, quare et vniuersa huiusmodi oculi
figura phallus oculatus Kirchero aliisque audit. Quanquam vero
haec magni istus per insomnia Oedipi opinio infirmo nitatur talo,
attamen ipsos istos ductus hactenus aenigmaticos non ad oculum
ipsum proxime pertinere ex eo quod ideo hic exhibemus specimine
(tab. I. fig 2.) probabile videtur siquidem id in altera sui facie vnice
oculum ipsi argillaceo modulo impressum, in altera contra ea parerga
nigro colore et pictura quasi vitraria argillae desuper inducta sepa-
ratim exhibeat.

B) ZOOLOGICA.

Iam vero anthropologicas hasce obseruatiunculas aliae quaedam
excipiant ad animalium historiam facientes, quarum prima quidem
rhinocerotem attinet. Quanquam enim nuperis temporibus bicornis
istius belluarum generis species veteribus cognita et in aere antiquo
obuia toties iam agitata fuerit^l) addere tamen adhuc liceat iconem
elegantissimi priscae artis sigilli aenei (tab. I. fig 6.), quantum noui
nondum antea editi, quod in supellectile antiquaria musei Cassellani
extat et cuius exemplar gypseum penes me est. Verum et in Domi-
tiani numis aeneis minoris moduli praeter bicornem vtique et vni-
cornem exprimi rhinocerotem, cum ab aliis post Spanhemium annota-
[Seite 19] tum est, tum et ipse in ditissimo thesauro numario Gul. Hunteri vidi
et quidem in exemplo adeo integro et intemerato vt reuera vnicornis
speciei icone signatum esse nullum dubium supersit^m). Cumque
valde improbabile sit, veteres Romanos rhinocerotis vnicornem speciem
ex India, cui haec quidem indigena censetur, Romam arcessisse,
magis credibile mihi videbatur dari et inter africanos bicornes
passim exempla anomala vnico saltem cornu instructa, quod et
postmodum nuperi auctoris fide digni testimonio confirmatum vidiⁿ⁾,
nec magis saltim incredibile est quam quae de Sumatranis rhino-
cerotis vnicornibus relata legimus^o) subinde his et bicornia
specimina intercurrere.

Iis vero quae supra iam de duplici forsan hippopotamorum
Africae nisi specie saltem varietate opinatus sum, similem hic con-
iecturam iungere liceat de camelopardalorum quoque diuersitate, siqui-
dem vt non omnibus idem color^p), ita nec si antiquis rari ani-
mantis iconibus fidere licet, partium quoque non eadem conforma-
tio esse videtur. Ita vc. in pinacotheca tabulam seruo ab egregio
artifice italo Ant. Lafreri ante ducenos et quod excurrit annos aeri
incisam, trium animalium generum, ex vetustissimis (vt epigraphe
docet) picturis Romae tractorum imagines exhibentem, quinos scilicet
elephantos, dromedariorum bigam, vnamque camelopardalin, quae
quidem posterior vti iuba ceruicali et caudae terminali flocco caret
ita contra mystace insigni labiali instructa est. Verum hanc non
nisi coniecturalem hactenus obseruationem esse, repetere superua-
cuum foret, absona vero nemini videbitur consideranti similes non
modo varietatum sed et vere specificas differentias in aliis tropica-
[Seite 20] rum belluarum generibus, elephantum vc., rhinocerotum, crocodi-
lorum etc. nuper obseruatas esse, postquam diutissime pro vnius eius-
demque formae identicis animalibus habita fuerunt.

Quod passim in priscae artis operibus, marmoreis praesertim^q),
etiam in monumentis Persepolitanis^r), equi camelis in eadem pompa
intermixti occurrant, male quidem cum veterum post Herodotum
et Xenophontem, verum et recentiorum^s) asserto congruere videtur,
quo equos naturale aduersus camelos odium gerere aiunt^t), ita
vt isti ad horum aspectum concernentur etc. Attamen componere
licebit eam dissensionem, distinguendo equos qui primo et plane
ipsis insueto camelorum occursu perterriti vtique expauescunt^u),
ab iis qui inde a iuuenta sua eos ferre ipsisque assuesci didicerunt,
quod apud varias Asiae Africaeque gentes, Calmuccos vc. et Mauros,
a remotissimis inde temporibus peruulgatissimum esse omnes nonimus.

Linnaeus eiusque sequaces bubonem pro Minervae aue habue-
runt, quo quidem lapsu male neglecti studii archaeologici poenas
quasi luisse dicendi sunt, siquidem innumera graecanicae artis mo-
numenta meliora eos docere debuissent, quorum quantum ego qui-
dem noui nullum plane auritum bubonem, verum ad vnum
omnes noctuam inauriculatam vt vulgo vocantur monstrant, e quo-
rum numero vnum, et quidem ex antiquissimis in auersa istius cuius
iam meminimus tetradrachmae Atheniensis facie, instar omnium
[Seite 21] curata icone exhibere liceat (tab. I. fig. 3.) quid quod et notissimum
prouerbium, noctuas Athenas, quod ipse quem modo diximus vir
immortaliter meritus, ad bubonem refert, non nisi de strige
capite laeui valet, quae quidem graecis γλαυξ audit, et hodienum
adhuc Athenarum vulgatissima inquilina est^x). Graecum nomen
vero a glaucis oculis habet quales a veteribus itidem Minervae
tributos esse nouimus. Quod quidem epitheton etiamsi vt passim
doctissimis viris placet, non tam colorem quam ignem oculorum
denotet^y), certe minus de aurantiis nullatenus cum humanis com-
parandis bubonis oculis quam de caeruleo-fuscis egregie cetero-
quin splendentibus quales et strix aluco habet, intelligendum erit.
Interim tamen addidisse liceat non vno argumento mihi probabile
videri glaucos oculos etiam caeruleum eorum colorem indicare,
Nigidii v. c apud Gellium testimonio qui veteribus coesiam dictam
esse ait, quae a Graecis γλαυϰωπις, de colore coeli, quali coeliam;
tum vero quod et glaucus piscis (scomber amia) dictus sit a
colore ex albo coeruleo; eandemque ob causam et beryllo glaucus
color a veteribus tribuatur.

Est inter lucernas fictiles musei Passerii vna quae crocodilum
exhibet a leone confectum^z). Quod quidem etsi primo intuitu
paradoxum videtur, attamen vtique contingere posse non vna
ratione probabile fit. Primo enim Afros crocodilos passim a flumi-
nibus aberrare et in deserta secedere, ita vt leonibus vtique occur-
rere possint, idoneus testis extat Jo Leo^a). Tum autem et im-
mania ista aquatilia animantia reuera a feris, leoni affinibus, con-
fici ex nouo orbe confirmatum accepimus^b).

Cum in Aegyptiacae artis vetustissimis monumentis sacris ser-
pentes exhibeantur collari regione distenta et quasi inflata^c), quod
de naia, Indiae orientalis colubro vulgo notum est, coniectura inde
ortum duxit^d), ipsum huncce colubrum perspicillatum istis monu-
mentis repraesentari, nouo vt putabant argumento religiosum
Aegyptiorum cultum ex Indiis orsum duxisse. Parum vero hoc ipso
ad fulciendam istam opinionem roboris accedere, facile patebit re-
cordantibus esse quoque inter colubros Aegypto inquilinos, hajen,
quae itidem collum mire dilatare solet^e).

Torpedinis dorsum quinis vulgo maculis nigricantibus notari
inter omnes constat. Est mihi tamen vas figlinum etruscum torpe-
dinis figura insigne, quae senas istarum macularum in binas series
distributarum prae se fert^f). Quod etsi pictoris incuria factum
esse potuisse facilis dederim, annotare tamen liceat, in eo huius
piscis exemplo quod in museo academico asseruatur praeter quinas
quas diximus maculas principes, pone eas plures alias eiusdem
quidem magnitudinis sed languidi coloris obseruari, ita vt saltem
non improbabile videatur etiam hanc graecanicam picturam ad
naturae veritatem delineatam fuisse.

Scarabaeus sacratissimum hieroglyphicae aegyptiorum disci-
plinae animal, quod dehinc etiam a Graecohetruscis gemmarum
sculptoribus toties effictum est, in istarum gentium multifariis
artis operibus non plane eadem sed passim etiam a se inuicem diuersa
forma occurrit. Vulgatissima earum istum exprimit qui ideo a
Linnaeo Scarabaeus sacer, dictus est. Ipsam autem hancce speciem
[Seite 23] praeter diuersam magnitudinem aliis quoque characteribus variare
inter entomologos constat^g). Verum et specie inter se differre
videntur, siquidem inter eos scarabaeos sculptos in mumiis repertos
quos ipse ad manus habeo, plures sint quibus aeque ac in sarda
quam possideo etrusca cui Hercules leonem, conficiens insculptus
est, elytra profunde striata s. sulcata sint. Neque hoc mirum cum
jam Horapollo^h) tres diuersas scarabaeorum species in hierogly-
phicis distinxerit. Quaenam autem praeter sacrum, reliquae fuerint
dicere non ausim cum de entomologia aegyptiaca hactenus parum
innotuerit. Scarabaeum mimam vero inter eos occurrere vt nuper
memoratum legi, ideo in dubium vocare liceat quod haec scara-
baeorum species quantum ego quidem noui non nisi Americae
australis indigena sit.

Plerisque scarabaeorum sigillis quae ex iis lapidum generibus,
sarda, laspide etc. verum et ex schisto argillaceo, imo et magneteⁱ⁾
fabrefacta aeque ac figulina in museis visuntur, inferior s. abdo-
minalis pars polita et passim egregio artificio incisa est. Subinde
tamen inter ea quae in mumiis reperiuntur et exempla occurrunt
quae totum scarabaeum exprimunt, abdomine nempe aeque ac dorsali
parte ad ipsius animantis fabricam exsculpto. E quorum quidem
numero singulare quoddam specimen coram habeo ex sapphiro
veterum (quem hodie persico nomine lapidem lazuli vocant) ela-
boratum, e cuius thorace accipitris mitratum caput prominet, quo
quidem connubio vtrumque solis symbolum et vtriusque sexus
virtus iunctim repraesentatur, siquidem Horapolline teste^k)
scarabaeo non nisi masculum, accipitri contra vnice femineum
tribuebant.

Vermium denique classis vel bigam animaduersionum etsi
tenuium offert ad numos aliquot veteris Siciliae et magnae Graeciae
[Seite 24] attinentes. Equidem in Tarentinis nonnullis numis quorum alii
in aduersa facie polypum s. sepiam octopodiam [in qua quondam Ha-
vercampivs – mirum dictu – Veneris callipygae symbolum repe-
risse sibi visus est^l)], a latere visam praeclare exhibent, eandem
quoque supinam, expansis octonis brachiis cum membrana quae
ea iungit intermedia, repraesentari mihi videtur, quod quidem
signum Goltzivs^m), et qui eum sequuntur minus apte pro specie
asteriae s. stellae marinae habuerunt, cuius ceteroquin (vt alia ta-
ceam) specimina octonum radiorum non nisi rarissime occurrere
notum est.

Grauior paullo lapsus est Winkelmanni dum biualuem
concham in numis syracusanis obuiam pro paphia s. cytheriaca
habuitⁿ⁾ quae tamen ad longe diuersam testaceorum familiam
pertineat, cochlearum nempe vniualuium et quidem ex earum ge-
nere quas cypraeas s. porcellanas vocant^o).

C) BOTANOLOGICA.

Etsi antiquaria penus tenuiorem messem qua plantarum
naturalis historia ditari possit, promittit, ne tamen plane intactam
et hanc partem dimittamus vel pauculas saltem obseruationes quae
ad eam attinent fubiungere liceat.

Et primae quidem ipsi quos modo tetigimus magnae Graeciae
numi ansam praebeant.

Est nempe inter Rheginorum numismata vnum alterumue, sed
rarissime occurrens, quod in aduersa sui facie plantulam exhibet^p)
quae nuperis iisque doctissimis aeris veteris commentatoribus lauri
[Seite 25] ramum cum baccis repraesentare visa est, quod equidem miror,
cum mihi contra haud inficianda imago seminis germinantis esse
videatur; siquidem in ea cotyledones ad latera plumulae cum foliis
suis feminalibus, infra vero rostellum perbene distinguere liceat.
Et quanquam mirum quidem videri posset eiusmodi icone ad physio-
logiam phantarum spectante numismata notata esse, liceat tamen
coniecturam memorare quam super ea nota mecum communicauit
cl. Schlichtegroll rei numariae peritissimus, meique amantissimus.
Cum enim alias istius plagae vrbes notas numarias habuisse constet quae
ipsum ciuitatis nomen exprimant, vt Anconitani curuaturam cubiti.
Selini folium apii, Leontini leonem, quaeri posse anne et Rheginenses
eodem sensu germinis fissi et prorumpentis notam elegerint ad ali-
quam verbi ρηγνυμι similitudinem denotandam.

De aliis quibusdam plantarum earumue partium iconibus dubiis
in antiquae artis operibus obuiis de quarum significatu inter aucto-
res hactenus disceptatum est, vt de foliorum genere quod in Aegyptia-
cis signis et gemmis toties occurrit et ab aliis perseae ab aliis loto
tributum est, de silphio putatitio in numis Cyrenaicis etc. num id
laserpitium denotet nec ne, nihil me habere profiteor quod ani-
mum ad alterutram sententiam inclinet.

Verum de materiei quibusdam generibus ex regno vegetabili
petitis et in antiquae artis monumentis occurrentibus pauca adhuc
annotare liceat.

Fasciae quibus mumiarum Aegyptiarum, siue humanarum siue
animalium corpora inuoluta sunt ab aliis iisque egregiis passim ob-
seruatoribus pro linteis habentur^q), ab aliis contra pro gossypinis^r).
Posteriorem hanc sententiam quod meam faciam ideo inducor
quod in tanto numero vtriusque generis quae dixi medicatorum
[Seite 26] funerum quae mihi ipsi curatius indagare licuit et in magna vi speci-
minum quae de eiusmodi eorum inuolucris in supellectile mea seruo
ne vnum quidem occurrerit quod non longe probabilius pro gossypino
quam linteo habere licuerit. Prae reliquis euidenter hoc apparere
videtur in Ibidis mumia qua me nuper dum Parisiis versabar,
donauit vir aeque humanissimus ac doctissimus Geoffroy-Saint-
Hilaire, quam quidem postquam eam Goettingam redux referato
quo vrna obfirmata erat operculo, ex ipsa exemeram tam egregie et inte-
merate conseruatam reperi vt vel singula fila quibus in his mumiis
fasciae singulari modo obducuntur, integra adhuc et irrupta extent.
Verum cum in dirimenda ea de qua agitur quaestione vtique non
tam meo iudicio confidam quam feminarum, et opificum mercato-
rumque qui linteis aut gossypinis telis fabricandis et tractandis
occupati sunt, horum arbitrio ipsa ista multifaria specimina expo-
sui, qui vero postquam examen eorum non oculis modo sed praeser-
tim digitorum exploratione instituerant, ad vnum omnes ea pro
gossypinis et nullatenus pro linteis habenda esse nude asseruerunt.

Cum vero byssina haec lina per longa annorum milliaria
tanta integritate conseruata reperiantur, minus mirum idem et
sycomori ligno contigisse ex quo tam varia artis aegyptiacae veteris
monumenta supersunt, e quorum numero praeter mumiarum
sarcophagos, ipse vidi facies sculptas quas passim mumiarum
capitibus praefigebant^s) subinde eximie deauratas, cuiusmodi
egregium specimen in thesauris antiquariis bibliothecae Imperialis
Parisinae extat; tum varia idola et mumiarum simulacra qualia
praesertim in museo Britannico seruantur; denique et qui huc
spectat aeneum binarum circ. spithamarum longitudinis Osiridem,
non vero solidum, sed nucleo qui ipsi inhaerebat sycomorino quasi
superductum, quod quidem memorabile opus in selectissimo museo
viri quem supra iam laudaui doctissimi R.P. Knight videre mihi
contigit.

Non minorem autem diuturnae ligni integritatis admirationem
merentur trabeculae cedrinae (ex Iunipero oxycedro) quales doctissimus
Io. Hawkins armiger Anglus marmoreis segmentis ingentium
columnarum propylaei Athenarum, ad arctiorem eorum iunctu-
ram adiuuandam interiectas vidit, et specimen earum Heynio
nostro misit, quod iam in museo academico seruatur, et post bina
annorum millia adhuc adeo crudum et integerrimum apparet ac
si modo ex recenti arboris trunco exsectum esset.

Verum iam denique et

D) MINERALOGICA

quaedam tangere liceat, quibus antiquaria supellex quod
iam supra memorauimus vel ideo vberem materiem suppeditat
quod variae lapidum species aut varietates hactenus vnice ex priscae
artis operibus innotuerint. Quare et nuperis tam in archaeologico^t)
quam in naturalis historiae studio auctoribus^u) ipsa haec lapidum
genera antiquorum nomine appellantur, quorum natalis locus aut plane
ignotus sit, aut quae saltem hodie non amplius ex priscis lapicidinis
eruerentur. Verum cum haec definitio tum arctis nimis limitibus
circumscripta tum vero et minus certa videatur, si quidem de eo sal-
tem agitur num vc. hocce illudue marmoris a priscis artificibus ad-
hibiti genus hodienum adhuc caedatur nec ne, satius duxerim omnia
ea lapidum genera antiquorum nomine comprehendere, quae a
quaternorum aut quinorum veterum populorum, Aegyptiorum
nempe et Indorum, tum Graecorum et Etruscorum, denique vero
Romanorum architectis, statuariis et scalptoribus ad nobiliora
artium suarum monumenta abhibita sunt. Situe quod adhuc
caedantur vt Lunense marmor, situe quod derelicta hodie iaceant
vt Parium^x), (prae omnibus reliquis lapidum generibus, si nempe
ex summis artis statuariae graecanicae operibus exinde scalptis aestu-
[Seite 28] mes, longe nobilissimum) situe denique quod natiua earum strata
nunc plane ignorentur, quod vc. de pulcherrimo marmore rubro
(ital. rosso antico) asseritur^y), etsi hoc ipsum vtique aegyptiacum
esse, vel exin opinari liceat, quod rude eius specimen ad manus
habeam a Niebuhro haud procul ab Alexandria lectum.

Indica quorum supra iam memini summae antiquitatis monu-
menta ex ipso saxo templorum subterraneorum insulae Elephantae
stupenda artificio excisa, quotquot eorum mihi videre licuit ex vno
eodemque lapidis genere constabant (Angl. Elphanta-Rock) cui
simile mihi alias occurrisse nullum memini; cumque desideratissimo
Townley specimen eius acceptum referam, operae pretium erit
aliqualem eius descriptionem oryctognosticam hic subiungere.

Saxum hoc ad petras heterogeneas vt a mineralogis vocantur,
et quidem proxime ad porphyritem argillaceum pertinere adeo
primo intuitu patet, vt ego quidem nullus plane capiam qui vn-
quam pro basalte haberi potuerit^z) a quo quantopere differat ex
sequentibus per se patebit.

Basis massae argilla indurata ferruginea.

Immixta huic terna fossilium genera, sed inaequali quantitatis
portione. Plurimum nempe Feldspathi, parum Quarzi vulgaris,
minimum. Hornblendae nigrae.

Raro denique hinc illinc minerae ferri magneticae granula
quasi inspersa reperi.

Color baseos et Feldspathi ex flauo luteus qui vero humectato
saxo in magis obscurum brunneum transit.

Fractura inaequalis, saltem in Feldspathi et Quarzi granis
diffractis aliquantum splendens.

Grauitas specifica = 2367.

Durities summa, ita vt Townleius mihi scripserit, perdifficile
fuisse lapicidae quem arcessi iusserat frustum quod mihi misit ferra
desecare^a).

Denique non nisi mediocrem polituram admittit.

Etsi vero ab omnibus quae ego quidem noui porphyritis
generibus luculenter differat, propius tamen abesse videtur a saxo
metallifero Bornii s. saxo griseo Hungarico.

Vti hoc lapidis genus quantum ego quidem noui hactenus
nondum plane descriptum erat, ita alia bina vulgo quidem cognita
attamen ab auctoribus misere confusa vidimus; et quidem alterum
eorum basaltem inquam, ab archaeologis, alterum vero plasma
nempe smaragdinum ab ipsis mineralogis.

Mirum sane quam multifaria et a se inuicem diuersissima fossilia
dummodo aut nigra aut ex viridi obscure nigricantia fuerint, anti-
quarii inuicem comprehendere solebant; siquidem et silicem schisto-
sum, schistum argillaceum basanitem s. coticularem (ital. Pietra
paragone), nephritem Aegyptium (ital. Pietra d’Egitto), lapidem
ollarem, quid quod et marmor nigrum (ital. Nero antico) pro
basalte passim venditum esse norim.

Verum et ea artis antiquae aegyptiacae opera quae vno
antiquariorum ore ex genuino basalte fabricata dicuntur itidem non
vnius generis sunt, in quorum equidem numero ex speciminibus
quae ab ipsis eiusmodi operibus defecta praesertim ab Eminentissimo
Cardinale Borgia et Dre. Gartshore medico Londinensi felicissimo
ex mufeis suis accepi, sequentes ad minimum varietates distin-
guere licet.

Niger, texturae homogeneae, densus, durus ita vt vitrum
leuiter incidat et tolerabilem polituram admittat.

Niger, Feldspathi granulis basalticae massae interspersis, adeo-
que ad Porphyriten basaltinum referendus.

Ex griseo viridis, in cuius recenti fractura intima commixtio
Hornblendae viridis cum Feldspatho microscopii saltem ope digno-
scenda est. Ad petram amphibolicam (germ. Grünstein) pertinens.

Similis mixtura Hornblendae nigrae maioribus particulis aliis
Feldspathi vulgaris albi ita iunctae, vt oculo nudo probissime di-
stingui queaut.

Denique et eidem connubio additum Quarzum vulgare qua
quidem compositione haec varietas, omnium durissima, proxime ad
Pseudogranitum accedit.

Quod vero plasma^b) smaragdinum (ital. plasma di smeraldo gem-
mario) attinet mirum sane quantopere auctores mineralogi in defi-
nitione eius errauerint, aliis quippe id ipsum pro Quarzo viridi ha-
bentibus, aliis pro nephrite aut Schörlo spathoso imo et pro Spatho
fluore. Neque maiori iure id ipsum in Baruthino pinifero monte,
aut in Morauia et Hungaria reperiri asseruerunt, siquidem specimina
ex iis locis mihi visa quae pro eo venditantur, longe a genuino plas-
mate differunt quod nunquam alias quam forma gemmarum anti-
quarum, parui tantum moduli, et oualis figurae vtrinque conuexa-
rum et quantum noui vnice a Romanis scalptoribus incisarum mihi
occurrit. Vnde vero id habuerint hactenus latet; ex Aethiopia forte
venisse praeter Heliodori locum mox citandum, vel ex eo con-
iector saltem, quod in thesauro archaeologico bibliothecae Imperialis
Parisinae signum rarissimum Osiridis, pedis circ. cum dimidio longi-
tudine vidi^c) ex praeduro lapidis genere, viridis in vniuersum sed
diuersimode variegati coloris, hinc illinc plus minus pellucidi, cui
vero passim inerant particulae plasmati de quo agimus satis similes,
tantaeque magnitudinis vt commode eiusmodi gemmae exin scindi
potuerint.

Ipsa vero plasmata vti non omnibus neque perspicuitas
eadem nec idem floridus color, ita passim inter ea occurrunt
specimina tam eximii vigoris et pelluciditatis vt primo intuitu vix
a smaragdis distingui possint.

De ipso autem genuino et vero smaragdo, quem nempe hodierni
mineralogi et negotiatores gemmarii ita vocant, num vnquam in
orbe veteri adhuc repertus fuerit, post tot doctorum virorum de
[Seite 31] ea re disceptationes^d) valde adhuc dubito^e), et plasmatis nobiliora
genera eius nomine venisse praeter alia memorabili loco in
Heliodori aethiopicis adducor vbi Sisimithres Charicli cum aliis
gemmis et mundo muliebri simul cum Chariclea quondam in
Aethiopia exposita etiam smaragdos tradit, veluti verna seges virentes,
quadam lubricitate tanquam olei resplendente^f), quod quidem
plasmati magis quam reliquis pretiosioribus viridis coloris gem-
mis in veteri orbe reperiundis, conuenire videtur.

Tantum vero abest vt omnes gemmas antiquas quae smaragdi
vocantur unice pro plasmate habeam cum et ipse non vnam earum
viderim quae et ab hoc differre videbatur. Refero huc praesertim
monile eximium musei Townleiani quod gemmis viridibus constabat
auro inuicem iunctis, iisque in hexagonam prismaticam formam
politis quae quidem forma praeter floridum colorem eas smaragdis
satis similes reddebat. Alterum specimen Cl. Millin mihi in col-
lectione saepius iam laudata bibliothecae Imperialis mihi monstra-
vit^g). Gemma est quadrangula aegyptiaca cuius vni lateri figura
oculi incisa est, alteri characteres sic dictae basilidianae. Haec
quidem vniuerso habitu proxime ad veros smaragdos accedere
videbatur, interim tamen addere oportet me ab eo inde tempore
[Seite 32] a mercatore rerum fossilium specimen accepisse Feldspathi pellucidi
et coloris smaragdini, isti gemmae simillimum, quod vt ille afferebat
cum aliquot aliis eiusdem generis in smaragdorum Americae austra-
lis copia ad eum peruenerat. Cumque et Feldspathum viride a
priscis aegyptiis artificibus incisum fuerit, quod Cl. Wad^h) memorat,
vltro inquirendum num forte et huic de quo agimus simile inter
gemmas veteres aegyptias aliquando reperiatur.

Denique in fine commentationis et hoc addere liceat, nondum
quantum noui antea annotatum, veteres aegyptios artifices etiam
recremento rubro aeris purioris (germ. Kupfer-Garschlacke) ad
sigilla fingenda vsos fuisse, quorum quidem plura specimina, oculi
vc. imaginem de qua supra disputauimus, nilometra aliaque ad
manus habeo, cura multifariis aliis, basaltinis, lazulinis ect. in medi-
catis cadaueribus reperta.