[Seite 5]

Super generis humani varietate natiua scripturus, ab
ouo, et ipso generationis negotio ordiri, operae
pretium duco: non vt systemata deliberem, hypothe-
ses enarrem, labyrinthi tricis me insinuem cuius vix
exitum promitterem, crambemue millies recoctam de-
nuo excitem; aut demum Iliada post Homerum, vni-
versam scil. generationis historiam post immortales
summi Halleri labores scribere audeam; sed vt tribus
saltem verbis ea tangam, quae ex repetita obseruatione
profundoque doctissimorum Virorum iudicio pro certo
habentur, lucemque argumento nostro affundere po-
terunt.

Quid quisque sexus ad foetus generationem con-
ferat, cui potiores debeantur partes, a pluribus retro
annorum millibus occupauerat philosophorum et medi-
corum principes. Halleri demum profundae sagacitati
reseruatum erat, confringere vt arta Naturae primus
portarum claustra auderet, exque ouis incubatis, a tot
tantisque antea Viris obseruatis, magnum illud, quod
naturae soli explicatum putabatur, mysterium erueret:
cuius narrationem breuissimis tantum complectamur,
necesse est^a).

Docet subtilior ouorum incubatorum anatome,
continuari intestinum pulli cum vitelli inuolucris ita,
[Seite 6] vt primum inuolucrum ipsa cutis foetus sit; alterum ex-
terior intestini tunica cum mesenterio et peritonaeo foe-
tus continuata: tertium interius esse intestini velamen-
tum, et ex simili ventriculi et oesophagi et faucium et
oris membrana, ex cute demum et epidermide foetus,
produci: vitellum arterias recipere suas ab ipsis pulli
meseraicis &c. Sequitur ex his: ouum totum matris
partem esse, in qua ouarium cum omnibus ouis perin-
de perfectum reperitur, quando nulla adhuc masculi
familiaritas accessit. Deinde, foetum esse partem oui,
aut certe cum ouo inseparabili nexu coniungi: vitellus
enim (et solus quidem) ouum cum suo inuolucro
constituit dum in matre est: sed is vitellus ductu suo
cum foetu ita vnitur, vt idem continuum corpus consti-
tuat.

Directa hinc patet demonstratio embryonem ouo
materno contineri, feminamque vera stamina futuri
foetus suppeditare. Iners illud lateret aeterno quasi so-
pore sepultum primaeuum germen, nisi ab accedente
foecundi seminis virilis stimulo, eiusdemque praesertim
partibus subtilioribus odoratis et ad irritandum aptissi-
mis, suscitaretur, e vesicula Grasiana, qua inclusus
erat,^b) erumperet, tubam permearet, hacque via in
ipsum vterum veniret; ibi demum vltro explicaretur
et euolueretur, et a mascula vi in quibusdam suis parti-
bus mutatus, parentibus suis similis euaderet.

Pullus tandem in lucem editus, temporisque suc-
cessu adultus, cum altero, suae speciei, sexu, simi-
[Seite 7] les producere potest; quorum demum posteri primis
suis parentibus aeternum similes euadere debent.

Quaenam ergo contrarii euentus caussae? quid
est, quod generationem mutat, progeniemque mox vi-
tiosiorem mox meliorem, certe a primis genitricibus
maxime diuersam producit?

Per totam quidem nostram tractationem ad ea re-
spondendum erit. Vt autem narrationis series melius
seruetur, generaliter pauca quaedam praemittere oportet.

Et primo quidem de coeli potentia paucis dicen-
dum erit, cuius adeo late patet imperium, vt ab hoc
vnice pendere hominum diuersas formas, colores, mo-
res et institutiones, egregiis visum fuerit viris^c). Du-
plex autem existit modus, quibus homines climatum mu-
tationem experiri possunt, quorum vterque ad nos spe-
ctat. Est enim vt migrent et ita coelum mutent; est
autem illud quoque, vt ipsum solum sensim aut mite-
scat aut efferetur, et exinde degenerent incolae. Vtri-
usque plura suo loco dicentur exempla. Hic dixisse suf-
ficiat nullam fere esse habitus diuersitatem, quam non
climatis varietates producere possint: id quod vel ex
animantium brutorum historia luculenter apparet. Equi
Europaei si orientem versus transferuntur, in Sibiria,
China etc. temporis progressu decrescunt quasi, mino-
res multo corpore fiunt, ita vt demum vix pro eadem
specie agnoscere possis. Iumenta e contrario lakuten-
sia, siue Kamtschatkam veniant siue Archangelum, pro-
ceriores, robustiores euadunt, id quod et Angliae oues
[Seite 8] in Suecia expertae sunt. Sciuri circa Oby fl. tertia parte
maiores sunt iis, quos Obdorii etc. reperias^d); vt co-
loris diuersitatem taceam, quem multo adhuc magis
variare facile videas. Quod eiusdem terrae clima mu-
tari possit, non erit qui dubitet, dummodo ipsam no-
stram hodiernam Germaniam cum veteri, populares
nostros cum maioribus nostris conferat^e). Tempus
erat, vbi alce nunc vltimi Septentrionis tantum accola,
Rheni littora oberrabat, vbi ipsum hoc flumen frequen-
tissimo gelu coibat, ita vt Galli sacra ipsi facerent, ne
vicinis proauis nostris dorsum praeberet; vbi vastissi-
mae syluae totam fere tegebant patriam, nec vllus vi-
tium prouentus erat, et quae sunt huius generis alia,
nimis certe sufficientia, quo minus maiorum nostrorum
magna corpora et tantum ad impetum valida, strictos
artus, minaces vultus, truces oculos &c. in nostri ae-
vi Germanis quaeramus.

Praeter coelum aliae restant caussae, quae porro
mutare valent corpora; plura quidem ex his ab ipso
climate pendere diceres; quaedam tamen separata esse
ab eo, patebit. Ad has potentias prae ceteris vitae ge-
nus et educatio pertinent. Trita sunt exempla anima-
lium domesticorum, quae in miras decreuisse varietates
naturamque suam fere exuisse, in aprico est. Quid
clima in equis mutet modo diximus, iam eosdem mu-
tato vitae genere videamus. Feri illi equi^f) mirum
quantum a nostris cicuribus differunt, statura parua, ca-
pite grandi, colore murino, pellis hirsutia, morum
[Seite 9] ferocia ita, vt vix mansuescant &c. et fere asino magis,
quam nostris domesticis equis similes videntur; adeo
vt laudatus Gmelinvs vix haesitauerit, quin equum
cicurem, ferum, et asinum pro eadem haberet specie,
huncque cultura saltem ab equo cicure degenerasse cre-
deret: quod tamen nimium videtur, cum asino vi-
scerum partes sint, quibus euidenter caret Caballus^g)
et vice versa. Praeter equos plane feros, tamen et in
nostra re equaria magnum discrimen videre est in-
ter eos, qui syluaticis vtuntur pastionibus^h) eosque qui
in stabulis aluntur. Notum est v. c. pullum equinum
si in eiusmodi pecuaria natus fuerit, dimidia iam post
partum hora, matrem sequi pabula quaerentem, si
autem illud in stabulo acciderit, non raro per nycthe-
merum et vltro humi iacere, antequam pedibus insiste-
re audeat.

Binas adhuc tetigimus caussas, quae animantium
habitum mutant: clima sc. et vitae genus. De tertio
adhuc praecipiendum restat, diuersae nempe speciei
connubio, et inde natis animalibus hybridis. Diffici-
lis sane res, quam tamen post recentiorum laboresⁱ⁾
paucis absoluere licet.

Tria in hybridorum disquisitione probe distinguere
necesse erit. num saltem coiuerint eiusmodi diuersa ani-
mantia, an vero et pulli ex hac copula prodiuerint, anue
denique et hi foecundi et ad generis propagationem apti
fuerint.

Posterius quidem, etsi raro contingat, (idque
summa Diuini numinis prouidentia, ne nouae species,
[Seite 10] in infinitum multiplicentur) in valde tamen affinibus,
admitterem. Mulas certe peperisse non adeo pauca
extant testimonia^k). Hybrida ex vulpis et canis con-
gressu nasci (Canes Laconici αλoπηκiδες veterum)
haecque ad generandum apta esse, non est quod
dubites. Est adhuc Goettingae neptis (et ab ea na-
ti plures pronepotes) vulpis, quae a cane domestico
grauida fiebat; in qua adhuc frontem planam aliaque
auitae formae vestigia agnoscas. Aves hybridas proli-
ficas ostendunt Sprengeri ^l) experimenta.

Hybridorum infoecundorum copiosa extant exem-
pla quae repetere piget. Muli, quantum scimus, ex
his antiquissimi sunt. Quanquam enim antediluuianos
fuisse dubitemus^m) nec Anaeⁿ⁾ eorum inuentum
tribuere audeamus, summa tamen eorum antiquitas vel
ex profanis scriptoribus^o) et artis primis^p) fere monu-
mentis apparet. Rarioribus hybridis addas Capram re-
versam cum C. depressa coëuntem et pullum producen-
tem^q). Hesychio autem minus credas, dum lupum
aureum L. (Jackhals) ex hyaenae et vulgaris lupi coi-
[Seite 11] tu ortum dicit^r). De canium et simiarum coitu^s) et
inde natis hybridis ambiguus adhuc haesito. Nimis
diuersa videntur animalia. Duo interim mihi innotue-
runt exempla, vbi canes femellae e simiis masculis gra-
vidae factae dicuntur, quibus omnem negare fidem,
nefas ducerem. Alterum in terris Schwarzburgicis ac-
cidit; hybridi huius iconem, curate depictam, possi-
det Excell. Büttnervs benigneque mecum com-
municauit. Canem refert, domestici minoris statura,
colore luteo flauescente; oculi, auriculae, collare pi-
losum a cane vulgari differebant, paternis iisdem par-
tibus simillimos esse, relatum est. Alterum Franco-
furti ad M. ante triennium fere accidisse, testis ocula-
tus, fide maxime dignissimus, retulit: peperisse catel-
lam ex Simia Diana L. foetum, ferocitate, ingenio,
habitu gibboso, et cauda longiore patri simillimum.
Rem indagandam relinquimus iis, quibus fortassis oc-
casio erit curatius obseruandi; notae enim sunt diffi-
cultates, quae in huiusmodi experimentis occurrunt.
Aegre eiusmodi animalia, in quibus periculum facere
animus est, ab aliorum consortio arceri possunt, ita
vt simul coëundi appetitus in iis seruetur; porro si quid
fortuito pulli peculiare habent, statim illud diuersis
parentibus tribui solet &c. Quod mihi suspecta reddidit
eiusmodi facta, illud praesertim est, quod plures,
vtriusque generis diuersaeque speciei simias, medios in-
ter canes, itidem vtriusque sexus per plures annos con-
tinuo versantes, cum iis ludentes &c. viderim, nec
tamen ex dictis quidquam ipsis acciderit. Falsi e con-
trario rumoris frequentia sunt exempla, vt felis, cum
duobus catellis simul nati, cuius fama viciniam nostram
ante aliquot annos peragrauerat; rite tandem consi-
[Seite 12] derato, quod felem dicebant, animalculo, prudentio-
res facile canem paulo deformem agnouerunt, totum-
que prodigium in risum versum est. Neque aliter inter-
pretor Clavderi ^t) felis ab sciuro compressae histo-
riam, ex cuius pullis vnus patri, reliqui matri similes
fuisse dicuntur; aliasque huius farinae narrationes.

Ab his omnibus probe separanda sunt infoecunda pla-
ne animalium diuersae speciei connubia. Damus quidem,
venere flagrantes brutorum mares femellis suae speciei ca-
rentes, interdum in alias, cum quibus versari licet,
ita fortassis aestuare, vt cum ipsis coire periclitentur:
quod tamen in paucis saltem, iisdemque valde affinibus
rite succedere, in plerisque ausis excidere, putamus.
Ex eiusmodi autem incongruo impetu, foetus concipi
nasciue posse, grauia certe credere vetant argumenta.
Referas huc in multis genitalium inaequales proportio-
nes^u): quae quidem partes in eiusdem speciei vtro-
que sexu ad coitum prouide et studiose aptatae sunt, in
remotioribus generibus totam rem aut impossibilem,
aut difficillimam, certe ad concipiendum ineptam,
reddunt. Porro non video, ad quas leges eiusmodi di-
versorum parentum proles in vtero euolui possit, cum
in quauis animantium specie, matri gestationis et gra-
viditatis, foetui autem euolutionis et progressiui in-
crementi certa et fixe definita sint tempora. Quaedam
huiusmodi praeter naturam contingentium connubio-
rum recitare exempla operae pretium erit. Prae omni-
bus maxime paradoxon videtur cuniculi cum gallina con-
nubium a Reavmvrio ^w) adeo celebratum; ab ipso
tamen populari suo Bvffonio ^x), Hallero ^y)
[Seite 13] aliisque in dubium vocatum: cum Bvffonio nec id
quidem succederet, vt ex lepore saltem et cuniculo,
adeo affinibus animantibus, pullos excitare potuisset;
etsi hos inter se coiuisse suspicetur. Recte ideo
credit Cl. Vir, si vnquam compresserit cuniculus Reav-
mvrii gallinam, ex nimia salacitate id factum fuisse,
et deficiente gallina alia fortassis re eodem fine vsurum
fuisse. Mirandae interim rei alia adhuc extant testimo-
nia. Ita venerandus praeceptor Büttnervs ipse
saepius olim cuniculos, gallinas comprimentes vidit,
quae autem irrita post haec oua (hypenemia appella-
bant veteres) posuerunt. Cuniculum solitarie inter
gallinarum chortes versantem, saepe quidem cum his
ludentem et petulantem vidi; nunquam autem vltro
quidquam tentasse eum, aut vere coiuisse cum iis, ob-
seruare potui. Simile quid de cane domestico Io.
Matth. Gesneri V. Cl. audio, quem itidem gal-
linas ita subegisse, referunt. Non adeo miror, cum
canes lasciuientes inanimatis nonnunquam rebus, ad
genitalia fricanda, vti, notum sit. Gallum calecuti-
cum anatem compressisse, et vice versa anatem mascu-
lam, gallinam, pullosque inde mirandae formae pro-
diisse, dictum est^z). Coire inter se saepius obserua-
tum. Est adhuc in vrbe anas mascula, quae similem
in gallinas exercet venerem, sterilem quamuis. Plura
eiusmodi prodigiosi aeque ac infoecundi coitus omitti-
mus exempla, cum de Iumaris adhuc paucis agere
animus sit, famosis illis diuersi plane ordinis, taurini
scilicet et equini, hybridis.

Nescio vnde habuerit Cl. Bvffon ^a), Colv-
mellam iam Iumarorum mentionem facere, citari-
[Seite 14] que eum a Conr. Gesnero. Nec illum eos teti-
gisse, nec hunc eum super ipsis citare, eruere potui.
Ipsum contra Gesnervm primum de Iumaris lo-
quutum fuisse^b) puto. Nam Livii ^c) equuleum e bo-
ve ad Sinuessam natum, huc non refero, cum rem
tanquam inauditam inter prodigia referat. Tigurinus
autem polyhistor ‘“peculiare quoddam mulorum genus
in Gallia circa Gratianopolin haberi, audiuisse ali-
quando; quod ex asina et tauro natum, vernacula
lingua Iumar appelletur. In Heluetiae alpibus, su-
pra Curiam ad pagum Spelugam ex equa et tauro na-
tum equum ex viris fide dignis accepisse”’ ^d).

Gesnero coaetaneus fuit Hieronymvs
Cardanvs, qui etiam de Iumaris, et quod den-
tes habeant superiores^e), sintque valde robusti et au-
daces^f), dixit.

Post eum I. Bapt. Porta, se ipsum Ferrariae
vidisse eiusmodi animal, forma muli, capite vitulino,
cornuum loco duobus tuberculis, colore nigro, oculis
taurinis, retulit^g). Repetita haec sunt postea^h) ad
Ioannem Leger vsque, qui prolixe magisⁱ⁾ de
iis praecepit, iconemque simul addidit. ‘“Nasci dicit
[Seite 15] Iumaros vel 'ex connubio tauri et equae, vel ex illo
tauri et asinae: illos proceriores esse statura et Baf
appellari; hos minores Bif dici; illis maxillam supe-
riorem luculenter breuiorem esse inferiori: porcello-
rum in modum; dentes superiores ad pollicis s. digi-
torum duorum distantiam magis retrorsum po-
sitos esse, quam inferiores. His, Bif, inferiorem ma-
xillam breuiorem esse superiori, vt in leporibus esse
soleret, dentesque superiores praestare inferoribus.
Neutrum ideo genus villaticis pastionibus vti posse,
nisi tam longa sint gramina, vt lingua illa decer-
pere possint. Capite caudaque boui simillima esse
haec hybrida, cornuum vestigia exiguis tuberculis
significari. Quoad cetera, asino aut equo simillima
esse. Mirum iis esse robur, certe si corpus exile spe-
ctes; minores esse mulis vulgaribus; parum come-
dere eos, cursu veloces esse: se ipsum vna die 18 mil-
liarium iter in montosis cum tali Iumaro fecisse, idque
multo commodius, quam cum caballo fieri soleret”’.

Ex hac relatione pleraque bona fide receperunt
nuperiores^k) et praeter Pedemontium &c. alibi etiam
extare Iumaros dixerunt. apud Tunetanos et Algiren-
ses Shaw ^l), in capite viridi Merolla ^m), Lan-
guedociⁿ⁾.

[Seite 16]

Sensim curiosiores facti naturae scrutatores, se-
care cupiebant huiusmodi hybrida. Frustrati spe Re-
avmvrivs ^o) et B. S. Albinvs (qui ex Africa af-
ferri iusserat vnum, quod autem in itinere periit).
Contigit postea veterinario Cl. Bovrgelat, esse
tam felici, vt Iumarum in theatro Lugdunensi cultello
subiicere posset^p) neque tamen adeo certa sunt, quae
ex conatibus huius viri redundarunt, cum famae ni-
mium credidisse videatur. ‘“Ventriculum forma qui-
dem equino similem esse, multo tamen maiorem. In
totum etiam plus ab equa quam ab tauro inesse Iu-
maro, tam quoad formam externam, quam quoad
interiorem constitutionem, ventriculi praesertim,
cuius in taurino genere ob ruminationem singularis
plane structura nota sit. Denuo ideo firmari physi-
corum obseruationem, qui matri in formando foetu
plus tribuerent quam patri.”’ Effecerat adeo labore suo
V. Cl. vt incertiores essent eruditi quam dudum^q).
Cl. Bvffon post ea binos Iumaros secari fecit. Py-
renaicum alterum, alterum e Delphinatu. In neutro
bouis vestigium repertum fuisse refert^r).

Haec omnia tamen nondum sufficere videbantur
naturalis historiae curiosis. Factum ideo est, vt ma-
ximi nominis Virorum Bonneti sc. et Spallan-
zanii intercessione, Cardinalis delle Lanze peritio-
ri magis cultello subiici Iumaros^s), tabulasque anato-
micas super ipsis confici iuberet. Luculenter ex his
conatibus apparuit Iumarum putatiuum nil esse nisi me-
[Seite 17] rum hinnum^t) (Bardeau). Laryngem, glottidem,
ventriculum simplicem, bilis vias, omnia equino ge-
neri similia esse, a bouino differre.

Ita demum demonstratum est quod pridem suspi-
catus erat summus Hallervs ^u). Ipse nuper ad-
huc Casselis binos hinnos quos lumaros esse rumor fe-
rebat, cominus vidi. Erant staturae asini maioris, a
cuius forma etiam parum abhorrebant, colore nigro,
dentibus vtriusque maxillae equinis^w); ruminationis
ne vestigium quidem &c.

Sed e diuerticulo in viam reuertamur. Quae huc
vsque dicta sunt partem ad demonstrationem difficulta-
tum quae in historiis hybridorum, diuersae nimis spe-
ciei occurrunt, partem ad aliqualem euolutionis proba-
tionem pertinent, nobisque in posterum vsui erunt,
vbi et in solis varietatibus elucebit plurimum formae a
matre, pauxillum a patre animalibus impertiri.

Paucissimis adhuc de humanis illis partubus hybri-
dis absoluere licet, quos e brutis aut nasci aut generari
tam copiose docuit credula antiquitas^x), quibus autem
[Seite 18] in totum omnem denegare fidem praeteralia physica,
maximi momenti moralia argumenta iubent, ita vt
summum numen prouidisse iam horrendis eiusmodi
connubiis, inaniaque ea reddidisse verosimillimum sit.

Quae in hybridorum disquisitione probe distin-
guenda esse supra iam monuimus^y) ad ea et heic attende-
re necesse est. Homines cum brutis nefando scelere coi-
visse quidem veterum^z) et recentiorum^a) quaedam lo-
ca probare videntur. Foecundum autem alicubi exti-
tisse eiusmodi immanem congressum nullum extat cui
fidere possis exemplum. Imo quae de Indarum cum
simiis maioribus coitu, et inde natis anthropomorphis
referuntur^b) Iacobo iamiam Bontio ^c) viro cete-
[Seite 19] roquin satis credulo dubia et fabulosa visa sunt. Et si
etiam libidinosos simiarum mares, feminis humanis in-
aestuare concederes, de procreanda tamen sobole vel
ideo ne cogitandum quidem foret, cum iidem peregri-
natores, feminas in amatorum brutis amplexibus mise-
re perire, referant^d).

Abominandum relinquo argumentum, idque eo
libentius, cum scopo nostro appropinquari oporteat,
ita tamen, vt priusquam varietatem hominum inter se
serutemur, de ipsa hominis ab reliquis animantibus di-
screpantia, paucissima verba faciamus. Fecundissi-
mum sane et pulcherrimum argumentum, cui autem
diutius immorari angusti libelli limites prohibent, quod-
que hic loci tribus tantummodo verbis absoluere necesse
est, etsi pauca ea, quae super eleganti hacce materie
collegimus, alibi publici iuris facere lubentes pollice-
mur.

Optime in praesenti defungi putamus, si prius
de animae dotibus, tum de corporis structura acturi
sumus: quae tamen bina momenta ne minimam qui-
dem inter se relationem habere videntur: ita vt ab or-
ganica animalium structura, cum humano corpore
comparata, ad eorundem animae facultates, nulla pla-
ne valeat consequentia; quod cuiuis elephantem aut
equum cum simia (quam simulacrum hominis, imo
quoad faciei corporaturam φoραv et membrorum mo-
tiones hominem dixit Reinesivs ^e)) comparanti fa-
cile patebit.

Argumenta quae, currente praesertim seculo,
steriles plerumque lites concitarunt de anima, ratione,
[Seite 20] loquela &c. brutorum, non adeo difficilia et confusa
videntur, dummodo cum animalium moribus familia-
rior paulo, corporis humani physiologia non expers,
praeiudiciis autem liber satis sis.

Desunt ergo homini soli, quos vocant instinctus
s. facultates connatae se ipsum ab iniuriis externis de-
fendendi, victum salubrem quaerendi &c.; artificiales
(Kunst-Triebe) in totum, reliqui eatenus, vt leuia
tantum eorum vestigia agnoscas.

Miserum ideo esset genus humanum, nisi indem-
ne seruaretur rationis vsu, qua plane destitui reliqua
animantia, eaque solo sensu interno s. communi, ve-
re materiali (nec ipsi tamen homini denegato) praedi-
ta esse, mihi certe, post ea omnia, quae super animam
brutorum rationalem legi^f), cum animalium vitae ge-
nere, actionibus, et quae fere princeps est speculatio,
studiosamque mereretur attentionem, cum mortis in
brutis et homine, phaenomenis, comparaui, vero
simillimum videtur^g). Instinctus sibi semper similis
manet, nec cultura proficit, nec in tenello animali
minor aut debilior est, quam in adulto. Rationem e
contrario germini delitescenti comparare licet, quod
temporis demum progressu, vitae socialis, aliarumque
externarum rerum accessu, euoluitur quasi, efforma-
tur, excolitur. Iuuencus iam vim suam sentit adeo vt
armis nondum natis vti audeat:

[Seite 21]

Vnde nisi intus monstratum? Homini e contrario nihil
huiusmodi contigit. Nudus, inermis nascitur, nullo
munitus instinctu, totus a sociali vita, ab educatione
pendens. Haec rationis flammulam sensim suscitat,
quae demum sola eorum omnium defectum feliciter
compensat, quibus bruta homini praestare videbantur.
Homo, inter feras educatus, humano consortio desti-
tutus, ferus euadit. Nunquam autem vice versa idem
feris contingit inter homines degentibus. Neque casto-
res et phocae, socialiter viventes, neque domestica
animalia, nobiscum familiariter versantes, ratione prae-
dita euadent.

Directa ex dictis patet vocis et loquelae animali-
um differentiaⁱ⁾ qua homini soli^k) loquelam s. ratio-
nis vocem, brutis affectuum solum linguam tribuen-
dam esse putamus. Ratione temporis progressu euo-
luta, mens ideas linguae committere studet. Infantes
tenelli caris sibi personis nomina imponunt, quod nulli
vnquam animali contigit, etsi herum suum, aliosque
familiares probe distinguat. Nullam adhuc attentio-
[Seite 22] nem merentur quae prisci peregrinatores de remotio-
rum quorundam populorum linguis protulerunt, quos
voce solum inarticulata et bruta quasi, instructos esse
tradiderunt. Certo certius est ferocissimis gentibus,
Californiis, capitis bonae spei accolis &c. peculiare lo-
quendi genus et determinatarum vocum copiam esse, et
e contrario animalia, siue quoad corporis structuram
homini similia, quale celebris oran-vtan ^l) est, siue
humanis sensibus proxima, vt Plinii verbis de Elephan-
te vtar, loquela destitui, eaque paucos, et maxime
aequiuocos sonos emittere. Loquelam solius rationis
opus esse, vel ex eo constat, quod alia animantia, et-
iam si eadem fere cum homine vocis organa habeant^m),
illa tamen penitus destituantur.

Iam si corpus humanum spectes, facilius certe
quemuis hominem a quouis alio animante primo sta-
tim intuitu distinguere, quam fixa criteria constituere
poterisⁿ⁾ quibus ille a ceteris differat. Summum
Numen eo minus euidentes firmasque corpori humano
characteres distinctiuos addidisse videtur, quo magis
summum eius opificium nobiliore sui parte, ratione
nempe, reliquis omnibus animantibus longissime prae-
stat.

Attamen operae pretium erit pauca ea sigillatim
recensere, quae nostro corpori propria esse videntur.
Huc prae ceteris situm erectum referrem, quem pla-
[Seite 23] ne intactum relinquere nupera Cl. P. Moscati ^o)
paradoxa prohibent, quamuis rem ad liquidum explo-
ratam soleque meridiano clariorem recoquere et rumi-
gare quasi, piget. Certe Cl. Virum elegantem cetero-
quin et in plurimis laude dignissimum libellum tenta-
menti gratia neque adeo serio confecisse, est quod cre-
dam, cum partem argumentis vsus sit quae certe a viro
anatomes humanae et comparatae guaro, imo ad vtram-
que non semel prouocante, haud expectasses; partem
grauissima et omni exceptione maiora momenta pro
homine bipede, iam a magno Galeno ^p) et immor-
tali Barth. Evstachio ^q) studiosissime pertracta-
ta, intacta plane reliquerit. Faciles damus Cl. Viro^r)
minus fortassis ponderis inesse vulgaribus illis pro situ
hominis erecto argumentis, a situ foraminis magni
occipitalis^s), brachiorum ad pedes ratione, mammis,
pectore^t) et humeri figura desumtis. at enim vero
difficiliora restant incessum bipedem mirifice probantia.
Taceo cordis apicem eiusque in embryonibus hominis
et brutorum directionem, quem quidem Cl. Vir tan-
git^u) ita autem explicat, vt contrariae opinioni arma
ipse tradere videatur. Taceo validum illud a capitis
cum primis ceruicis vertebris connexione et motu, de-
[Seite 24] sumtum argumeutum, quod eo lubentius hic omitto
cum summi Evstachii egregius super id extet la-
bor^w), quem fere totum transscribere oporteret. So-
la peluis pedumque structura anatomes ceteroquin ex-
pertes, quadrupedis ossium compagem vel obiter cum
humana comparantes, facillime in nostras trahet par-
tes. Videat quis ilia humani sceleti latissima, in an-
gusta ischia inferius desinentia, peluem breuem, su-
pra valdopere dilatatam, infra ita arctatam vt fetui
quidem exitus pateat, vteri autem prolapsui prouide
prospiciatur &c. comparet ea cum oblonga, recta et
quasi cylindrica quadrupedum pelui, cum lata eius co-
xendice, ischiis diuaricatis &c.; consideret demum glu-
taeorum, crurisque musculorum nexum et fabricam
in homine et brutis &c. et tum dicat qualem eundi mo-
dum illi conuenire verosimile videatur. Periculum fa-
ciat in quouis sceleto animalis recenti, aut saltem Coi-
terianam iconem^x) vulpis sceleti erecti, posteriori-
bus tantum pedibus ridicule incedentis videat, et con-
tra humanum sceleton brachiis et pedibus innixum sibi
fingat, et non potest non fieri quin brutum bipes et
hominem quadrupedem pro aeque prodigiosis habeat.
Inseparabilis est cum peluis generaliore consideratione,
alia acetabuli et capitis ossis femoris, ceruicisque eius-
dem demonstratio. Pertinent huc ceruix in homine ob-
longa quae sensim oblique deorsim ducitur, in brutis
imo et in simiis breuis, propemodum transuersa, ca-
putque obliquius cum coxae articulo commissum, tota
porro pedis ossium syntaxis, calcaneus homini crassus,
iunctura tarsi cum ipsa pedis planta, qui ipse in homi-
ne oblongus latiorque existit, plurimaque id generis
[Seite 25] alia huc spectant, anatomes cultoribus ad nauseam tri-
ta et notissima, aniatrologicis autem intellectu diffici-
liora, quare ea longa deducere virga ineptum fore pu-
tamus, eo magis cum fontes iam diximus e quibus
haurire poterint qui facillimae rei plura adhuc argu-
menta desiderant. Directe ex dictis fluit alia hominis
proprietas manus nempe duae quas soli humano gene-
ri tribuo, cum simiis e contrario aut quatuor aut nullae
plane competant, quarum hallux remotus a reliquis
pedum digitis iisdem ipsis vsibus inseruit quos manuum
pollices praestant. adeo certa res est vt vel ex eo solum
capite Robineti ^y) foetus-pongo certissime pro em-
bryone vere humano habendus sit etiamsi reliquas cor-
poris partium rationes et totam structuram mere hu-
manam negligeres. De manus humanae formatione
admiranda praeter Galenvm ^z) Hahnivs ^a) ex
professo scripsit.

Si haec omnia rite pensito adeo fere adducor vt
etiam notissimum illum oran-vtan naturaliter quadru-
pedem esse censeam. Noui quidem plerosque itine-
rum auctores de ipso verba facientes illum pro bipede
venditare. Quae tamen in contrariam ire sententiam
me iubent, praeter multorum peregrinantium pronita-
tem admiranda paulisper exaggerandi, sequentia sunt:
primo nonnulli qui haec animalia descripserunt, sae-
pius ^b) tantum ea pedidus posterioribus incedere di-
xerunt, quod certe suspicionem excitat, ea quoque
[Seite 26] vt cetera animalia quadrupeda iuisse: porro, plerique
iconibus exhibiti^c) baculo innituntur, vrsorum fere
saltantium more. Vola manus eorum aeque alte sul-
cata, plicis et scissuris distincta est, ac pedis planta^d).
Calcanea depressa, minus prominula firme incedere
prohibent. Si interiora spectes, peluis elongata, fe-
morum ossa, aliaque quae modo diximus, praeterea
autem musculus eleuator clauiculae^e), naturali statu
quatuor incedere pedibus hoc animal, maxime proba-
bile faciunt. Simiae longimanae^f) exemplum eidem
opinioni egregie fauet. Soli ergo homini bipedem esse
contigit, nisi forte manatum, aves, (pinguinos prae-
primis), aut lacertam Sirenem obiicere velles. Et ere-
ctum situm homini praeter naturam esse, illorum in-
felicium exemplo minime euincitur quos inter feras
educatos fuisse hinc inde relatum legimus. Dura ne-
cessitas, fortassis etiam imitatio miseros manibus pedi-
busque simul incedere docuit, cum nemora et fruticosos
saltus imo ferarum cubilia et receptus perreptare ipsis
necesse fuerit. neque tamen omnibus id contigisse cer-
tum est. Hassiacus ille^g) inter lupos repertus inter-
dum saltem quadrupes incedebat: Zwollensis^h) et
Campanicaⁱ⁾ puellae, Hamelensis^k) puer &c. recti
[Seite 27] ibant. Imo nec argumentum ab infantibus desumtum
locum habet, cum cuiuis tenellos eiusmodi obseruanti
notissimum esse debeat, eos vix vnquam quadrupedes
repere, sed clunibus magis insidere, manibus inniti^l),
et pedibus quasi remigare. Minus recte ergo dixerat
Plinivs ^m) primam roboris spem, primumque tem-
poris munus, quadrupedi similem facere hominem.
Qui autem erectum situm morborum somitem faciunt,
cum veterinariae medicinae, tum eorum malorumⁿ⁾
obliuiscuntur, quae miseros homines feros quadrupedes
vexasse legimus.

Sed praeter situm erectum et binas manus alia
quoque consideranda restant, quae itidem humano ge-
neri propria esse videntur. Omnium animantium vni-
cus homo inermis plane et nudus in hunc orbem posi-
tus esse videtur. nec dentes feroces, nec cornua, nec vngulae,
nec tegmina, nec pellis hirsuta ipsi data sunt. Non est
quod animalia obiicias his omnibus similiter destituta;
in his enim semper aliquid inuenias quod ipsos sartos
quodammodo seruet^o). Homo autem omnibus quae
modo diximus aut plane, aut certe maximam partem
destituitur. Depilis fere est, cum quadrupeda quae dorsum
coelo et tempestatibus obuertunt aut pelle hirsuta, aut
cute crassiore, aut testis, aut squamis, aut aculeis mu-
nita sint. Homini paucae saltem corporis sui regiones
pilosae^p), at dorsum pene caluum est, quod certe
[Seite 28] nouum pro homine erecto argumentum praebet. Den-
tes aequales magis, rotundiores, planiores et vno ver-
bo ita constructi, vt primo intuitu pateat homini ma-
xime ad victum mandendum, quodammodo etiam ad
loquelam, minime autem armorum^q) loco eos datos
esse. Ipsi simiarum dentes longe ab humanorum for-
ma recedunt. Canini ipsis longiores, acutiores, a vi-
cinis remotiores; molares autem alte incisi, spinis quasi
acutissime prominentibus horridi. Praeter dentes, et-
iam os angustum hominem mitem et inermem demon-
strat, quod labiis ornatum est, quibus ipsis etiam a
simiis aliisque sibi similibus bestiis differt.

Disputatum est num brutis eadem animi pathe-
mata^r) competant quae homini. difficilior quaestio fit si
modos quibus hi doloris gaudiique sensum declarant,
praeprimis fletum risumque respicias. Lacrumari ani-
malia certum est, cum iis organa ad^s) plorandum da-
ta sint, humanis partem simillima: in id autem al-
tius inquirere oportet, num hoc tristis affectus
impulsu iis accidat. Relatum est de quibusdam
[Seite 29] v. c. de Simia oran-vtan^t), ignauo^u), phocis^w),
equo^x), ceruo^y), tarda^z), testudine^a) &c. Op-
timi Stelleri narratio certe inter reliquas maxi-
mam fidem meretur; ita vt tristem ploratum animali-
bus communem cum homine esse, probabile sit. De
laetitiae effectu risu videlicet magis dubium est. Sunt
nonnullis animalibus peculiares tranquillitatem aut gau-
dium declarandi modi^b), faciei musculos autem mu-
tari^c), aut cachinnos edi, praeter hominem vix in alio
animanti obseruatum esse puto. Simiarum crocatus,
aut ignaui voces non magis huc pertinent, quam ca-
nium latratus aut auium soni, gaudii indices.

Puellae peculiare quidquam habent, quod reli-
quis animantibus omnibus etiamsi intacta fuerint, ne-
gatum esse videtur, hymen puta, humano generi ma-
gis forte morales ob caussas^d), quam vt physicos vsus
habeat, concessum. Fluxum menstruum femineo in-
ter homines sexui soli quoque tribuerem^e). Sunt qui-
dem qui alia quoque animantia eius sexus menstrua pati
[Seite 30] dicant^f) et de simiis praesertim plurimis asseruit Cl.
Bvffon ^*). Tota res a periodici fluxus notione
pendet, quam si probe expendas, simiis vix concede-
rem. Plures nec vnius speciei simias feminas, per
plures quoque annos in Excell. Büttneri viuario
studiose obseruaui, neque tamen menstrua pati eas di-
cere ausim. Vteri haemorrhagiis easdem interdum ob-
noxias esse certum est, quae tamen nullas fixae periodi
terminos seruant, sed modo post octiduum, modo
post tres pluresue adeo hebdomadas in eadem simia,
ceteroquin optime valente, redeunt; in nonnullis au-
tem plane nunquam apparent.

Haec bina ergo, hymen scil. et periodicum san-
guinis menstrui fluxum humano generi^g) propria esse
puto. De clitoride autem et nymphis^h) nullum du-
bium est quin etiam animalibus data sint. Imo clitoris
praegrandis et fere enormis in quibusdam conspicitur.
Hymen, pudicitiae custos homini soli ratione praedito
conueniebat; clitoris autem brutae voluptatis obscenum
organon bestiis quoque concessum est. Pauca sufficiant
exempla: In papione mandril (S. maimon Linn.)
quem praeterita hyeme cultello subieci, semiuncialem,
turgidam, laxo praeputio cinctam, et adeo eminentem
vidi clitoridem, vt facile pro hermaphrodito imponere
potuisset ignaris, eo magis, cum glandis virilis simi-
litudinem augeret plicula, in apice corpusculi conspi-
cua, inperuia tamen. Nymphae detritae videbantur
aut cum pudendi labiis callosis, hiantibus, coalitae
Easdem autem distincte simul cum clitoride obseruaui
[Seite 31] in Lemure Mongoz quem aestate praeterita viuum
Goettingae vidimus. Ignauo didactylo Musei Regii
rotundior clitoris inter tumida pudendi labia prominet.
Plura exempla collegit Magnus Hallervs ⁱ⁾.

Haec ergo sunt quaedam momenta, quae huma-
no generi propria et quidem absque curatiore anatome
statim dignoscenda videntur. Mitto alia, vt auriculas
immobiles^k) aut vtriusque palpebrae cilia^l) quae
olim falso soli homini tribuebantur.

Immensus pateret campus idemque amoenissimus si
adhuc internam humani corporis structuram eatenus
spectare liceret quatenus ab aliorum animantium structura
euidentissime recedit. At enim vero limites opelli no-
stri illinc euagari vetant. Partium ergo eorum qui de
his erudiri cupiunt, erit, comparatiuae anatomes au-
ctores praeprimis autem eos adire, qui animalia homi-
ni quodammodo similia curatissime secarunt, e quo-
rum numero Evstachios ^m), Coiteros ⁿ⁾, Riola-
nos ^o) et Tysonos ^p) nominasse sufficiat. Legant
hos, qui forte oran-vtan aliasue simias homini non
adeo dissimiles putant, vt aut pro cospeciebus aut
certe humano generi maxime cognatis animalibus, ha-
beri possint. Nobis autem in praesenti ex plurimis
[Seite 32] paucissima saltem selegere, breuiterque recensere ani-
mus est.

Quum cerebrum nobilissimum corporis animalis
viscus, innumeras et cuiuis facile patentes ob caussas,
prae reliquis partibus summam profecto attentionem
mereatur, maximi nominis viri eius anatome compa-
ratiuae insudarunt^q) eosque quibus occasio foret ad
similes labores incitarunt^r). Moniti huius memor,
cum praeterita hieme non vnius generis simias secare
mihi contingeret, in cerebra earum praeprimis inqui-
siui, vniusque eorum basin speciminis loco exhibeo
Tab. I. Fig. 1. Est illud eiusdem papionis Mandril
cuius iam memini. Ad foramen occipitis magnum re-
sectum, cranioque exemtum, ponderis erat trium vn-
ciar. et vnius drachmae, totum autem reliquum simiae
cadauer librar. ciuilium octo cum dimidio. Praecipua
in quibus basis eius ab humana structura recedit sequen-
tia^s) sunt: Lobi cerebri anteriores (B) in totum fere
coaliti. Cerebellum (D) magnum satis pro cerebri ra-
tione, maius quam in pygmaeo. Pons Varolii (H)
nulla plane fissura a medulla oblongata (E) distinctus,
sed continuo decursu (G) cum ea coniunctus. Corpo-
rum pyramidalium et oliuarium ne minimum quidem
vestigium (F), pari vt in pygmaeo ratione. Ipsa au-
tem oblongata medulla (E) multo crassior quam in
homine aut pygmaeo. Secundum neruorum par in
magnam molem (2) coalitum ad ipsum demum in or-
[Seite 33] bitas ingressum iterum diuiditur. ante separationem ab-
scissum est. Rete mirabile nullum. Omitto reliqua
minoris momenti, quae quiuis anatomice doctus faci-
le agnoscet, cui certe iconem curatissime delineatam
esse, fidem dare possumus.

Cerebro cranium eiusdem papionis subiunxi-
mus, (Fig. 2.) in quo praeter orbitas profundiores,
zygoma crassius, dentes a se inuicem remotiores, ca-
ninosque immanes sane, aliaque minoris momenti,
peculiare illud os, cui dentes incisores insident, maxi-
mam attentionem meretur. Eo nempe homo caret,
cum omnibus simiis plurimisque aliis mammalibus^t)
datum sit. Dubitabam quidem num quoque oran vtan
eodem instructus esset; cum nec Tysoniana^u) nec
Daubentoniana^w) cranii eius icones curatae satis es-
sent, vt suturae probe distingui possent^x); neque An-
glus auctor praecise satis de eo loqueretur^y): soluit
autem nodum Exc. Fr. Gabr. Svlzer, qui Cam-
pervm virum summum eiusmodi animalia incidisse,
idemque os in iisdem reperisse beniuole mihi scripsit.
[Seite 34] Alia ex hac singulari structura differentia fluit, nasi
nempe ossium, quae in humano capite duplicia, et
rhomboidalis fere figurae existunt; quum in simiis vni-
cum saltem, idemque triangulum conspiciatur, quae
tamen vt reliqua in hac icone obseruanda per se patent
et osteologiae gnaris facillime occurrunt, ideoque nulla
vlteriori explicatione indigent.

Inter reliquas humani et brutorum corporis diffe-
rentias nonnullae vulgatiores vel obiter tantum tangen-
dae sunt. Huc v. c. pertinet membrana nictitans, pe-
riophthalmium s. palpebra tertia, quam in homine leue
quoddam fabricae animalium imitamentum dixit Hal-
lervs ^z), etiamsi in ipsis diuersae classis et ordinis
animantibus pro vitae eorum genere &c. magnitudine,
situ et structura multum variat^a).

Musculus porro bulbosus s. suspensorius oculi
quadrupedibus fere omnibus^b) proprius est, ita vt Li-
gamentum suspensorium colli, quo hominem tantum et
simias destitui dictum est^c). Alba haec et tendinea
pars vel vulgo nota nostratibus dicitur Haar wachs,
[Seite 35] Anglis^d) Packwax, Taxwax, Fixfax, et Whitelea-
ther; Bruxellensibus^e) Vast &c. capiti et collo susti-
nendo quadrupedibus inseruit^f). Etiamsi autem ho-
mo cum simiis eo careat, minime tamen exinde sequi-
tur simias quoque erectas incedere debere, cum in his
elegans vertebrarum colli structura, in homine autem
vnice incessus bipes huius ligamenti defectum suppleat.
Tota res circa harum vertebrarum corpora versatur et
optime ex comparatione ipsorum ossium, in humano
et simiae sceleto apparet, quare colli vertebrarum^g)
totam syntaxin eiusdem papionis incidi curauimus,
(Tab. II. Fig. 1.) cuius cerebri basin et cranium mo-
do vidimus, cum in eo res luculentissima sit ideo quod
nunquam fere bipes incedat. Hominis 5tam et 6tam
colli vertebras subiunximus. (Tab. II. Fig. 2.) In his
corpora parallela plana et fere disciformia sunt, quum
in simia squamatis quasi processibus in priora decliuia
descendant, et imbricatim alterum alteri impositum sit.
Facili ergo experimento patet in his animalibus verte-
bras se inuicem suffulcire et capiti sustinendo inseruire
quod in homine quadrupede ob planas corporis verte-
brarum superficies nullum locum haberet capitisque hu-
mani adeo grandioris moles difficillime sustineri posset
sed pondere suo magis magisque collabascere et subsi-
dere deberet.

Pauca e plurimis selegimus in quibus homo a re-
liquis animantibus luculentissime differt. pleraque eo-
[Seite 36] rum ad vindicandum homini situm erectum probeque
eundem a simiis, praesertim oran-vtan separandum
diximus. Ad hoc praesertim incitarunt nuperorum
quorundam Cl. quidem Virorum^h), rei autem natu-
ralis et anatomicae male doctorum sententiae qui hanc
simiam homini satis cognatam et cospeciem dicere
haud erubuerunt.

Hanc opinionem longiori refutatione apud rei pe-
ritos egere non puto; pauca tamen adhuc de ipso oran-
vtan dicere non plane alienum ab argumento nostro
videtur. Moribus et vitae generiⁱ⁾ eius immorari
post Bvffonii aliorumque labores non opus est. Spe-
cies autem eius paulo curatius definire operae pretium
erit. Quamuis enim raro in Europa visum sit hoc me-
morabile animal et non multae genuinae satis eius extent
icones, eae tamen ipsae adeo inter se differunt vt nullo
modo pro vnica saltem specie haberi possint. Intactas
plane relinquimus aut fictas plane aut minus curate ex-
hibitas delineationes quae apud Bontivm, Nevho-
fivm, Iürgen Andersen, Io. Iac. Saar,
[Seite 37] et Franc. Legvat occurrunt; sidas saltem pro-
pius contemplemur. Erunt hae Tvlpii, Tyso-
nis, Edwardsi, Scotini ^k), le Cat, et
Bvffoni, quae si inter se conferantur cum forma,
tum magnitudine plurimum differre deprehenduntur.
ab hac speciei varietatem desumserunt nuperi, ita vt
maiorem alterum, alterum minorem oran-vtan reci-
perent. Huic autem differentiae parum fido. in qui-
busdam enim quae Europa vidit speciminibus infantiae
signa^l) erant, quae, quum immatura morte opprime-
rentur omnes, de magnitudine eorum iudicium ferre,
vetant. At enim vero totius corporis habitus et par-
tium eius conformatio maiori iure species constituere
mihi videtur. Binas ergo ad minimum species recipe-
re licet, quibus ne nomina praeter necessitatem multi-
plicentur Linnaeana imponere lubet, alterum a Perill.
viro hominis speciei immerito tributum, alterum pri-
mae simiarum speciei. Sint ergo

1) Simia Troglodytes siue Chimpansi, a Tvlpio
et Scotino delineata, macrocephala, torosa, parte
corporis postica saltem pilosa, antica, si humeros ex-
cipias, nuda.

2) Satyrus s. Oranutan Tysonis, Edward-
si, le Cat, et Bvffoni gracilis magis, capite
minore, densa hirsutie tectus, pilorum humeri et vl-
nae contraria directione. Talis erat masculus ille
[Seite 38] quem Ienae viuum me vidisse iam monui. ad Tysonis
figuram proxime accedebat, a Sim. Syluano &c. pri-
mo statim intuitu diuersissimus. Delineaui quidem tum
temporis rarum hoc animal, doleo autem me curatio-
res partium mensuras &c. neglexisse. Quae partem
ipse notaui, partem Excell. I. E. Im. Walchivs
primus et aeternum venerandus mihi in historia natura-
li praeceptor, suppleuit, sequentia sunt: statura erat
pueri circiter decennis; colore fusco, facie satis huma-
na; digitis manum pedumque longioribus, halluce re-
motiore, suris carnosis magis quam in aliis simiis, scro-
to pendulo, quadrato fere, albicante, pene paruo Ty-
sonianae figurae simili. Bipes quidem stabat et incede-
bat, baculo tamen ita innitebatur, vt hunc eundi mo-
dum arti statim quisque tribueret. Idem valebat de bi-
bendi et edendi modis, in quibus cochleari et cyatho
vtebatur. sexui sequiori lasciue inhiabat.

Haesitat Linnaevs num forte sexu distinguan-
tur animalia quae nos in duas species diuisimus, huic
autem Summo Viro varietates saltem sunt. Verum
quidem est Tulpii et Scotini icones femellas fuisse, reli-
quas mares; attamen nihilominus praeter sexus diuersi-
tatem speciei etiam varietatem accessisse, autoptarum
peregrinantium Bontii v. c. Th. Bowrey, alio-
rum, de eiusmodi sexus varia forma silentium, sua-
det.

Nequeo haec animalia dimittere quin prius duo
adhuc momenta tangam quorum alterum chara-
cterem eorum singularem a plerisque neglectum,
alterum patriam eorum respicit. Prioris notitiam debeo
amiciss. Svlzero; qui ex Camperi, quem ipsum
Satyros secasse iam monuimus, ore mihi retulit: deesse
his animantibus vnguem pollicis manuum anteriorum.
[Seite 39] Sunt quidem pollicis vngues iconibus Tysonianae,
Edwardsianae, et le Catianae; facillime
autem eiusmodi singularis et paradoxos character ne-
gligi poterat; neque ipse in Satyro Ienensi ad pollices
attenti. An forte tertia haec species foret? decidere
non audeo.

Alterum quod adhuc monendum restat circa pa-
triam vtriusque speciei (Chimpansi et oran-vtan) ver-
satur. ab omnibus fere zoologiae auctoribus Zona tor-
rida antiqui orbis pro natali eorum solo venditatur;
Cl. Bancrofft ^m) autem in Guianae quoque den-
sis siluis Oran-vtan reperiri ex incolarum ore retulit.
Vlteriorem disquisitionem meretur Cl. viri relatio, quam
solam sequi vel id vetat quod ipse addat, nondum vi-
sum esse hoc animal ab Europaeis ibi loci degentibus.

Congener demum Troglodytae et Satyro est Si-
mia Longimana (Homo Lar Linn. Gibbon Bvff.)
si faciem spectes homini simillimum animal; pedum
anteriorum longitudine autem ob omnibus fere aliis
animantibus abhorrens. Breuiores quidem pinguntur
in simia Bengalensi Transact. philos.ⁿ⁾ inserta, et pro
S. longimana habita, quam tamen negligenter nec ab
artifice delineatam vel vtriusque humeri inaequalis lon-
gitudo, aliaque demonstrant.

Ast haec sufficiant super Simiis Troglodyte et
Satyro; iam ad ipsum dissertationis nostrae argumen-
tum transgredi opus est, quod circa quaestionem ver-
satur: Sintne fuerintue omnis aeui omnisque gentis ho-
mines vnius eiusdemque diuersaeue plane speciei. Quae-
[Seite 40] stio haec nostris temporibus saepe agitata, attamen quan-
tum ego quidem noui parum adhuc ex professo pertra-
ctata est. Malitia, negligentia et nouitatis studium
posteriori opinioni fauebant. Plures enim humani ge-
neris species iis egregie arridebant^o) quorum sacri co-
dicis fidem suspectam reddere intererat. Facilius, por-
ro erat aethiopes aut Americae imberbes incolas primo
statim intuitu pro diuersis speciebus habere^p), quam
in corporis humani structuram inquirere, anatomicos et
itinerum numerosos auctores consulere horumque fidem
aut leuitatem studiose perpendere, e naturalis historiae
vniuerso ambitu parallela conferre exempla, tumque de-
mum iudicium ferre varietatisque caussas scrutari. Ea
denique est humani ingenii curiositas et ad noua quae-
uis propensio, vt multi facile nouam etsi non satis de-
liberatam opinionem recipere, quam vetustis et per
annorum millia vulgo etiam receptis veritatibus denuo
subscribere, malint. Ab his omnibus vitiis liber vt es-
sem, studui, praeiudiciis expers libellum scripsi, nil-
que magis in votis habui quam vt lectoribus doctis et
aequis argumenta mea pro vnica saltem humani gene-
ris specie, merisque eius varietatibus prolata, aeque
valida et sufficientia videantur ac mihi ipsi.

Quanquam tanta inter remotiores gentes interesse
videatur differentia vt facile capitis bonae spei accolas,
[Seite 41] Groenlandos et Circassios pro tot diuersae speciei ho-
minibus habere possis, re tamen rite pensitata, ita
omnes inter se confluere quasi et sensim vnam in alte-
ram transire hominum varietatem videbis vt vix ac ne
vix quidem limites inter eas constituere poteris. Ma-
xime arbitrariae ideo et numero et definitione euase-
runt quas Cl. Viri receperunt generis humani varieta-
tes. Perill. a Linné ^q) pro quatuor orbis nostri parti-
bus totidem eius habitatorum Classes recepit. Oliv. Gold-
smith ^r) earum sex enarrat. Nos quidem numerum
Equ. a Linné sequuti sumus, aliis tamen limitibus va-
rietates nostras circumscripsimus. Prima et maxima
(cum et primigenia sit) nobis est Europaeorum, Asiae
cis Gangetanae et quicquid super Amur fl. septentrionem
versus situm est, cum maxime propinqua cum terrae
situ^s) tum incolarum habitu, America boreali. Ha-
rum terrarum homines statura forma et colore quidem
multum adhuc inter se differunt, in totum spectati ta-
men in plurimis nobiscum conuenire videntur. Altera
est Asiae trans Gangetanae et infra Amur fl. positae
Vulturnoque obuersae, cum Insulanis et magna parte
terrarum quae nuper melius innotuerunt, australium.
coloris fusci homines, naso simo, oculorum palpebris
conniuentibus et in cantho externo sursum ductis, pilis
parcioribus, rigidis. Tertiam Africa constituit. Quar-
[Seite 42] tam demum Americae quicquid praeter Septemtrionalem
plagam quam priori varietati adiunximus, restat.

Facile quidem ex progressu dissertationis appare-
bit in quauis harum quatuor varietatum plurimas adhuc
discrepantias inueniri, et e contrario plures in aliis quo-
que inter se conuenire, aut a reliquis conterraneis ano-
male abhorrere &c. memoriae tamen subsidium erit
classes certas constituisse in quas orbis nostri homines
diuidi possunt; quod ea quam diximus ratione post-
quam alias atque alias tentauimus quidem, minus au-
tem congruas reperimus, certe non adeo inepte fecisse
speramus. Iam sigillatim ea pertractabimus momenta
in quibus homo ab homine, naturali sua corporis con-
formatione et figura, differre videtur, caussasque quan-
tum in nobis est scrutabimur quae eam varietatem pro-
ducere valent.

Primo generatim de totius corporis constitutione,
statura et colore acturi sumus, ad partium singularium
peculiarem structuram et proportionem dein descende-
mus; probe ab his ea separabimus quae soli arti deben-
tur, demumque etiam, inuiti quamuis, nosologiam
et practicam medicinam tangemus, cuius vnum alter-
umque caput historiae naturali obtrudi cepit nuperis
temporibus, quae tamen pathologiae vindicare et re-
stituere conabimur.

Tria illa quae primo absoluere animus est, to-
tius corporis constitutio, statura et color in totum fere
climati debentur.

Circa primum horum momentorum breuem esse
oportet cum mihi ipsi quidquam super hoc argumento
obseruare occasio defuerit, apud auctores autem tenuia
saltem et parca vestigia legantur. In calidis regionibus
exsiccari et solidiora reddi corpora; in frigidioribus
[Seite 43] humidisque eadem molliora, succi pleniora et spongio-
sa quasi fieri facile patet. Ossa equi barbari vix caua
esse, Frisici multo magis tubulosa &c. iam dixit Gvil.
Cavendish Marchio in Newcastle ^t). Elegantissi-
mis experimentis vltro confirmauit Cl. Kersting me-
dicus apud Cassellanos veterinarius Vir sollertissimus,
qui vt alia taceam, sub iisdem ignis gradibus equi ara-
bis sexennis ossa longe difficilius in machina Papini sol-
vi quam Frisici eiusdem aetatis, obseruauit^u). In hu-
manis diuersi adeo soli ossibus generatim spectatis simi-
les intercedere differentias probabile est, etsi obserua-
tiones desint et a paucis vix valeat consequentia. Crassa
quidem, compacta, dura &c. hinc inde visuntur aethio-
pum crania^w), quae tamen attributa de omnibus cali-
darum regionum sceletis vsurpare nollem, cum alia
quoque occurrant aethiopum capita de quibus nihil eius-
modi dictum sit^x); et ipsis Europaeorum eiusdem
patriae aetatisque craniis magna saepe eatenus insit dif-
ferentia, quae praeter alia, maxime quoque vitae ge-
nere contrahitur^y). Idem forte valet de suturis, qui-
bus carere^z) aethiopum crania Arrianvs, Persica in
Plataeensi strage Herodotvs dixerunt^a). Magis fir-
[Seite 44] ma est circa totum corporis habitum obseruatio, qua
septentrionales populos^b) torosos et quadratos, au-
strales^c) graciliores videmus.

Ad staturam humanam transgredior. Vetus est
opinio, antiquissimis temporibus maiores multo et pro-
ceriores fuisse homines, imo indies degenerare eos,
decrescere; minoresque parentibus infantes nasci et
quae sunt huius generis alia veterum poetarum^d) et
philosophorum^e) in sua aeua opprobria. Etsi haec
omnino nimia sint, aliquid tamen climati eatenus tri-
buimus quatenus id ipsum temporis progressu mutatur,
solum mitius redditur, quod et ipsos homines minus
proceros ferosque demum producit. Exemplum eiusmo-
di mutationis ex ipsa nostra Germania iam diximus^f).
Enormes autem adeo fuisse has corporum differentias
veterum et recentiorum temporum, mumiis Aegyptiacis,
sceletis humanis fossilibus^g), sarcophagis millenisque
[Seite 45] aliis resutatur documentis. neque sparsa hinc inde vetu-
stissima et magnitudine^h) sua conspicua crania magis
quidquam probant, quam solida illa et suturis destituta
de quibus modo verba fecimus. imo quaedam morbo-
saⁱ⁾ fuisse, in aprico est. Quae autem credula anti-
quitas olim ostendit Gigantum ossa, diu iam Elephan-
tis aut cetaceis restituta sunt^k).

Elegantior est caussarum consideratio quae nostris
temporibus vnius regiones homines proceros, alterius
paruos producant? princeps ex his srigus calorue esse
videtur. Illud euolutioni et incremento organicorum
corporum obstat, hic vtrumque auget promouet. No-
tissimam et in vtroque regno vndique confirmatam rem
vel tangere modo, pigeret, nisi et nostris temporibus
viri extitissent quibus summa fiducia aliter sentire^l) li-
buisset. Experientia docet et plantas et animalia in
borealibus terris minores esse quam in australibus; quid-
[Seite 46] ni in humano genere eadem lex locum haberet? plan-
tas alpinas in duplo maiorem extra alpes communiter
excrescere altitudinem Linnaevs iam in Flora Lappo-
nica^m) monuit. Idemque saepissime in plantis obser-
uare licet, quarum alia exempla in tepidario seruantur,
alia in horto prostant, quarum illae his longe proce-
riores maioresque euadunt. Luculentissima specimina
coram habeo in collectione plantarum Labradoricarum
et Groenlandicarum, quas Cl. Brasen ⁿ⁾ legerat,
quasque munificentiae amicissimi Io. Sam. Lieberkühn
debeo, in quibus vulgatiores, minores fere omnes
sunt iis quae in Germania leguntur, imo in quibusdam,
(v. c. Rhodiola rosea) quae vtrique illarum Americae
regionum communes sunt, quamuis illis adeo vicina
patria sit, eadem tamen diuersitas obseruatur, vt La-
bradorica exempla maiora adhuc extent Groenlandicis^o).
Animalium eadem est ratio. Vulpes Groenlandici mi-
nores illis quos zonae temperatae ferunt^p). Equi Sue-
cici, Scotici &c. humiles, parui, imo in frigidissima
Northwales adeo pusilli vt vix canes magnitudine exce-
dant^q). At quid inuat euidentissimae rei exempla
longa deducere virga cum fere cuiusuis terrae paucorum
graduum tractus eandem luculenter exhibeat differen-
tiam. Ita Henr. Ellis ^r) ad fretum Hudsonis in au-
stralibus eius terrae oris arbores et homines iustae sta-
turae, ad 61° arbusta tantum, hominesque sensim sen-
simque minores, horumque demum ad 67° ne vestigi-
[Seite 47] um quidem, vidit. Idemque Excell. Mvrray intra
paucorum graduum limites, et in sola Gothia adeo ob-
seruari posse beniuole retulit, vt per eas terras iter fa-
ciens, etiamsi lapides miliares negligeret tamen diuer-
sas prouincias ex incolarum animantiumque varietate
facile dignoscerere possit. In Scania^s) homines statu-
ra procera et lacertosa, equi et pecora magna &c. in
Smalandia sensim minores fiunt, iumentis agilibus qui-
dem ast paruis, quod demum in Ostro Gothia magis
magisque in oculos incurrit.

Idem certe et in auersa orbis facie sub iisdem fe-
re versus circulum antarcticum gradibus obseruare li-
cet. Vnicum exemplum ex America maxime australi
desumtum et cum iis quae modo ex Europae gentibus
diximus, comparatum, sufficiat. Scanorum procerae
staturae respondent Patagonum famosorum corpora,
quae credula antiquitas et nuperorum quorundam fabulo-
sae relationes enormis figurae fecerunt^t), quae autem
temporis progressu, saepius a nauigantibus visitata Pa-
tagonia, fere vt canis ille Gellertianus minora sensim
facta, nostris demum temporibus, satis quidem ma-
gnam iustamque structuram retinuerunt, gigantea au-
tem forma feliciter destituta sunt. Si ab his austrum
versus descendas, in gelida Terra del Fuego^u) mino-
[Seite 48] res longe reperies homines Smalandis Ostro Gothisque
aequiparandos, et vel in eo exemplo iterum naturam
in dissitis maxime regionibus sibi ipsi tamen vbiuis simi-
lem deprehendes. Sed sunt praeter aëra aliae adhuc
caussae quae in staturam potentias suas exercent. Iam
ab initio^w) vitae genus huc retulimus, et facile esset
in praesenti quoque copiosa ex plantarum animalium-
que regno proferre exempla, vbi nutrimenti varietatem
in procera humilioriue statura agnoscere possis. Ast
nimis vel vulgo nota sunt haec, totiesque in vaccis
Helueticis, equis Frisicis &c. experta, vt tota hac de-
monstratione facile supersedere liceat. Mitto quoque
minoris momenti caussas quae staturam corporum or-
ganicorum mutant, a Perill. Hallero ^x) iam studio-
fissime pertractatas, et ad vltimam ex tribus illis quae
in genere circa hominum varietatem consideranda ve-
niunt colorem puta propero.

Tanta videtur aethiopem, album, rubrumque
Americanum intercedere diuersitas, vt mirandum fere
non sit, si et magni nominis viri eos pro diuersis hu-
mani generis speciebus habuerint. Quanquam autem
argumentum hoc proxime ad tractationem nostram per-
tinere videatur, tot tamen tantaque circa sedem et caus-
sas huius diuersi coloris iam dicta sunt a V. Cl. vt vel
compilationi eorum vix iustum volumen sufficeret, ita
vt breues nos in ea re esse et ea saltem quae summorum
virorum industria, plane indubitata reddidit, repetere
oporteat. Cutis hominum plerorumque animalium tri-
bus complectitur partibus: extima epidermide s. cuti-
cula; media reticulo mucoso, ab inuentore Malpighia-
num dicto: et interiore demum, quam corium vocant.
[Seite 49] Media ex his, quae extimae affinis satis est, adeo vt &
pro altera saltem eius lamella habeatur, in aethiopibus
spongiosa magis, crassior nigraque plane existit, et cum
in his tum in reliquis hominibus diuersi coloris prima-
riam sedem constituit. Corium enim omnibus pariter
candidum est, nisi quod hinc inde ab adhaerente reticu-
lo leniter tingatur; epidermis autem in eundem qui re-
ticulo est colorem vergere videtur, ita tamen, vt cum
corneae laminae instar pellucida sit^y), ea et in nigris
hominibus, si probe separata fuerit, vix grisea appa-
reat; ideoque parum imo vix quidquam ad coloris ho-
minum diuersitatem conferre possit. Sedes coloris sa-
tis certa est, de causis autem eiusdem, in aethiopibus
praesertim, a longo retro tempore plurimum et diuersi-
mode disputatum est. Quidam Caini^z) alii Chami^a)
maledicti eorumque posterorum signum esse nigredi-
nem putarunt, alii alias^b) protulerunt non maioris
plerumque ponderis caussas, inter quas tamen bilis prae
ceteris eminuit quam post Io. Domin. Santorinivm ^c)
praesertim ornare studuit Petr. Barrere ^d). Quan-
quam ea plures nacta sit aduersarios^e), non omnis ta-
[Seite 50] men negligenda videtur. Ictericorum, chloroticorum,
mulli piscis^f) exempla, nigra porro aethiopum bilis
^g) eo minus in dubium vocanda, cum sanguinem ni-
grescentem, cerebrum, medullam spinalem etc. cineri-
cea viderint nuperi^h), phlegma gentium septentriona-
lium, aliaque huius generis, pondus huic opinioni ad-
dere videntur. Principem tamen inter omnes nigredi-
nis caussas locum tenebit clima, solis aerisque potentia
cum vitae genere. Vetus est Aristotelis, Alexan-
dri, Strabonis aliorumqueⁱ⁾ sententia quam exem-
plis argumentisque seorsim pro atis firmare conabimur.

Primo ergo a candidissima Germanicae virginis
cute per flauas, rubras, et fuscas gentes ad intensissimae
nigredinis Aethiopem insensilis fere et nullo modo de-
finiendus transitus^k) est, quem eodem, vt de statura
diximus, modo, in paucorum latitudinis graduum tra-
ctu obseruare licet. Hispania trita exempla praebet:
notum est Biscayas feminas nitide candidas, Granaden-
ses e contrario fuscas esse, adeo vt et in hac regione B.
Virginis aliarumque Sanctarum pictae imagines, eius-
modi coloris facies exhibeant. Qui ad Senegam citra
flumen ad Boream habitant, cinerei coloris sunt, et par-
vi corporis: qui vero vltra, nigri, procera statura ac
robusta sunt. siquidem ea parte regio tota viret, altera
squalet^l). Idemque a doctissimis Gallis ad Cordille-
ras montes obseruatum est. eos enim qui immediate
[Seite 51] sub monte versus occidentem, marique pacifico obuersi
viuunt, candidos fere Europaeorum more viderunt;
cum e contrario alterius lateris accolae continuis et
flagrantibus ventis exposti vt reliqui Americani cu-
prei coloris sint etc.^m) Vetus iam est Vitrvvii
ⁿ⁾, Pliniiqve ^o) obseruatio boreales gentes candi-
das esse, quam et reliquorum animantium luculenta
exempla egregie probant partem enim cum plantarum
flores^*) tum animalia regionum borealium albida sunt,
quae in australibus alias colores ferunt; partem autem
mitiorum quoque Zonarum animantia hyeme tantum
candida fiunt vereque iterum natiuo suo colore induun-
tur. Illorum exempla praebent vulpes^p), canes^q),
lepores^r), iumenta^s), corui^t), sringilla coelebs^u)
etc. Ex his nota sunt herminei^w), sciuri^x), lepores^y)
tetrao lagopus^z) canis corsac^**) rel. Omnes perinde
[Seite 52] rubri nascimur^a) et temporis demum progressu tenel-
lorum aethiopum cutis in nigrum, nostra in album co-
lorem vergit, Americano autem natiuus ille manet ru-
bor nisi coeli mutatione et vitae generis accessu sensim
illi colores mutantur et quasi degenerant.

Vix obseruari meretur notissima differentia quae
vnius eiusdemque regionis incolas intercedit, quorum
cutis respectu varii vitae generis maxime quoque colo-
re variat. Operarii aut bajuli solis tempestatisque iniu-
riis exposta facies, tantum a delicatulae feminae genis ab-
horret, quantum ipse a fusco americano, hicque abaethio-
pe differt. Non rara adeo occurrunt anatomicis Cada-
uera infimae sortis hominum, quorum reticulum propius
fere ad aethiopum nigredinem quam ad elegantis Euro-
paei candorem accedit. Talem Europaeum aethiope
nigriorem secauit diuus Chr. Gottl. Lvdwig ^b); sub-
fuscum autem reticulum a Günzio ^c) plurimisque aliis^d)
saepissime obseruatum est; et lenae me ipsum tale virile
cadauer secasse memini cuius tota cutis fusca, in qui-
busdam partibus, scroto v. c. nigra pene erat: notum
enim est alias atque alias c. h. partes prae reliquis nigrio-
res reddi quo v. c. genitalia vtriusque sexus, mammil-
lae areola, similesque partes pertinent, facile in fuscum
colorem vergentes. In feminae pube Hallervs reti-
culum adeo nigrum vidit^e) vt ab aethiope non pluri-
mum videretur differre; admodum fuscum de pube vi-
ri seruabat B. S. Albinvs; et in muliebri mamma adeo
[Seite 53] vulgata res est, vt mirari satis nequeat, quomodo fuscas
Samojedarum papillas inter prodigia referre^f), imo
hanc gentem ideo pro peculiari hominum specie^g) ha-
bere potuerint V. Cl. In aliis quoque animalibus talis reti-
culi diuersitas conspicitur, luculentissime in papionis man-
drill facie cuius ideo partem aeri incidi curauimus (Tab.
II. Fig. 3.). Palpebrarum superiorum, nasi radicis et su-
perciliorum regio est, in qua fere omnes reticuli varie-
tates conspicere licet niger plane nasus est, et qua su-
percilia sedent, pars; quae autem versus inferiora et
exteriora sensim fusca et ad oculorum externum can-
thum pallida demum fit. Neque tamen nasi nigredinem
in omnibus huius simiae quae vidi speciminibus aeque
intensam reperi, cum in simiis vt in homine aliisque
animalibus maxima quoque reticuli coloris varietas in-
tercedat. In binis Simiae cynomolgi speciminibus fa-
ciei tinctura non multo minus quam in aethiope et fu-
sco Europaeo diuersa erat: quae tamen differentia in
toto regno animali, domesticis praesertim quadrupedi-
bus, maxime autem in vegetabili^h) adeo vulgaris et
notissima est vt eam vix in medium proserre liceat, sed
ad hominem potius reuerti praestet. Albos inferioris
ordinis homines vitae genere duriore fuscos reddi vidi-
mus: aeque autem certum est australium regionum ho-
mines si tempestatis solisque injuriis minus exponantur
albidiores fieri. De Gusurattensibusⁱ⁾ Malabaris^k),
[Seite 54] Cafris^l), Canadensibus^m), Vtahittisⁿ⁾ rel. copiose
retulerunt itinerum auctores. Sed praeter vitae genus
senium quoque et coeli mutatio in aethiopibus colorem
dealbare valet. Quodsi enim versus septuagesimum ae-
tatis annum vergunt aethiopes, reticulum sensim nigre-
dinem suam amittit ita vt silicernia demum fulua eua-
dant^o) crinesque barbaque canitie solita induantur: et
si aethiopum tenelli infantes frigidioribus inferuntur cli-
matibus multum certe de natiua eorum nigredine sensim
abit^p), colorque eorum magis magisque in fuscum ver-
gere incipit. Viceuersa autem imo longe facilius vt
[Seite 55] per se patet albi si diu torridis Zonis immorati fuerunt
fusci redduntur sensimque nigredine obducuntur. Hi-
spani sub aequatore in nouo orbe degentes, adeo in
natiuum huius terrae colorem degenerarunt, vt maxi-
me probabile visum fuerit Viris Cl.^q) eos, nisi nuptiis
cum Europaeis institutis patrium seruare habitum stude-
rent, sed potius illarum Americae gentium vitae genus
sequerentur, breui tempore in eundem plane colorem
incidere quem in Americae australis natiuis miramur.
Anglus per triennium saltem cum Virginis versatus, his
colore adeo similis reddebatur, vt Smithivs ^r) popu-
laris eius, lingua solum eum agnoscere poterat. Lu-
sitanorum colonia Sec. XV. in Africam delata^s) vix
adhuc ab indigenis dignoscitur. Galli siue Africam
siue Americam deueniant, constanter fusco illarum ter-
rarum colore tinguntur^t). Plurima huc non refero
exempla Europaeorum qui in ipsa sua patria p. n. nigri
facti sunt^u), aut nigros pepererunt infantes^w), nec
aethiopum repente aut in quibusdam saltem corporis
partibus candide redditorum^x) etc. cum in his omni-
bus vitiosi quid et morbidi subesse videatur.

Cum climate tum vitae genere mutari corporis co-
lores vidimus. Luculentissime tamen illud in connu-
biis diuersae tincturae hominum accidit, vbi et remo-
[Seite 56] tissimi et plane contrarii colores adeo degenerant vt
albi sensim in aethiopes et v. v. transire et mutari quasi
possint. Peculiaribus nominibus distincti sunt eiusmo-
di hybridi (si hac voce vti fas est) partus; in quibus
autem adeo variant itinerum auctores vt operae pretium
esse duxi quotquot horum synonymorum colligere po-
tui, ea in descendentis affinitatis gradus redigere et syn-
optice quasi exhibere.

1) qui ex albo et nigra aut v. v. nascitur, dicitur
Mulatta ^y), Mollaka ^z) Melatta, Italis Bertinus, creo-
lius et criolanus ^*), apud Malabaros Mestiço ^a). Ex
Americano autem et Europaea natus Mamelucka ^b) et
Metif ^c).

2) Quem Europaeus cum Mulatta generat, vocatur
Terceron ^d), Castiço ^e). Europaeae autem ex Metifo
filius Quarteron ^f). Mulattae inter se coeuntes Cas-
quos ^g); cum nigris autem Griffos ^h) generant.

[Seite 57]

3) Terceron cum Europaeo mixta Quaterones ⁱ⁾,
Postiços ^k) producit. Quarteron americanus autem (qui
cum Tercerone nigro eiusdem gradus est) cum Euro-
paea Octavones ^l).

4) Quateronis ex alba natus Quinteron ^m); Eu-
ropaeae autem ex Octauone Americano filius, Hispa-
nis Puchuela ⁿ⁾ dicitur.

In adnepotes ergo nigredinis vestigia propagan-
tur, ita tamen vt et in nonnullis foetuum germina prae-
ter regulam aliquando plus materni coloris retineant,
quale ap. Cl. Fermin ^o) exemplum extat, vbi aethio-
pissa gemellos peperit, ex quibus masculus mulatta, fe-
mella autem vt ipsa mater, intense nigra erat. Certe
et ex hujusmodi casibus illud euidenter probatur, quod
huc vsque dictis demonstrare conati sumus, colorem,
quamcumque etiam causam habeat, situe bilis, situe solis
aerisque et climatis potentia, aduentitium saltem et fa-
cile mutabilem esse, neque vnquam eum speciei diuersi-
tatem constituere posse. Plurimum huic opinioni acce-
dit ponderis notissimis illorum hominum exemplis,
quorum reticulum ex diuersis coloribus variegatum et
maculosum conspicitur. Antillicum huiusmodi puerum
[Seite 58] curatius descripsit Cl. La Mothe ^p); Grifoleti simi-
lem vxorem, elegantem ceteroquin, Cayennae natam,
vidit Labat ^q): plura exempla collegit Cl. I. Chr.
D. Schreber ^r): imo mihi ipsi simile cutis variegatae
exemplum obseruare nuper accidit occasio. Doctus est
amicus Medicus cuius reticulum in puniceum vergens
colorem hinc inde maculis candidissimis diuersaeque
magnitudinis, aequalibus cetera et nitidissimae cuti simil-
limis, insigniter distinctum est. Ita in manus dextrae
tergo quinque extabant eiusmodi albae maculae quarum
quaeuis pollicem facile diametro aequabat, numerosis
minoribus interspersis. Rarius quidem hoc phaenome-
non in hominibus accidit, vulgatissimum autem est in
animalium, quadrupedum praesertim reticulo. Arietum
v. c. fauces plerumque adeo variegatae sunt, vt nigrae
aethiopis candidaeque Europaei cutis maximam simili-
tudinem in illis videre possis. Plures hoc sine ouium
greges in pastionibus suis inspexi, simulque mihi
obseruasse videor, faucium plures paucioresue nigras
maculas, maiori minoriue lanae ipsorum animalium
nigredini, respondere.

Sed mitto colorem, et absolutis jam generalibus
totius humani corporis varietatibus ad partium singula-
rium membrorumque diuersitatem progredior; initium
facturus a capite eiusque conformatione.

Quemadmodum in vniuersum maxima embryonis
et adulti sceleta intercedit differentia, ita praesertim cra-
nii ossa in vtrisque adeo differunt, vt vix pro iisdem
corporis partibus agnoscere possis. Quae enim in adul-
[Seite 59] to solidissimam thecam, et durissimum mollioris aeque
ac nobilissimi visceris receptaculum constituunt, ossa;
ea in embryone tenues saltem, ast latas squamas refe-
runt, quae, vt Coiteri ^s) verbis vtar, mollibus tan-
tum, latis, laxis, flaccidisque vinculis, suturis atque
commissuris colligantur. Infantile ergo cranium vdum
et molle lutum est, in tam varias antequam perfecte
solidescat, formas fingi aptum, vt, si innumeras simul
externas et aduentitias causas fictrices spectes, diuersas
quoque in adultis craniorum formas mirari plane ne-
queas. Cum autem a longo inde tempore nonnullis
gentibus singulares capitum figurae tributae sint, et in
quibusdam eorum, certe artis ope peculiaria fingantur
crania, e re nostra erit, ea curatius paulo contemplari
et quatenus ea humani generis varietates constituere pos-
sint propius videre. Quanquam enim eas humani cor-
poris differentias, quae soli arti debentur, infra per
transennam tantum recensere animus sit, eam tamen
illius argumenti particulam quae crania attinet in prae-
senti absoluere satius esse duximus, cum affines nimis
res commode complecti et simul pertractari possint.
Clavdivs iam Galenvs ^t) praeter maxime naturalem
et symmetricam^u), alias quoque descripsit caluarias,
in quibusdam sui partibus luculenter a vulgari structura
recedentes, quas Andr. Vesalivs ^w) et Barth. Ev-
[Seite 60] stachivs ^x) iconibus exhibere conati sunt. Adeo au-
tem arbitrariae imo monstrosae apparent hae cranio-
rum formae, vt parum aut omnino nihil nobis in prae-
senti prodesse possint, et ad morbidas potius ossium
constitutiones quam ad naturales capitum varietates per-
tinere videantur. Nos ipsam naturam sequamur capi-
tisque in variis gentibus varias figuras secundum qua-
tuor, quas constituimus generis humani varietates, re-
censebimus. Vt ab ipsa Germania ordiamur, Vesa-
livs ^y) huius incolas compresso plerumque occipitio
et lato capite spectari, dixit; caussamque addidit,
quod pueri in cunis dorso semper incumbant, ac ma-
nibus fere, citra fasciarum vsum cunarum lateribus
vtrinque alligentur. Idem in Styriae ac Carinthiae
coemiteriis mire differentes vidit caluarias, quae mul-
tiplices in figura, naturae lusus proponebant^*). Ham-
burgenses, sui temporis, feminas, macrocephalas Lav-
rembergivs ^z) facit, quae ipsae, ligationibus et super-
stitiosa cura, a teneris, capita in longum assuefaciant.
Belgis oblongiora^a) caeteris propemodum tribuuntur
crania, quod matres suos puerulos fasciis inuolutos, in
latere et temporibus potissimum dormire sinant^b);
quibus tamen Cl. de Fischer ^c) Bataui capitis descriptio
[Seite 61] parum respondet, qui in eo ossa caluariae a lateribus
circum circa minus depressa, et in latera aequabili fere
facto arcu tendentia, laudat. Anglorum, Hispanorum
et Gallorum capita absque vlla peculiaris structurae no-
ta recenset B. S. Albinvs ^d), eiusmodi varietatum ce-
teroquin acutus obseruator. Alpium quae Stiriam spe-
ctant, accolarum caluarias singularis figurae esse Ve-
salio retulerat Christoph. Pelvg. Genuensium et
magis adhuc Graecorum et Turcarum capita, globi
fere imaginem exprimere, idque obstetricum, nonnun-
quam magna matrum sollicitudine, opem ferentium cu-
ra, idem Vesalivs auctor est^e).

De Scytharum craniis memoratu dignissimus apud
Hippocratem ^f) extat locus, quo artem vetustissimis
temporibus in fingendis eorum capitibus adhibitam, de-
mum in ipsam naturam adeo quasi degenerasse, docet,
vt suo aeuo vinculis et manu pressionibus in hunc finem
non amplius opus fuerit, cum sponte sua in longitudi-
nem adoleuerint caluariae. Quae certe res et in aliis
humani generis varietatibus, forma praesertim et co-
lore, eorumque variis causis, climate &c. respici debet.
quae temporis successu hereditariae et firmiores fieri
potuerunt etiamsi aduentitiis causis primam originem
debuerunt. Borealis terrae nostrae gentibus planiores
[Seite 62] plerumque tribuuntur facies^g). Plerosque Lappones
Lulenses facie superne lata, infra continuo attenuata,
malis collapsis, desinente in mentum longum acumi-
nato^h) obtusum a plerisque Suecorum distingui, so-
lus, quod noui, Eberh. Rosén ⁱ⁾ scripsit; qui et
omnes fere mulieres magis adtenuatam faciem habere,
addit. Vt et ex Asia quoque primae nostrae varietatis
Specimen demus, Calmucci exemplo sint. Horum vni-
us caluariam curatissime delineatam exhibuit, eamque
horridam et ad quadratam prope speciem accedentem,
imo multis modis barbariam ipsam testantem, dixit
I. B. de Fischer ^k). At enim vero vel vnico hocce
exemplo euincitur quam iniuste ab vno alteroue vnius
gentis cranio ad totius populi conformationem conclu-
datur. Eosdem enim Calmuckos Cl. Pallas ^l) vt
symmetricae et elegantis imo rotundae faciei homines
describit, adeo vt et eorum puellis in cultiore Europa
amatores promittat. Neque dictae caluariae respon-
dent binae curatissime depictae illius Calmucki, pueri
vndecim annorum, qui cum Darmstadiensi comitatu
nuper ex Russia venerat, imagines, quas Carolsruha
missas accepi, et bonae formae, frontis et supercilio-
rum altorum adolescentem referunt, cuius facies vel
in eo cum Pallasii descriptione conuenit et a dicto
cranio abhorret, quod os cum oculis ab inuicem remo-
tioribus triangulum fere aequilaterum constituat, quod
et ipsum rotundius caput, non quadratum, reddit. Ex
[Seite 63] Asia orientali simulque maxime boreali per archipela-
gum Anadirskium in Americam septemtrionalem trans-
gredimur e cuius gentibus vna ipsum nomen a capitis
singulari forma retulit^m). Aut grauiter fallor aut est
huiusmodi cranium quod Cl. Winslow ⁿ⁾ descripsit,
aerique insculptum exhibuit, quodque protracto nimis
occipitio, fronte planiuscula, orbitarum figura aliisque
id genus a vulgari structura aberrationibus caninae cal-
variae aliqualem similitudinem prae se ferre videtur.
Nimis incognita adhuc est illarum terrarum populorum-
que historia, quam vt causa eius singularis conforma-
tionis addi potuisset: quaecunque autem fuerit, arti ea
aut vitae generi eo magis tribuenda esse videtur cum et
in Europaeorum capitibus similis structura hinc inde
obseruetur. Ipse cranium, vetustum satis, praeterita
aestate e sepulcreto vrbis erutum, coram habeo, quod
in his quae dixi^o), plurimisque reliquis sui partibus
Americano illi vt ouum ouo simile est.

Groenlandos demum et terrae Labrador incolas quod
attinet, illia Cl. Cranzio ^p) hi ab Henr. Ellis ^q) macro-
[Seite 64] cephali et planae faciei dicti sunt. Vereor autem ne hae
veracissimorum Virorum relationes a multis male intelli-
gantur qui has gentes male exinde formatas monstrosae-
que quasi figurae putare^r) videntur. At enim vero
de Groenlandis ipse Cranzivs addit plures inter eos
reperiri oblongae faciei qui difficilius ab Europaeis di-
gnoscerentur^*); circa Esquimaux autem aliter sentire
iubent accuratissimae trium Labradoricorum figurae,
quas, ad exempla a Fratr. Hernhuticis ibi degentibus
missa, a magno artifice Ioh. Swertner summo studio
viuis coloribus depictas nuper accepi. Mas est; duae-
que feminae pro illius gentis more ocreis amplissimis
et ad coxas fere pertingentibus indutae quarum altera
infantem in dextra sua caliga gestat^s); omnes autem
symmetricam satis et proportionalem formam prae se
ferunt. Mari facies planior, genae rotundae, nasus-
que parum prominens neutiquam tamen simus, cor-
pus quadratum, caputque maius est, ita vt sextam to-
tius suae longitudinis partem expleat; feminae autem
proceriores vltra septem capita longitudine sua aequant
^t), et si colorem in fuscum vergentem^u) demas, ele-
gantis ceteroquin figurae sunt.

Sed in Asiam reuertamur, alteramque nostrarum
varietatum trans Gangetanam cum Insulanis &c. videa-
mus, quae statim ad Gangetem Aracanos, frontem
neogenitorum plumbea lamina complanantes^w), ex-
[Seite 65] hibet. Ab his ad borealem huius varietatis terminum
Amur (Sahalien vla) fl. adscendentibus, Chinenses oc-
currunt, inter omnes ni fallor huius orbis incolas, mi-
nime omnium corporis sui naturali conformatione,
contenti, numerosis artibus id contorquentes, premen-
tes, adeoque in pluribus sui partibus a plerisque cete-
ris hominibus abhorrentes. Oualia fere eorum capita,
facies planae, oculi angusti, versus canthos externos
protracti, nasus parui, et quae sunt huius generis reli-
qua ex copiosis ipsorum Chinensium picturis, signisque
murrhinis et e smectite scalptis adeo nota sunt vt vix ob-
servari egeant. Perfecte tales erant illi Chinenses quos
Exc. Büttnervs Londini vidit, et botanices studiosis-
simus Whang at tong (i. e. flauus ex oriente) quo-
cum Exc. Lichtenberg nuper ibidem loci versatus est.
Attamen haec caput fingendi artificia magis ad molles
faciei partes, quam ad ossium compagem pertinere vi-
dentur, cum Cl. Davbenton ^x) plura Chinensium,
Tattarorumque recenseat crania, eaque nullo modo a
vulgaribus Europaeorum caluariis differre dicat. Reli-
quae huius varietatis gentes in totum spectatae iis respon-
dent characteribus quos supra de ipsis proposuimus.
Nouo Hollandi tamen ita ad tertiam varietatem transi-
tum faciunt, vt a Novozeelandis per Vtahittenses ad
quartam demum sensim progredi deprehendimus. Quo-
rum jam mentionem feci Ins. Mallicolo^y) incolae
maxime capitis singulari forma a vicinis abhorrent qua
proxime ad Simiarum figuram eos accedere nuperi pe-
[Seite 66] regrinatores retulerunt^z). Reliquorum maris pacifici
populorum crania singulare quid prae se ferre non vi-
deo, quare ad tertiam generis humani varietatem Afri-
cae sc. gentes progredimur, circa quas autem breuem
esse licet, cum nullius fere momenti sint quae circa ha-
rum caluarias notare licuit. Quae studiosius contem-
platus sum Mumiarum crania, rotundioris et sphaeri-
cae fere, ast elegantis et symmetricae formae erant.
Aethiopis ex regione australi Africae caput studiose de-
scripsit quem supra iam citauimus Io. Beni. de Fischer ^a).
A regione superiori elatius, subito attenuatum, ab an-
[Seite 67] teriori ad medium ossis frontis et supra oculos acumi-
natum et sub illis longe exporrectum, a posteriori alte
globosum, itaque toto suo ambitu triangularem fere
formam referre, dixit. Neque tamen haec satis fir-
ma esse cum aethiopes quos videre et curatius contem-
plari mihi contigit, tum aethiopis cranium apud Petr.
Paaw, cuius iam meminimus, demonstrant: hoc
enim, si occiput maius et orbitas angustiores excipias,
parum cum Fischeri descriptione et accuratissima cete-
roquin tabula similitudinis retinebit. Quarta adhuc re-
stat gen. hum. varietas Americae reliquae, praeter eam
quam supra iam vidimus eius partem. De totius hu-
ius orbis nostri quadrae incolis idem dictum est^b)
quod supra de Chinensibus monuimus, maximum illis
esse studium corporis sui naturalem formam in aliam
diffingendi et artis ope singulariter formandi. Id prae-
sertim de capite valet quod miris modis eos comprime-
re, copiosa extant peregrinantium testimonia; quanquam
accurata eiusmodi craniorum examina desint, nec satis
constet in quibus praesertim caluariae partibus pluri-
mum mutetur. Prouinciae portus veteris incolarum
capita quadrata et occipitio carentia dixit Hieron. Car-
danvs ^c). Caraibae caput osseum, exhibuit Clarissim.
Hvnavld ^d), quod tamen aut negligenter aeri inci-
sum, aut adeo deforme est, vt inter monstrosas fabri-
cas referre mallem, quam vt totius gentis eam esse
ossium conformationem credere possim. Ossa nasi
enormia, foraminula neruis et arteriis exitum praeben-
[Seite 68] tia eiusdem cum margine meatus auditorii externi ma-
gnitudinis, Zygoma angulosum et lobatum, maxilla su-
perior ad dentium alueolos alte incisa et vndulata, et
quae sunt huius generis alia, obiter tantum hanc ico-
nem confectam esse, suspicionem excitant. Ex Ame-
rica demum septentrionali Canadensium vnius gentis
globosa^e) alterius plana^f) capita descripsit Charlevoix.

Haec de craniorum figura sufficiant. Ex dictis
satis superque satis patere confido, omnem fere capitis
formae in diuersis populis differentiam, vnice fere vi-
tae generi et arti tribuendam esse: quanquam Hippo-
craticum, quod diximus, effatum, de arte temporis
progressu in alteram quasi naturam degenerante, cum
in hac tum in reliquis omnibus generis humani varieta-
tibus quodammodo certe valere posse, lubens concedo.

Vastus aeque ac amoenissimus pateret campus,
physiognomiae et peculiarium totius faciei in diuersis
gentibus lineamentorum, quae in multis certe firma
satis, et climatis, vitae generis &c. adeo fidi indices
sunt, vt et quandoque sub alieno coelo imo post plu-
res generationes agnosci adhuc possint. At enim vero
illine exspatiari praeter alia praesertim fidarum satis et
curatissime delineatarum imaginum defectus prohibent.
Vehementer quidem in id incubui, vt mihi remotiorum
praesertim et minus adhuc cognitarum gentium ad vi-
vam factas picturas compararem; pauca tamen ea sunt
quae adhuc nancisci licuit, et ex itinerum auctoribus
non multi sunt quorum iconibus, quod nempe ipsas
populorum imagines spectat, fidere possis. Quodsi
enim fratrum de Bry vasta opera, Cornelii le Brvn iti-
nerum priores editiones, et Sydneii Parkinson dia-
[Seite 69] rium excipias, praeter hinc inde in variis libris sparsas
icones genuinas, vix alibi plurium nationum fideles pi-
cturas reperies. Pauca interim proferre exempla suffi-
ciat, quorum notissimum omnium et fallere nescium
praebet Israelitarum gens, vel solis oculis, orientem
spirantibus, vbiuis facillime agnoscenda. Vallones,
etiamsi per plurimos annos inter Suecos versati fuerint
constanter tamen faciei lineamenta, sibi propria, ser-
vant, quibus primo intuitu ab indigenis distingui pos-
sunt^g). Heluetorum serenus et ingenuus vultus, hi-
laris Sabaudorum puerorum, virilis et serius Turca-
rum^h), simplex et incallidus gentium maxime borea-
liumⁱ⁾, facile, etiam a parum physiognomice doctis,
dignosci poterit. Difficilior paulo res est in quibus-
dam Europae australis et maxime occidentalis populis,
quos quaecunque caussa fuerit in iuuentute hilares et
sanguineos, virili autem accedente aetate morosiores
et ad melancholicum temperamentum procliuiores esse,
obseruarunt Viri Summi^k). In ceteris nostris varieta-
tibus longe adhuc constantiora sunt faciei lineamenta.
Vt enim Chinenses taceam, quae tota capita sibi adeo
deformia reddere diximus vt in his, quid naturae, quid
[Seite 70] arti tribuendum sit vix dicere audeam, maris tamen
pacifici incolae evidentia satis firmae physiognomiae
exempla praebent. Trucem v. c. et efferatum Nouo-
Hollandorum et Nouo-Zeelandorum vultum quiuis ex
absolutissimis Parkinsonii ^l) tabulis agnoscet, cum
Vtahittenses e contrario in totum spectati, mitioris
longe indolis esse videantur, quam et pleraeque eorum
imagines^m) apud eundem egregium virum testanturⁿ⁾.

Etsi omnes fere Africae populi firmis satis et pe-
culiaribus faciei lineamentis distinguantur, veteres ta-
men Aegyptii et australioris Africae gentes singulari sua
physiognomia et a reliquis afris et a ceteris hominibus
multum adhuc differunt. Veterum Aegyptiorum anti-
quae artis monimenta a Memnonis statua ad figlina si-
gilla in mumiis reperiunda, et ad imagines vsque e sy-
comoro in sarcophagis exscalpta &c. sibi simillimas et
singulares plane imagines exhibent. Facies enim eorum
longior, neutiquam tamen macilenta, nasus procerior,
versus alas autem latior, et in acutiorem pirulam (Σφαi-
ρiov Rvf. et Ivl. Poll.) desinens, os demum paruum
labiisque tumentibus cinctum certissima et fallere nescia
Aegyptiaci capitis signa praebent. Aethiopum autem
facies adeo notae sunt, vt super his plura monere su-
peruacuum foret. Nasum eorum simum a quibus-
[Seite 71] dam^o) arti tributum, nuperorum plurimi, iique auto-
ptae, naturae vindicarunt^p), quibus etiam bini aethio-
pum fetus in Museo Regio asseruati, Rvyschii ^q)
Sebaeque^r) iconibus simillimi, egregie respondent.
Quanquam enim omnes fere humani embryones simi
sint, aethiopici tamen de quibus loquimur adeo repan-
dos nasus et interfinia (vt Isidori voce vtar) habent,
vt vel ex iis solis, etiamsi tumida labra negligerentur,
quisque gentem eam agnoscat.

Paucae adhuc corporis humani varietates praeter
eas quae soli arti debentur recensendae restant; in pe-
culiari membrorum partiumque formatione versantes.
Pili quidem cum colore tum forma apud plerosque ho-
mines magnopere variant, in nonnullis tamen genti-
bus constantiorem habitum seruant. Et quidem vt in
vniuersum candidos colores magis sub septentrionibus,
fuscas sub austro gigni, dictum est, ita et capilli nigri
torridis, albidi glacialibus plagis familiares esse vide-
mus^s). Prae aliis tamen Aethiopum crinis intensa
nigredine et singulari crispitudine conspicuus est, quae
tamen non minus ac cutis eorum color minime ipsis
connata sunt sed temporis progressu, et solis, vt vide-
tur, ardore^t) contrahuntur. Fetus enim Aethiopes,
quos diximus, leniter fuscis, et rectis capillis teguntur,
[Seite 72] qui vix ab Europaei embryonis lanugine differunt: ita
vt cutis pilorumque tincturam simul sensim mutari pro-
babile sit. Senum enim aethiopum cutem pallescere,
crinesque simul canescere, iam monuimus; et in aliis
quoque hominibus obscenas partes vt fusca magis cute,
ita et crispo pilo tegi, nota res est. Dari autem quo-
que Aethiopes nigro quamuis, recto tamen capillo, in
nupero opere docuit D. Antonivs de Vlloa ^u). Ip-
sam demum Aethiopici pili structuram eandem ac ce-
terorum hominum, bulbumque perinde candidum esse
alii docuerunt, ipseque saepius obseruaui.

Pedes aethiopum non vno modo male formatos
esse multi auctores sunt. Moreti Virgiliani auctor plu-
ra eorum vitia sequentibus recenset^x):

quibus Hier. Mercvrialis respondet, qui pedum
scissuras Aethiopiae endemias dicit^y). Alius memo-
ratu dignus apud Petronivm ^z) extat locus, quem
de seruis ex Aethiopia agere, similibus iis quos Negros
appellamus, Ill. Heyne monuit^a). Aegyptios aethio-
pesque blaesis pedibus dixit Coel. Rhodiginvs ^b) &c.
quae tamen omnia minime totis gentibus communia
esse videntur, cum iam Albertvs Dürer ^c), post-
[Seite 73] quam haec aethiopum pedum vitia recensuit, plures se
vidisse optime ac symmetrice formatos addat; neque
mihi ipsi in aethiopibus mihi visis, tale quid obseruare
licuerit.

Mammas aethiopissarum^d), aliarumque^e) au-
stralium feminarum, pendulas, vitae genere et lactan-
di modo contrahi, vix adhuc testibus eget.

Iis humani corporis mutationibus quae vitae ge-
nere accidunt, eas quoque accensere licet, quae lin-
guarum differentiae ortum debent, quaeque in ipsis in-
terdum loquelae organis reperiuntur. Caloris enim
frigorisue potentiae eam discrepantiam cum Cl. Ioan-
ne Senebier ^f) tribuere facilis vicinarum sibi lingua-
rum comparatio et synopsis prohibet. Num quis enim
climati tribuere auderet, quod Ephraimitae Sibolet pro
Schibolet dixerint, chinensis literas R et D, Hispani
M finale, aut Groenlandi Kamtschadalorum Tsch, Ks
&c. pronunciare nequeant? Sed prolixiorem super ea
re esse, immensi in hoc genere labores Exc. Büttne-
ri vetant qui incredibili studio quicquid ad id argumen-
tum spectat, collegit, propediemque prelo tradet.

Ad ea transeo quae, praeter capitis formationem
adhuc in reliquis corporis partibus apud varias gentes
artis ope mutari solent; primo de mutilatis dicturus,
vbi membra et partes corporis rescinduntur, euellun-
tur &c. Vetustissimam ex his circumcisionem esse,
cum Sacrae Litterae, tum Herodoti ^g) de Colchis,
Aegyptiis et Aethiopibus narrationes, et late patens eius
[Seite 74] ritus imperium^h) testantur. Neque enim ad potio-
rem tantum, sed apud plures orientis populos ad se-
quiorem quoque sexum pertinet, cui eadem pudendi
particula quae virilis membri praeputio respondetⁱ⁾,
praescinditur; cuius ceremoniae copiosa ex antiquis
nouisque auctoribus testimonia et historias collegerunt
Mart. Schvrigivs ^k) et Theod. Tronchin ^l). No-
bis in praesenti sufficit, lectoribus exhibere iconem
(Tab. II. Fig. 4.) genitalium puellae circumcisae XVIII
annorum, quam beneuolentiae Exc. Niebvhr debe-
mus, qui et publici eam iuris facere nobis benigne con-
cessit. Erat enim inter quaestiones, celebri societati
Arabiam peregrinanti, propositas, vna, circumcisio-
nem vtriusque sexus spectans^m), cui, vt ceteris fere
omnibus, egregie satisfecit, qui vnicus ab expeditione
superstes rediit V. Cl.ⁿ⁾ adeo vt et ipsam eam de qua
loquimur iconem reportaret, quam ad viuum fecerat
magnus artifex G. W. Bavrenfeind. Ipsum in ea cli-
toridis corpus, nudum et praeputio suo orbum, e la-
biorum superiore commissura, sub pube abrasa pen-
dens, conspicitur, cui vrethrae, vaginaeque vteri ori-
ficia subiacent; quae si fortassis non adeo exquisita vi-
[Seite 75] derentur quibusdam, pictoris festinatio facile excusa-
bit^o).

Eunuchi non tam ad argumentum nostrum spe-
ctant, quam monorchides, quibus in infantia alter te-
stis exscinditur. Praeprimis hic mos apud Hottentot-
tos inualuit, qui octauo plerumque, imo, si Kolbio ^p)
fides, quandoque decimo octauo demum aetatis anno,
monorchides redduntur. Velociores eos currendo fie-
ri putant; fertilitati autem simul noceri peregrinatores
monent^q). Similem testis iacturam Heluetici rustici
non raro patiuntur, cum qua circumforanei antiquo
more hernias curare solent^r).

Ad mutilata demum pilos refero, a nonnullis
gentibus in diuersis corporis partibus eradicari solitos.
Ita Buratti barbam saltem submentalem seruant, reli-
quam euellunt^s): Turcae omnes, praeter capillos bar-
bamque, reliqui corporis pilos, variis vnguentis, de-
lent^t): Vtahittenses crines subaxillares eradicant^u):
et Americae plerique populi barbam extirpant, quae
res in vetus illud commentum^w) abiit, americanos sua
natura imberbes esse. Sed refutatione vix egit haecce
fabella: de Dariensibus expresse dixit Lionel Wafer ^x)
barbam ipsis fore, nisi eam euellerent; et masculo illi
[Seite 76] Esquimaux in pictura nostra barbula in mento (παπ-
πoς) remansit, reliqua facie glabrata.^*)

Dentium exacutionem artificiosam^y), aliasque
tam parui momenti mutilationes, omitto.

Ad deformationes partium praeprimis auriculas
pendulas et enormes refero, a longo inde tempore apud
varias gentes amatas, adeo vt antiquae de Scythicis in
Ponto populis fabulae ansam praebuerit, tam magnas
ferentibus auriculas, vt tota ipsorum corpora iis conte-
gi queant^z). De Malabaris Commorae^a), Beynaris,
Moluccarum^b) et Mallicolae^c) incolis certe comper-
tum habemus, variis eos artibus auriculas praegrandes
et vere monstrosas reddere. Mire laciniatas, australis
hominis pictura apud Corn. le Brvn exhibet^d).

Virilis membri praeputium studiose prolongare
nouo Zelandos, nuperae docuerunt Anglorum de ter-
ris australibus relationes. Chinensium enormes ungues
noti sunt^**).

Puellas curatura iunceas reddere, politissimarum
gentium antiquus mos^e) est, quas autem ideo cum
Perill. Linnaeo ^f) inter monstra referre, vrbanitas et
reuerentia vetat.

Pigmentorum et varii generis fuci vsus, ipsas
quidem membrorum formas non mutat, adeo constans
[Seite 77] tamen est in quibusdam gentibus, vt eum plane inta-
ctum relinquere nefas foret. Alii quidem varia pig-
menta cuti saltem illinunt, alii autem eandem acu pri-
us pungunt, tumque demum colores infricant, tena-
cissime tunc inhaerentes. Vterque ritus apud remotis-
simas et maxime diuersas gentes inualuit. Pingunt se
v. c. Kanagystae^g), Californii^h), Turcaeⁱ⁾, Insu-
larum St. Crux^k), et Mallicolo, Nouae Hollandiae^l),
Capit. Viridis^m) &c. incolaeⁿ⁾. Acu autem in ipsa
cute lineas ducere (tatowiren) nouimus Tungusas^o),
Tschuktschos^*), Turcas^p), Esquim.^q) Novo Zeelandos
^r), Vtahittenses^s), multasque Americae reliquae gentes^t).

Et haec fere sunt quae super corporis humani eius-
que membrorum varietatibus aut climate, aut vitae ge-
nere, aut diuersis connubiis, aut demum arte effectis,
enarranda habui. Facile quisque videt argumentum
nostrum circa totarum gentium varietates versari, ne-
[Seite 78] que eas ad rem nostram pertinere quae vni alteriue in-
diuiduo fortuito acciderunt; ideoque infelices illos in-
fantes hinc illinc inter feras repertos, summo iure hic
loci omitti: eo magis cum iam Cl. Virorum industria
quicquid de iis exemplis innotuit studiose collegerit et
ex professo pertractauerit^u). Pars eorum potior
et nobilissima, ratio sc. inculta manet, dura autem
necessitas humanam eorum naturam adeo inuertit, vt
haec brutis simillima anthropomorpha, si quos alios,
ad Linnaeanos homines monstrosos referrem.

Morbi quidem, quibus corpus humanum affligi
solet, multo minus quam ferus horum infantum status,
argumenti nostri esse videntur: et tamen inuiti quam-
vis, pathologiam hic loci tangere, nuperorum quo-
rundam Cl. Virorum lapsu cogimur, qui morbosos de
quibus iam nobis sermo erit, non solum pro peculiari
generis humani specie, habere, sed et eosdem cum
simiis confundere, haud dubitarunt. Cutis et oculo-
rum vitium est, cum apud diuersissimarum gentium
homines, tum inter varia animalium quadrupedum,
auiumque genera, quandoque occurrens. Vt enim
supra candorem corporum organicorum frigori debi-
tum, vidimus, ita nunc alia vitiosa magis nec a clima-
te pendens albedo consideranda venit, quae nec ab ipsis
[Seite 79] plantis^w) abesse videtur, magis tamen, firmisque et
singularibus symptomatibus inter animantia obseruatur,
quibus tunc cutis et pili aut pennae plumaeque, praeter
naturam cretacei fere aut lactei, oculi vero grisei, ru-
belliue coloris esse solent. In paucis generibus hic
singularis status in alteram quasi naturam abiisse vide-
tur, ita vt semper sibi similes pariant, idemque per
omnes generationes color seruetur; in plerisque autem
sparsa saltem et anomala eiusmodi videntur exempla,
quae ab soliti coloris parentibus nata, facile etiam his
similes fetus iterum procreant; aut certe inter pauca-
rum familiarum limites tenentur. Ex prioribus notis-
simi sunt cuniculi albi, quos non inepte sui generis
levc-aethiopes dixit Nic. le Cat ^x). Constans his et
perpetuus est niueus pilorum, roseus autem seu rubi-
dus oculorum color, qui in reliquis aut griseus aut ni-
ger existit. Desideratur enim in istis nigrum pigmen-
tum quod animalium mammalium, auium, amphibio-
rum, multorum piscium, imo et insectorum oculos
interne obuestit, cuiusque sedes in cellulosa tela tuni-
cam chorioidem, vueam &c. obducente, quaerenda
est. Maximi hanc nigredinem ad recte beneque viden-
dum momenti esse, praeter alia argumenta praesertim
debilis eorum animalium visus testatur, qui eo pigmen-
to aut in totum, vt in cuniculo albo est, aut etiam
quoad partem tantum destituuntur^y). Nam et ea ani-
malia, qui coeruleum aut viride tapetum habent, eo
dissicilius claram et meridianam lucem ferunt, quo
maior aut splendidior iis ea pars existit; vt in sele aliis-
que animantibus qui noctu res suas agunt, obseruare
[Seite 80] est. Sed his tamen externa chorioidis facies, et inter-
nae quicquid praeter tapetum restat, nigredine debita
obducitur, cuius autem in iis de quibus loquimur cu-
niculis, ne vestigium quidem apparet. Numerosissima
hinc, si sanguine turgida sunt, vasa, roseo fere aut
auroreo colore per pupillam et in iride transparent; qui
elegans rubor perit si oculi bulbus ex orbita eximitur
sanguisque effluit; manet, si eadem vasa prius sebo
miniato repleueris. Pupilla, vt et in aliis de quibus
nobis sermo erit animalibus, amplissima, etiam post
mortem; iris, si a vasis recesseris, albida, vix floccu-
lenta; quae, si vnquam aliorum animalium irides, ob
ipsum alieni pigmenti defectum, nullas ipsi esse fibras
circulares, luculenter monstrat: vasa eius elegantissime
serpentina; plicae autem processuum ciliarium, si inie-
ctio rite successerit, vt nil supra &c. Cum hoc ocu-
lorum vitium adeo familiare sit huiusmodi cuniculis,
vt et earum femellae, a nigris griseisque masculis com-
pressae, albos fetus et rubros oculos ferentes pariant;
certe non mirum est eos etiam facilius luci asuescere,
diemque ferre discere.

Aliter cum muribus albis comparatum est, qui,
etsi quandoque per plures generationes pilorum niue-
um, rubrumque oculorum colorem, perinde vt cu-
niculi, seruent, nihilominus tamen maxime lucifugi^z)
manent. Est hic Goettingae pistoria domus, in qua
non raro mures albi capiuntur, quorum plures viuos
vidi, qui interdiu, et si lux admoneretur caueae, in
gossypium quod ipsis additum erat, statim se recipie-
bant, in crepusculo autem, et si nubila tempestas es-
set, vegeti discurrebant.

[Seite 81]

Sed praeter cuniculos muresque alia quoque sunt
animalia, in quibus haec pilorum, pennarumue et
oculorum varietas, etsi rarius, obseruatur. Inter
equos^a) quandoque tales cernuntur; qui autem a Dani-
ca peculiari stirpe distingui debent; quae etsi albis nas-
catur pilis, vngulas tamen et oculos nigros, imo ex
Cl. Kerstingii obseruatione rete Malpighianum quo-
que fuscum habet.

Canes albos, oculis rubris ipse vidi: cricetum
eiusmodi munificentiae Cl. Svlzeri debeo: similem
sciurum viuum aluit I. I. Wagner ^b).

In auium tribu, albae varietates cum rubris ocu-
lis, quandoque inter passeres Canarienses, pauones et
gallos; rarissime, certo tamen, inter coruos occur-
runt.

Quod demum homines attinet, eodem vitio cor-
reptos, eorum historia a nuperis quibusdam adeo de-
turpari, fabulisque confundi cepit, vt fere condonan-
dum sit aliis qui seduci se passi sunt, nouamque exin-
de generis humani speciem constituere haud erubue-
runt. Partium itaque nostrarum erit commenta a ve-
ro separare; morbum, non peculiarem humani gene-
ris varietatem, nedum speciem esse, demonstrare;
eius symptomata seorsim enarrare; eumque et veteri-
bus cognitum, et per totum fere terrarum orbem gras-
santem ostendere.

Summi Linnaei lapsum, per tot egregii operis
editiones repetitum^c), et ab aliis Cl. viris fideliter as-
sumtum recantumque, post Bvffonii ^d) Pavwii-
[Seite 82] que^e) acres censuras vltro vrgere, reliqua eius immen-
sa vere merita, nostraque erga tantum virum reueren-
tia, vetant. Tribus saltem verbis indicasse sufficiat;
Simiarum attributa illinc cum humanis confusa esse;
neque corpus nostro dimidio minus, nec oculos orbicu-
latos cum membrana nictitante et visu laterali in
vtrumque latus simul ^f), nec manuum digitos in erecto
attingentes genua, nec cutaneam pubis plicam ^g), nec
demum linguam sibilam et arrogantia illa cogitata,
spem futuri dominii &c. ad summum Diuini Numinis
opificium pertinere, sed ad fabellas releganda esse.

Morbus est humani corporis, plerumque conge-
nitus, in totum illi similis, quem varia animalia quan-
doque corripere, diximus: in eo autem diuersus, quod
symptomatibus ludat, modoque grauius modo lenius
hominem inuadat: in aliis terris rarior, in aliis fre-
quentior et endemius sit: hinc per familias propagetur,
illinc vage saltem et sparsim aliquem occupet. Cutem
oculosque simul afficit, ideoque cum ad impetiginem,
tum ad luscitionem^h) referri posse videtur: vtrique
[Seite 83] enim pariter cognatus est, vt ex symptomatum recen-
sione patebit. Quod cutim s. potius cuticulam, quae
princeps morbi sedes est, attinet, ea non vno modo
in eo afficitur: semper quidem vitiose albescit, pili-
queⁱ⁾ aut pubes eodem niueo candore inducuntur; di-
versimode autem simul ipsius epidermidis natura muta-
tur; neque semper tota, sed et, raro quamuis, spar-
sis tantum per corporis superficiem locis corripitur.
Hoc autem modo aegrotantes ab illis hominibus probe
separandos esse, quibus rete tantum versicolor est, su-
pra iam monuimus^k). In morbidis de quibus loqui-
mur, asperas esse et tactu quoque a reliqua cute distin-
guendas maculas, apud Indos orientales obseruauit Cl.
Rvdolph ^l). Tattaros similiter variegatos reperiri
Strahlenberg ^m) et Io. Bell ⁿ⁾ referunt: Malaba-
ros autem, magnis eiusmodi maculis ex albo flaues-
centibus distinctos, relationes Hallenses describunt^o),
malumque leprae simile faciunt. Proxime ab hac
morbi specie ea abest, qua tota candet corporis cutis,
alieni tantum coloris maculis, flavis v. c.^p) hinc inde
[Seite 84] adspersis^q), aut vbi color ex albo rubroque mixtus
est^r): aut facies saltem natiuum ruborem retinuit^s).

Plurimis autem tota cutis, non vno tamen mo-
do, candet. In multis enim epidermis praeter colo-
rem parum aut omnino nihil natura sua mutatur, ita
vt ceteroquin nil morbidi prae se ferre videatur. Ta-
les sunt, quos curatissime descripsit Lionel Wafer ^t),
isthmi Darici multi incolae; qui copiosa, sed tenui et
niuea pube vestiti dicuntur. Similis erat ex Ternatae
vicina insula, elegans femina quam Bantamici regis
concubinam dicit le Brvn ^u): et quinquennis puer
academiae Parisinae ostensus^w). Alium, nuper Lon-
dini visum, cute Europaeo similem dicit Anglus poe-
ta^x). In multis autem scabra quoque epidermis est.
Ita de Tamulico ludi magistro lego, cui cutis desqua-
mata quasi erat, vt in rubrum colorem vergeret^y).
Lepram albam morbum dicunt, Malabarice Wönkusch-
tam s. Wenküshtam ^z). Similis videtur Paraguaien-
sium quorundam crusta leprosa, piscium squamas re-
ferens, indolor, nec reliquam sanitatem afficiens^a).
Leprosos quoque facit albos Aethiopes Iob. Lvdol-
[Seite 85] fvs ^b), et Guineenses Isaacvs Vossivs ^c). Ipse per
plures annos Saxonem noui iuuenem, cui tota cutis,
non ipsa facie aut volis manuum exceptis, albis et cal-
careis quasi squamis aspera erat, et per numerosa cru-
stae interstitia et fissuras quasi, rubra apparebat. De-
fluebant interdum hae squamae, tumque magis rube-
bant membra; continuo autem nouae succedebant. Pu-
bes alba erat; capilli autem et supercilia, si recte me-
mini, mustellina. Hi enim pili, non vt pubes eun-
dem in hoc morbo colorem seruant, sed diuersimode
ludunt. Plerisque niuei sunt^d), molles et simillimi
lanae caprinae^e). Neque tamen et hic candor con-
stans est, sed succedente aetate in rubellum mutatur^f).
Capillos rufos et flauos suis Leucaethiopibus Vossivs
tribuit^g), flaui erant in familia Malabarica^h), aureo-
li in puella Manilica apud G. Ios. Camelli ⁱ⁾. Haec
de altero morbi nostri affectu; quo cum impetigine
conuenit. alter, vt diximus, oculos afficit, et ad lu-
scitionem pertinet, cuius tamen quoque symptomata
mirum quantum variant. Multis palpebrae tumidae^k),
conniuentes, Dariensibus semilunari apertura^l). omnes
[Seite 86] interdiu nictant, vt et bene valentibus quandoque, et
fetibus, ex obseruatione Exc. Wrisbergii ^m), ple-
rumque contingit, quodsi nimia luce percelluntur. Id
et in iuuene illo videre erat cuius epidermidem modo
descripsi; maxime id incommodum ipsi accidit quam-
diu fuit hyems, vbi niuis caudorem ferre non poterat,
et glacies ipsi ideo timenda esset. Paucis iris continuo
mouetur, et pupilla adeo inquietata est, vt minuta ob-
iecta, v. c. litteras, nunquam distinguere possintⁿ⁾.
Iridis et chorioidis colores varii quidem, omnes tamen
pallidiores, vt minus lucis absorbeatur, et retina eo
magis afficiatur.

Multis roseae sunt, vt animalibus quae recensui-
mus. Tales habere nouimus, agricolae gallici^o)
duos filios vnamque filiam. In Leucaethiopis 1744 Lu-
tetiae visi oculorum descriptione variant Viri Cl. Mav-
pertvis et Voltaire. huic rosei, illi caesii dicti sunt.
Uniendi tamen si Cl. Fontenelle ^p) sequimur, qui
certa tantum sub oculorum positione rubram apparuis-
se iridem &c. refert. Ruffae erant illi, quem vidit
Oliv. Goldsmith. Sed et caesii non raro in hoc mor-
bo oculi sunt. Vt enim hic color in totum debilem
notat visum, post Avicennam et Averroëm notan-
te Hermanno Conringio ^q), ita et praesertim in nyct-
[Seite 87] alopibus nostris saepe occurrit. Caesius erat quem no-
vi iuuenis. Et qui inter Malabaros lepra alba cum
luscitione laborant, similem oculorum colorem ge-
runt^r): vt et ii qui in R. Loango extare dicuntur^s).
Griseos ipsis oculos tribuit Dapper. Nescio annon et
ipsius Hieronymi Cardani familiam hoc nostro mor-
bo laborasse probabile sit. Ipse enim in vita propria ^t):
pater ruber, oculis albis et quibus noctu videret -
et paulo post: filius meus natu maior oculis illi similli-
mus – et de se ipso alibi^u): prima iuuenta nuper ex-
perrectus in maximis tenebris omnia lustrabam, ac si
dies clara esset. sed breui tamen vis illa mihi subtrahe-
batur. Nunc etiam aliquid video, sed tamen non dis-
cerno.

Sed haec de externa cutis et oculorum conditio-
ne in morbo nostro laborantibus sufficiant. Paucis ad-
huc de reliqua eorum corporis constitutione praecipien-
dum erit. Primo ergo non omnibus perinde teter aut
foedus habitus est. Nam et plures eorum regis Loan-
gi satellitium constituere relatum est^w). Certe alia
Bantamici Regis amica erat^x): et alia Malabarica mi-
liti Europaeo nubsit^y). Illa corpore quadrato et ge-
nis rotundis describitur. Et robusti satis videntur vt
noctu certe res suas agere possint. Imo et ipsos noctu
vicinas regiones hostiliter inuadere dicitur^z). et Lusi-
[Seite 88] tanos alios ex Guinea Brasiliam versus transtulisse, vt
in aurifodinis opera facerent; vitae certe genus vbi ny-
ctalopia prodesse potuisset.

Alii autem debilis et imbecillis corporis esse vi-
dentur. De Dariensibus Wafer ^a). Gallici parochi-
ae Champniers vix sub dio esse possunt. Malabarici
certe longiora itinera perferre nequeunt^b), neque
ventum, aut aestum^c). cito defatigantur^d). Solis
candor lacrumari eos facit^e). nebulosa autem tempe-
state non male vident^f).

Animam autem et mentis dotes hoc morbo mini-
me affligi, sed bene valere posse, exempla docent.
Quem toties dixi, iuuenis, non vnius generis scientia-
rum, imo et quas humaniores dicunt, eleganter do-
ctus erat. Malabaricum paedagogum, poemata cal-
lentem, citauimus. Et, si licet, magnum artis lu-
men Cardanvm cogitemus.

Haec ergo morbi phaenomena et symptomata
sunt. Eum omnis temporis locique gentes inuadere,
et partem ad endema partem autem ad sporadica mala
pertinere adhuc demonstrandum restat. Vtroque mo-
do iam priscis cognitus fuit. Sporadicum enim
eiusmodi exemplum fabulae Romanensi ansam prae-
buit quam Aethiopicorum titulo Heliodorvs reliquit.
Rex Hydaspes nempe filiam Charicleam, quae eum ex
improuiso agnoscit, pro sua suscipere dubitat, quod
ipse cum vxore sua aethiopes sint, illa autem candida
cute. Verum Sisimithres, Charicleae advocatus, qui
[Seite 89] ipsam tenellam adhuc sustulerat, totam rem patri de-
clarat: alba, inquit, et ea fuit quam sustuli; alioqui
et annorum tempus conuenit cum praesenti aetate puel-
lae, cum 17 fere annos haec, et expositionis tempus,
impleuerit. Porro et oculorum aspectus mecum facit,
et totam vultus effigiem ac excellentem formam, quae
nunc apparet, conuenire cum ea, quam tunc cernebam,
agnosco ^g). Fortassis etiam, quam Aristoteles ^h)
habet, mulieris siculae ex adulterio cum Aethiope na-
ta filia, huc pertinet, non patris aethiopis colore prae-
dita, quae autem filium postmodum peperit, auita
nigredine denuo conspicuum.

Sed et endemicum eundem morbum norunt ve-
teres. adeo vt et totis gentibus et terris de eo nomina
imponerent. Albaniam enim, ad Caucasios montes
et Armeniae confiniaⁱ⁾, exinde nomen duxisse proba-
bile est, de qua Isigonvs Nicaeensis ^k): gigni ibi-
dem quosdam glauca oculorum acie, a pueritia statim
canos, qui noctu plusquam interdiu cernant ^l). Alte-
ra huiusmodi natio Leucaethiopum nomen tulit, de-
hinc aliis hoc morbo laborantibus impositum. Men-
tionem eorum faciunt Pomponivs Mela ^m), Plini-
vs ⁿ⁾, Ptolemaevs ^o), et Agathemer ^p): intactos
[Seite 90] autem eosdem reliquerunt Strabo, Ivlivs Hono-
rivs ^q), Istrus Aethicus ^r), anonymus Ravennas
&c. Sed nec illi quoad regionem conueniunt, quam
inhabitare dicunt Leucaethiopes. Mela et Plinivs
eos cum Libycoaegyptiis ad Libycum mare ponunt.
Io. Reinhold in tabulis quas Melae suo addidit,
circ. longit. 50° latit. bor. 15°. &c.^s). Ptolemaevs
vero Leucaethiopes sub Ryssadio monte degere inquit,
cuius nominis celebre promontorium Danville pro
capite viridi habet. Vt vt sit, nobis in praesenti suffi-
cit, priscis hunc morbum non incognitum fuisse.

Recentioris aeui exempla e diuersissimis et maxi-
me dissitis orbis nostri partibus vidimus, quae, additis
aliis paucis, breuissimis adhuc secundum quatuor no-
strarum varietatum ordinem repetere, operae pretium
erit. Ex ipsa nostra Germania iuuenem curatius de-
scripsi. In Hispania et Gallia non absque exemplo rem
esse, Edmvndvs Chapmann refert. Infantes Rotho-
magi natos, Nic. le Cat vidit. Ex paroecia Champ-
niers similes iam notauimus. et de familia sua Itala lo-
quentem Cardanvm. Scandiae similes homines ex-
citant Ge. Agricola et Olavs Magnvs. Malaba-
ricos bene multos exhibent Relationes Tranquebarien-
ses. contemptim apud hos Kakerlacken ^*) vocantur,
a similitudine blattae orientalis, quae et versicolor et
nocturnum insectum est. Et in terra Labrador hic
morbus occurrit, si nempe Campanica puella le Blanc
ad Esquimaux pertinuit, vt verosimile est^t).

[Seite 91]

Ex altera generis humani varietate leucaethiopes
(si antiquam vocem ad hos quoque transferre licet),
novimus in Ins. Iaua^u), Borneo^w), Manila^x), Ter-
natae vicina, porro in noua Guinea^y) et Vtahitti^z).
Ex tertia, vltra Nili fontes austrum versus^a), et ad
Senegal fl.^b) cuius ostio Ryssadium subiacet promon-
torium, porro in australi magis Guinea^c), tum in R.
Loango. demumque in Cafreria interiore^d) et Mada-
gascar ins.^e). Quarta denique Blafards suos ad Isth-
mum Daricum, in R. Mexicano^f), Tucumann, et
Paraguay exhibet.

Sed nimia iam fuit ex historia naturali et humani
generis varietatibus ad pathologiam et morbos digres-
sio. Culpam deprecentur qui invaletudine afflictos
homines cum bestiis confuderunt, quas separare, et
suum cuique restituere, humani generis dignitas po-
stulabat.

Immensus, nec huius loci labor esset, si omnium,
apud obseruationum medicarum, diariorum &c. aucto-
res occurrentium corporis nostri vitiorum, quae hinc
[Seite 92] illinc praeter naturam contigerunt, recensum dare vel-
lemus. Facilis ab his ad monstra, ad vniuersam no-
sologiam transitus esset, et diuinum historiae natura-
lis studium in confusam et informen molem excres-
ceret. Intactas ergo Itali pueri^g), aut, Angli viri^h)
aliorumque nigram et corneam epidermidem, similes-
que peculiares a naturali statu aberrationes, physiolo-
gis et pathologis relinquimus. Nec dirus Cretinorum
morbus huc pertinet, non Vallesiae tantum incolis pro-
prius, sed et alibi obseruatusⁱ⁾, miris autem fabellis
hinc illinc deturpatus^k).

Centauros, Sirenes, Cynocephalos, Satyros,
pygmaeos^l), gigantes, Hermaphroditos aliasque hu-
ius farinae vanas species vel nominasse nimium videri
posset. Attamen hominibus penitis paulisper adhuc
immorari, necessum duco, cum nuperos adhuc patro-
nos nacti sint. Vetus est de insulis Satyrorum Pli-
nii ^m), Ptolemaei ⁿ⁾ et Pavsaniae ^o) relatio, to-
[Seite 93] ties postmodum apud Mvnstervm, Marc. Pavl.
Venetvm, aliosque repetita, nasci in illis homines cau-
da villosa, quali Satyri pinguntur; pernicitatis eximiae
eos esse &c. Collatis horum virorum locis, has sa-
tyrorum insulas nostris Borneo, Celebes &c. respon-
dere^p), et simias penitas pro hominibus visas esse,
verosimillimum est. Sed plus negotii facessit nupera
de hominibus penitis, hinc illinc reperiundis, cantile-
na. Partem enim circa Turkestan vrbem^q) in me-
diterraneis Paynan^r), in ins. Formosa^s), Borneo^t),
Nicabor^u), &c. homines caudas habentes, reperiri
dictum est; partem etiam ipsae penitorum eiusmodi
hominum imagines exhibitae sunt^w). Sed omnibus
rite pensitatis totam rem, quae supra diximus figmen-
tis, accenseri posse, plurima sunt quae suadent. quod
enim historias super ipsis attinet, pleraeque earum,
aliorum relationi coram exhibitae innituntur; et qui
[Seite 94] se ipsos eiusmodi penitos vidisse homines dicunt, sub-
lestae satis fidei auctores reperti sunt^x).

Icon autem, quam dixi, antiqua satis est, quam
temporis progressu vnus ab altero mutuauit, et sensim
sensimque humanae figurae magis similem reddidit. Cl.
enim Martini suam iconem ex Linnaei Amoenita-
tibus, hic ex Aldrovando, hic ex Gesnero desumsit,
qui demum Helvetus polyhistor ex Germanico quodam
libro descriptionis terrae sanctae, suam desumsisse di-
cit^y). Etsi eius descriptionis auctorem non nominet,
facile tamen Bernhardvm von Breydenbach eum
fuisse vidi, et operae pretium duxi, ex prima eius, ra-
ri satis, itineris editione^z) genuinam eam iconem re-
stituere (Tab. II. Fig. 5.), quae nuperis pro homine pe-
nito imposuit. In auersa enim facie tabulae geogra-
phicae quae Palaestinam exhibet, sex animalium figu-
[Seite 95] ras depictas dedit cum epigraphe: Hec animalia sunt
veraciter depicta sicut vidimus in terra sancta. Vlti-
mum in his locum tenet, quam repetimus figura, ano-
nymi vt addit, animalis, quam autem facile simiae
cuidam penitae Callitrichi v. c. (sileno L.) tribuerem.
Certe halluces a digitis pedum remoti &c. veram si-
miam esse testantur, quae temporis progressu, et pi-
ctorum incuria demum in homini satis similem figu-
ram, pedibus humanis &c. transmutata est. Singula-
ria plane exempla coccygis prolongati, aut appendicis
caudam referentis apud Trithemivm ^a), Bavhinvm
^b), Blancardvm ^c), Königivm ^d), Elsholtivm ^*),
&c. ad monstrosas fabricas pertinent, nec huius loci
sunt. Os sacrum^e) aeque ac coccygis^f) vertebrarum
numero saepe ludere anatomicis notum est.

[Seite 96]

Penito homini, Hottentottarum ventrale cuta-
neum a priscis peregrinatoribus assertum, addere, et
similiter ad fabulas relegare, nuperrima peregrinan-
tium testimonia^g), iubent.