DECAS QVINTA
COLLECTIONIS SVAE
CRANIORVM
DIVERSARVM GENTIVM
ILLVSTRATA.
Quando primum animum ad parandam ex diuersis per terra-
rum orbem populis craniorum humanorum collectionem
appuli, variam quidem eiusmodi congeriei vtilitatem ad illustrandam
generis humani naturalem historiam perspexi; neque defuturas
mihi occasiones speraui ex principibus generis humani varietatibus
vnum alterumue specimen acquirendi. Verum vti istam spem
successus quem expertus sum vltra expectationem superauit, ita
et vtilitatem ex studio huius supellectilis deriuandam, longe
vberiorem et magis multifariam deprehendi, quam quidem in
antecessum putaram.
Vt enim pauca tantum e multis hic memorare liceat, inseruiit
mihi ista collectio
1. ad quosdam characteres distinctiuos humano generi pro-
prios constituendos, quo quidem inprimis dentium incisorum
inferiorum situm erectum, et quod huic positioni respondet, men-
tum prominulum, refero.
2. ad pulcherrimam et quasi idealem capitis ossei formam
normalem demonstrandam, cui scopo v. c. eximium feminae Geor-
gianae cranium (– Dec. III. tab. 21. –) accommodatum est.
3. ad generis humani varietates quotquot hactenus inno-
tuerunt, vni eidemque speciei vindicandas, quae per varios gradus
inter binae vniuersae scalae extrema, Aethiopicam scilicet et Mon-
golicam formam, infinitis modis ludit.
4. ab altera vero parte et ad confirmandam diuisionem
generis humani in quinas varietates Caucasiam inquam, Mongo-
licam, Aethiopicam, Americanam et Malaicam.
5. ad explicandam formam mixtam quae nempe populis
ex diuersarum varietatum connubio ortis propria est, vt vc. Casac-
cis (– Dec. I. tab. 4. –), Kirgisis (– Dec. II. tab. 13. –) etc.
6. ad diluendas opiniones de putatitia vultus similitudine
inter dissitas quasdam gentes, quas ideo inter se affines et cognatas
crediderunt, vt veterum Aegyptiorum cum Sinensibus, aut horum
ipsorum cum Hottentottis.
7. vtique vero ad illustrandum ortum quorundam populorum
qui capitis conformatione euidenter cum aliis quibusdam conue-
niunt, vt prisci Guanchi insularum fortunatarum cum Libyco
stemmate veterum Aegyptiorum (– Dec. V. tab. 42. –) aut
Iacutae cum aliis Mongolis (– Dec. II. tab. 15. –)
8. ad explicandas quasdam physiologicas diuersarum nationum
proprietates, vc. insignem odoratum Aethiopum et Indorum
Americae borealis (– Dec. I. tab. 9. –)
Verum taceo numerosas alias obseruationes quibus quadragintae
caluariae quas ex supellectile mea selectas, quaternis decadibus
hactenus selegeram, ansam praebuerunt, et his tanquam comple-
mentum, quintam adhuc decadem subiungo craniorum maxime
memorabilium et rarissimorum; quibus tandem vnicas maioris
momenti lacunas in ista collectione (quae dum haec scribo 134
continet specimina), feliciter expletas esse dicere ausim.
(– Tab. XLI. –)
Equidem e Caucasia varietate, vtpote quam pro primigenia
habere cum physiologica tum historica argumenta suadent,
primum prodeat caput osseum Armeni, cuius gentem ad anti-
quissimas omnium referre, imo vero quasi pro aboriginibus humani
generis habere licet, siquidem ex Armeniae montosis iugis post
noachicum diluuium orbis terraquei incolas denuo deriuatos
accepimus.
Debeo hoc cranium amicitiae Cl. Hacquet, anatomes pro-
fessoris in academia Lembergensi.
Viri est, 67 annorum, dum in viuis esset, ipsi Hacqueto
probe noti.
Habitu suo proxime ab eo abest quem iudaea gens prae se
fert, maxime si nasum aduncum et mentum prominulum spectes,
vtpote in quibus simillimum est caluariae iudaei centenarii quod
antea exhibui (– Dec. IV. tab. 34. –). Et in vniuersum lucu-
lentam analogiam quae gentilitium vtriusque nationis vultum
intercedit, tum mihi ipsi in curiis mercatorum videre licuit, quas
praesertim Amstelodami et Londini ea caussa studiose frequentaui,
vt diuersarum gentium natiuos characteres inuicem conferrem;
tum vero et accuratissimis et quasi graphicis Armeniorum descripto-
ribus annotatum est, e quorum numero ipsum Hacquetum in
historia itineris per Daciae et Sarmatiae carpaticos montesa), et
Cl. Georgi in classica de gentibus quae vniuersum Russicum im-
perium inhabitant opereb), nominasse sufficiat.
Et quidem ille, qui ipse magnam Europae partem inuisit,
expresse memorat, et hoc Armeniis cum Iudaeis esse commune,
quod gentilitium istum vultum vel in remotissimis regionibus,
etiamsi eas per longam iam generationum seriem inhabitarint,
immutatum tamen seruent; imo et infantes eorum a patre Armenio
ex matre alius gentis natos, nihilominus paternae stirpis physiogno-
miam tantum non plane intemeratam prae se ferre.
Characteres primarii. Nasi ossa valde exporrecta, a lateribus
compressa, et acuto dorsali iugo decurrentia. Frons reclinata.
Glabella prominens, et tubera sinuum frontalium turgida,
Maxilla vtraque angusta.
Alia obseruata. Caluaria tenuis, proportione leuis. Meatus
auditorii externi angusti.
(– Tab. XLII. –)
Inter cimelia musei mei anthropologici refero integram
mumiam veteris Guanchi
c), pretiosum donum perill. Banksii
cuius munificentim toties iam expertus sum.
Quantum ex vniuersi corporis habitu, thoracis ad ilia rela-
tione, clauiculis etc. coniicere licet, muliebre est cadauer, cum
ex antro sepulcrali subterraneo Teneriffae Londinum afferebatur,
pro more priscarum istarum in insulis fortunatis aboriginum,
totum quantum coriis caprinis, quae iam soluta seruo, curiose
insutumd).
Ipsum corpus plane inodorum mirum in modum exsiccatume),
ita vt ossibus musculi firmiter adhaereant, integumentis quae vocan-
tur communibus stricte obtecti, ventribus vero encephali, thoracis
et abdominis viscera adhuc contineantur.
Omnia vero adeo exsucca et leuia vt totum cadauer non
nisi septem libras cum dimidia pondere aequet, cum tamen vel
solum sceleton excarne feminae eiusdem staturae, et rite ceteroquin
ficcatum at minimum denas libras pendat.
Caput mumiae quod hic solum exhibemus, faciali parte
latius est, non quidem vt in mongolica varietate iugalibus ossibus
fere in eodem horizontali plano vtrinque extantibus, attamen
vt in eo vulgari veterum Aegyptiorum vultu quem alias a binis
aliis quem in istius gentis monumentis videre licet distinximusf),
[Seite 8] quorum quidem alter propius ad Aethiopicum alter ad Indicum
accedit. Vertex depressior; occiput tuberosum; frons spatiosa;
limbus orbitae superciliaris ad processum orbitalem externum
s. malarem valde protuberans; inferior faciei pars a naribus ad
mentum breuior; maxillae inferioris curuatura magis arcuata quam
elliptica, mentumque rotundatum; coronae vero dentium primo-
rum inferiorum (nam superiores pridem ceciderant) neutiquam
scalpriformes ad demordendum aptae, verum obtusae, fere cylin-
dricae, extima superficie plana detrita, verbo tales quales pridem
ab aliis et a me ipso (– Dec. I. ad tab. 1. et Dec. IV. ad
tab. 31. –) in variis mumiis aegyptiacis annotatae sunt. Verum
his conformationis singularis characteribus alia quoque accedunt
momenta quibus prisci insularum fortunatorum incolae etsi tota
fere Africae borealis latitudine a veteribus Aegyptiis diuisi tamen
cum ipsis conueniunt, quo praesertim tum singularis defunctos
condiendi ritus pertinet, itidem sacerdotibus pollinctoribus com-
missus, vt et lineae coralliorum quibus mumiae Guanchicae aeque
ac aegypticae passim ornatae reperiuntur; tum vero et linguarum
congruentia, siquidem Cl. Marsden ex vocabulario Tuarikorum
Aegypto vicinorum, quod desideratissimus Hornemann noster
apud eos collegerat, affinitatem linguae eorum cum ea Numidarum
seu Berberorum demonstrauitg), quam ipsam iterum cum Guanchica
Canariensium insularum conuenire notum est. Ex quo triplici
consensione vultus inquam gentilitii, linguarum et rituum
peculiarium, communem tum alterius Aegyptiorum stemmatis, tum
Guanchorum a Libycis s. Numidicis aboriginibus ortum, aut
saltem cognationem eorum, probabiliter coniectare licebit.
(– Tab. XLIII. –)
Cum Perill. Thunberg a populari quodam docto aliquandiu
nobiscum Goettingae versato acceperat diu iam sed hactenus
incassum me desiderare Lapponis cranium, pro singulari qua
excellit tum humanitate tum naturalis historiae cultores iuuandi
ardore, non destitit donec ope amici qui inter Lappones sacerdotis
munere fungitur, bigam istius gentis craniorum, alterum maris
alterum feminae acquireret, mihique beneuole transmitteret.
Vtrumque ex sepulcris templi hodie derelicti erutum est, in quo
ante 24 et quod excurrit annos plures Lappones baptisati inhumati
erant, quorum sceleta iam simul cum vestimentis suis ex renonum
pellibus confectis, restabant. Quoduis eorum vt alteri simillimum
ita et ad amussim tam cum graphicis classicorum de Lapponibus
auctorum descriptionibush) conuenit, quam cum fidissimis quae
passim extant eorum iconibusi), vt et cum vultu virginis
Lapponicae quam ante decennium in comitatu nobilis cuiusdam
Diuionensis ex boreali ista regione reducis et me visitantis videre
mihi exoptata contigit occasio.
Characteres primarii. Cranium proportione staturae magnum.
Habitus in totum qualis mongolicae varietati sollemnis est.
Caluaria fere globosa. Ossa iugalia extrorsum eminentia. Fossa
malaris plana. Frons lata. Mentum prominulum acuminatum.
Alia obseruata. Palati fornix complanatus. Fissurae orbi-
tariae inferiores ingentes. Fossae iugulares vltra modum diuersae
magnitudinis; dextra amplissima.
(– Tab. XLIV. –)
Cl. Jassoy M. D. Batauiae in India orientali physicus et
nosocomii medicus primarius, quondam auditor meus dilectissimus,
opportunitate vsus quam grauia sua munera ipsi praebent, mei
memor maxime memorabilia diuersarum gentium Indicarum
crania non solum collegit sed et nitide parauit, mihique iunctim
cum curata notitia quae ad historiam cuiusuis attinet, eaque
tum ex diariis nosocomii, tum si hominum fuerant legali quod
vocant sectione obductorum ex actis iudicialibus excerpta mihi
transmisit.
Est et inter ea quod hic exhibetur caput Sinensis cui nomen
fuerat Tan sayko, qui a. 1803. aetatis anno trigesimo aut quod
excurrit in nosocomio Batauiae lethali capitis vulnere obieratk).
In vniuersum quidem habitu suo propius a Mongolica varietate
quam ab vlla ceterarum abest, haud parum tamen a gemino Cal-
muccorum vultu differt quem quasi pro normali typo istius stemma-
tis habere licetl). Longe maior etiam inter Sinenses quam
apud Calmuccos vultus varietas, quod mihi ipsi obseruare contigit,
cum Amstelodami in publico diuersorio (Belg. het Gasthuis)
[Seite 11] 21 Sinenses nautas curatius contemplare data fuerit exoptata
occasiom).
Osseum de quo hic agitur caput praeter alia dorso nasi pro-
fundius concauo praesertim autem singulari fere subglobosa rotun-
ditate partis alueolaris maxillae superioris notabile est, cui et
arcuata curuatura dentium anteriorum superiorum, praesertim
quoad radices eorum, respondet. Conuenit cum hac structura
quod Duhalde de peculiari dentium superiorum apud Sinenses
directione memoratn), cui quidem Osbeck tribuit quod ipsi
quaedam verba singulari et aliis gentibus inimitabili ratione
pronunciento).
Ceteroquin egregium hocce cranium perfectissime congruit
cum praestantissima icone nautae Sinensis qui aliquamdiu Havniae
degens a summo imaginum pictore Jens Juel artis graphicae
professore Regio, pictura olearia mascule exhibitum est, quod
iam Cl. Scheel, medici apud Havnienses celeberrimi fauore,
museum meum ornat.
(– Tab. XLV. –)
Cl. Lichtenstein M. D. Helmstadiensis iam feliciter redux
ex itinere Africano cuius vberiorem notitiam post praestantissima
specimina in antecessum ab eo edita auide expectant omnes quo-
rum historiae naturalis ac ethnologiae exoticae incrementum in-
terest, praeter innumera alia quae ex triplici naturae regno per
magnum Africae australis tractum ab ipso tanto solidioris doctri-
nae penu instructo, peragratum collegit, etiam quatuor crania
memorabilis istius Hottentottarum stemmatis retulit quod inde a
Sec. XVII. medio, hominum siluaticorum (Belg. Bosjes-
mannen) vulgari etsi minus congruo nomine innotuitp). Qua-
terna haec capita adeo perfecte inuicem conuenire compertum
habemusq), vt difficile fuerit tantam similitudinem inter bina
Europaeorum crania reperire. Integerrimo eorum vir humanissi-
mus supellectilem meam ditauit, cui eo maius pretium accedit
quod et facialem cutim cum subiectis musculis adiunxerit, quam
a recenti cadauere artificiose soluit, et apto liquore ita seruauit,
vt iam eam siue ipsi cranio siue gypseo eiusdem ectypo superin-
ducere adeoque ipsam barbari istius imaginem viuidissimam reprae-
[Seite 13] sentare liceat. Viri est sexagenarii, ex ea Africae australis regione
quae fluuium Aurantium (Belg. Oranje-revier) et Sacci (Zack-
revier) interiacet, qui quidem postquam per triginta annos rapina
et praedatione colonis Batauis praesertim in districtibus Roggeveld
et Nieuweveld formidabilis fuerat, demum m. Maio 1805. compre-
hensus eodem anno decurrente in carcere obiit.
Characteres primarii. Cranium angustum, ad latera com-
pressum, minus tamen quam in Aethiopibus genuinis. Ossium
caluariae proprie sic dictorum vniuersa compages s. receptaculum
encephali pro portione mire depressum, retrorsum in occipite
valde elongatum. Tubera frontalia prominula. Frons ipsa fere
ad perpendiculum descendens. Nasi ossa perangusta, simul autem
cum processuum nasalium in ossibus maxillaribus facie antica, fere
in eodem plano horizontali posita, ita vt vniuersa area nasalis
orbitas discriminans a glabella vsque ad narium aperturam decliuis
et late explanata descendat. Nares internae angustae. Ossa
turbinata exigua. Processus malaris ossium maxillarium deorsum
elongatus et quasi vncinatus. Mentum prominulum, mire angustum
et peracutum. Coronae dentium, praesertim incisorum superiorum
fere in totum detritaer).
Alia obseruata. Ossa caluariae superiora, verticis inquam,
frontis, et pars squamosa temporalium tenuissima, fere translucida.
Ossicula nasi inuicem concreta. Pars malaris et sphenoidea orbitae
sinistrae vere absorbta, ita vt paries exterior foraminis oculorum
magno hiatu quasi pertusus appareat.
Vniuerso ceteroquin habitu memorabile hocce cranium
perfecte conuenit cum binis Boschmanni viri eiusque vxoris ad
viuum in districto Roggeveld delineatis imaginibus quas Perill.
Banks ex magno suo periplo reportauit, mecumque cum tot aliis
exoticarum gentium curatissimis picturis humanissime communicauit.
(– Tab. XLVI. –)
Alex. de Humboldt, quem et meis quondam praelectionibus
interfuisse perassiduum et maximae spei auditorem gloriari mihi
liceat, veteris amici vel in extremo nouo orbe quem itineribus
suis impense illustrauit memor, praeter alia quibus apparatum
meum rerum naturalium adauxit, inprimis acceptissimo dono
cranii de quo hic agitur me affecit, cuius historiam ex ipsis viri
perillustris litteris subnectere liceat.
Extitit quondam in ea nouae Andalusiae interiore et
parum cognita parte quae altum Orinocum ad ingentes
Aturi et Maypuri cataractass) adiacet, populus Aturorum hodie
extinctus, qui defunctorum cadauera magno numero et partim
singulari modo curata, in cryptis subterraneis sepeliebat, quibus
rupes graniticae in ipsis istis cataractis eminentes, excauatae sunt.
Vna harum speluncarum, Atarnipensis nempe, quam indefessus
ille peregrinator non sine periculo inuisit, ad sexcenta continebat
cadauera, quorum quoduis corbe seu sacco inuolutum erat, ita
tamen vt aliis horum inuolucrorum nuda ossa siue candida siue
Bixae orellanae rubore tincta, aliis vero eadem mumiarum in
modum bitumine et plantarum foliis permixta continerentur; imo
vero et praeterea sarcophagi ex argilla non cocta parati et croco-
dilorum figuris picti adstarent 4 pedes longi, 3 lati et toti quanti
ossibus repleti.
Cranium quod iam generosi viri cura ex isto sepulcrali an-
tiquissimo recessu in meum museum transiit eum habitum prae
se fert quem ipse iam in egregia dissertatione de Americae incolis
aboriginibus descripsitt). Propius ille a Mongolico quam ab
[Seite 15] Aethiopico abest. Zygomata quidem non adeo quam in illis com-
planata et extrorsum eminentia, attamen latiora quam in Aethio-
pibus, a quibus praeterea et caluariae et mandibulae inferioris
latitudine differt. Frons valde reclinata elatiore linea per medium
eius decurrente dirimitur. Narium apertura cum vniuersa ol-
factus officina amplissima; orbitae contra pro portione angustio-
res. Textura totius caluariae mire compacta et perdura, in locis
durante longissima vectura attritu politis marmori aemula.
(– Tab. XLVII. –)
Cum ante aliquot annos illustrissimus Arauio Lusitaniae
status minister, tam summis in rempublicam meritis quam omnigena
eruditione aeque clarissimus, me inuiseret, egoque obiter memoras-
sem post repetita et varia, ast hactenus incassa conamina spem denique
me deficere obtinenendorum ex America Lusitanica craniorum indi-
genorum. Ille contra se omnem nauaturum operam promisit qua mihi
vnum alterumue maxime genuinum Indi Brasiliani caput osseum com-
pararet. Hincque Vlyssiponam reuersus curauit vt, nutu ipsius
Supremi Regiminis Regii, Gubernium Parae Brasileense iuberetur
desiderata barbarorum indigenorum crania transmittere. Quod
quidem ita exsecutum est vt non solum tam virile quam femineum
istius gentis cranium adueheretur, verum et tanquam rarissimum
cimelium additum esset integrum Indi Brasiliensis caput integer-
rimum admiranda plane et fere incomprehensibili ratione mumiae
ad instar conditum et omni ornatu quem defunctus pro gentis
suae more quondam gesserat adhuc instructum. Quae omnia
singulari cura perillustris de Mello Franco medici apud
Vlyssiponenses aulici felicissimi, qui quidem ipse in Brasilia natus
diu illinc degerat, ad manus meas peruenerunt.
Miro artificio praeparatum caput non quidem a totius cuius-
dam corporis medicato funere separatum est, sed statim post mortem
defuncti abscissum fuisse oportet, siquidem cutis quae mandibulae
[Seite 16] inferiora tegit et colli anticae parti praefixa erat, aequaliter tensa et
fere vsque ad foramen magnum occipitale retracta et absque vlla
sutura solis bituminibus arcte reliquo capiti inferiori quasi agglu-
tinata est; quod quidem non nisi in recenti cadauere fieri potuisse
vel primo intuitu apparetu).
Cutis ipsissimum adhuc ex cupreo fuliginosum colorem prae
se fert qui Brasilianis natiuus est.
Capillamentum circum verticem plane abrasum, in ipso
vertice superstes quidem sed breue, pone aures longius, in vniuer-
sum nigerrimum rigidiusculumx).
Barba tenuis in labro superiori et sparsim in mentoy).
Orbitae et os duro bitumine repleta. Clausas palpebras
significant bacilli ossei vtrinque bini paralleli approximati ex den-
tibus Saviae
capybarae scalpti et bitumini firmissime inhaerentes.
Ori contra infixa sunt bina extrema laquei gossypini bipedalis
longitudinis, quo vt coniectari licet caput ipsum suspendebatur.
Auris vtriusque cartilagineae longis incisuris pro more gentis
innexi sunt crassi flocci filorum gossypinorum.
Ipse denique ornatus frontalis ex pulcherrimis pennis auium
indigenarum, Tantali
rubri, Ramphasti
tucani, et Psittaco-
rum praesertim macaonis et araraunae compositus et funiculis
gossypinis artificiose contextus estz).
Omisi haec in icone vt capitis ipsius forma eo melius appa-
reret, quod quidem depressum breue et fere globosum exacte
respondet descriptioni Equitis Pinto vicecomitis de Balsemam
qui Brasilianorum faciem magis ab ouali remotam esse ait quam
in vlla alia fortassis gentea).
(– Tab. XLVIII. –)
Caput paruum, eleganter conformatum. Frons globosa.
Nasus depressior, ampla tamen olfactus officinab), etiam sinus
frontales tuberosi, quod in feminis rarum. Maxilla superior
parum prominens; inferioris arcus ellipticus magis, non vt in
aethiopibus parabolicus.
Conuenit in vniuersum tam cum capite quod antecedente
tabula exhibuimus, quam cum eximiis iconibus militis barbari
Brasilianic) et feminae iuuenis eiusdem gentis quae auctore celebri
pictore Francisco Post
d) in pinacotheca Regis Daniae adseruan-
tur, et quorum egregia apographa manu cl. Abildgaard artis
pictoriae Professoris apud Havnienses elaborata, cl. Neergaard
M. Dri debeo.
(– Tab. XLIX. –)
Ex memorabili Indicorum craniorum collectione qua apparatum
meum ditasse Cl. Jassoy Batauiae medicum supra iam memini.
Viri est 30 circiter annorum nomine La Tua, qui lethali vulnere
in nosocomio Batauiae an 1803. obierat.
Buggessi s. Bugginesi ex quibus ortus erat, singulare
plane Malayicae varietatis stemma in australi insulae Celebes
plaga constituunte) ab ipsis reliquis Macassaribus vti pecu-
liari plane lingua et propriis literarum formis et scribendi modo,
ita et si ex cranii de quo agimus conformatione aliquid coniectari
licet, vultu suo ab aliis Malayicis gentibus haud parum diuersum.
Siquidem illud memorabili habitu quibusdam sui partibus
aethiopico vultui appropinquare in aliis contra ad mongolicum
quodammodo accedere videtur. Vti enim facies decliuis et
alueolaris portionis ossium maxillarium prominentia cum valde
obliqua dentium incisorum superiorum directione caput hoc a latere
spectatum aethiopico haud absimile reddit, ita contra idem ab
antica facie spectatum, insigni latitudine ossium iugalium et orbi-
tarum plano latoque naso longe a se inuicem distantium ampli-
tudine etiam mongolici quid prae se ferre videtur.
Praeterea dentibus primoribus superioribus vitrea substantia in
facie antica maximam partem gentium istarum more, coticulae
ope deleta estf), omnes vero dentes continuo masticatorii vsu ex
pipere betel et areca cum calce viua compositi, densa et fusco-
nigricante crusta obductig).
(– Tab. L. –)
Debeo rarissimum et eximium hocce cranium amicitiae
dilectissimi quondam auditoris, Cl. Langsdorff M. Dris et inde-
fessi naturalis historiae scrutatoris, qui in nupero memorabili
periplo, Ruthenorum Augustissimi Imperatoris iussu, duce peril-
lustri et longe meritissimo de Krusenstern, absoluto, in
Nukahiwah primaria nouarum Marchionis insularumh)
acquisiuit, mihique dum adhuc per biennium in Aleuticis insulis
et vicinis Americae borealis oris remanet, interim per socios
laborum et studiorum in tanto itinere feliciter in Europam reduces,
dono misit.
Incolae harum insularum ab omnibus qui eas inuiserunt
Europaeis, vno ore pro pulcherrimis quod corporis symmetriam
et proportiones attinet, non immensi tantum maris pacifici in-
sulanorum, sed et reliqui qua late patet orbis terraquei gentium,
declaranturi), quod praesertim Cl. Tilesii, Russorum Imperatori
ab aulae consiliis, meique amantissimi curatae dimensiones viri
iuuenis Marquesani testanturk), quas iunctim cum insigni
apparatu iconum rerum naturalium peritissima manu ab ipso in
[Seite 20] itinere delineatarum et doctissima earum descriptione mecum
amice communicauit.
Cranium ipsum Marquesani vti totali quidem habitu pro-
pius abest ab eo Otaheitae quod alias (– Dec. III. tab. 36. –)
exhibui, ita et in singularium partium fabrica peculiari, vt v. c.
iugo elatiore quod frontem mediam ad suturae locum percurrit etc.
attamen conformationis elegantia hoc ipsum longe excedit, ad
latera magis compressum, verticis fornice pulchrius arcuato,
bregmatibus non adeo tuberosis, superciliis osseis prope nasum
minus tumidis aliisque vel ex iconum comparatione patentibus
momentis.
Ceteroquin caput hoc singulari modo pro more bellicosis
istis anthropophagis solemni, qui nempe occisorum crania
tanquam trophaea secum gestare solent, ligatum et ad suspenden-
dum aptatum est; quo quidem fine cingulum ex corticis nucem
cocos ambientis fibris artificiose plexum per narium meatum de-
currens mandibulam inferiorem cum ipsa caluaria firmissime iungit,
quod et praeterea ligneo cylindro narium aperturae intruso eo
magis immobile redditur; funiculus autem ex iisdem fibris con-
textus suspendendo capiti inseruit.
Verbum Guan lingua istius gentis hominem denotat. v. Jos. de Viera
(y Clavijo) Noticias de las Islas de Canaria. T. I. p. 131.
Modum quo sacerdotes Guanchorum funera haec parabant, curate de-
scribunt Abreu de Galindo in Glas's
History of the Canary Islands
p. 151. et Viera. l. c. p. 175.
In philosophical Transactions for 1794. P. I. p. 191. Cf. et Paulini
A. S. Bartholomaeo
mumiograph. musei Obiciani p. 25.
Praeter notissimos de Lapponibus auctores, Schefferum, Regnard,
Ho̊gstro̊m al. nominasse liceat opusculum ab ipso Lappone editum s. t.
kurze Lappländische Beschreibung, von
Nic. Ohrs,
gebohrnem
Lapp-
länder
und der freyen Künste Beflissnen. Hannov. 1704. 8. De auctore
qui magnam Europae partem peragrauerat et Regibus Carolo XI. Sueciae,
Ludovico XIV. Galliae, Georgio I. magnae Britanniae et Imperatori Rus-
sorum Petro innotuerat, deque admiranda facilitate qua linguas exoticas
didicit, cf. Weberi
verändertes Russland et Schoberi
memorabilia
Russico Asiatica in Mülleri
Sammlung Russischer Geschichte T. VII. p. 100.
Adiecit quoque cl. Jassoy ipsi cranio integrum nodum capillorum cada-
veris, qui si cum aliis comparentur, quales ex maxime memorabilibus
per orbem terraqueum gentibus mihi comparaui, praeter nigredinem
rectitudine et maiori crassitie insignes sunt. cf. Staunton's account
of an Embassy to the Emperor of
China T. II. p. 367 ‘„Their hair so
thick and strong, that, comparatively, they liken the hair of Europeans
to the pile or fur of the smaller animals.”’
Hinc et quod iam alias monui, in quauis quinarum varietatum princi-
palium generis humani, vnam alteramue eius gentem adhuc a reliquis
distinguere et quodammodo subdiuidere licet; vt a Caucasia, Hindosta-
nicam; a Mongolica, Sinensem; ab Aethiopica, Hottentotticam; ab
Americana boreali, australem; denique a fusco Malaicae varietatis stem-
mate, nigricans Papuense etc.
Ex ipsa hac quam innuimus vultus Sinensium varietate explicare licebit
diuersas auctorum in describendis eorum craniis obseruationes, sicubi
v. c. Camperus ea Vtahitensibus simillima esse dicat, cum contra illud
de quo hic agitur ab Vtahitensi quod antea exhibuimus (– Dec. III.
tab. 26. –) mirum quantum discrepet; aut si Daubentonius bina Si-
nensium capita ossea in museo Parisino nullo notabili charactere ab istis
suae gentis differre scribat.
Quod vero Linneus in systemate naturae Sinenses macrocephalos
capite conico vocet et cum Alpium et Patagoniae incolis ad monstrosas
humani generis varietates releget, ni fallor vnice de sacerdotibus eorum
mendicantibus intelligendum quibus Nieuhofius capita violentis et diu
repetitis artificiis monstrose deformari, quondam contenderat. v. Nic.
Melchis. Thevenot
Rélations de divers voyages etc. T. III. p. 67. fig. 11.
‘„The Bosjesmans seem to be the true aborigines of the (Hottentot –)
country unmixed with any other tribes of people.”’
Jo. Barrow in Tra-
vels into the interior of
Southern Africa T. I. p. 158. cf. quoque
Kicherer's Narrative of his mission to the
Boschemen in Trans-
actions of the Missionary Society vol. II. N. I. p. 6. Sane longe a vero
aberrare qui vulgo Buschmannos pro fugitiuis Hottentottis habuere,
pluribus demonstrabit cl. Lichtenstein in ipso quod iam de itinere
suo ad prelum parat opere. Cauendum interim ne forte Buschmannos
cum Beetjuanis s. Huswannis confundas vtpote quae bina stemmata vere vt
Hottentottae proprie sic dicti a Caffris differunt, siquidem Beetjuanos
ab his, Hottentottas vero a Buschmannis ortum duxisse verisimillimum est.
v. Gottl. E. Schulze
über
Gall's
Entdeckungen die Organe des Ge-
hirns betreffend p. 26. vbi et V. Cl. curatam horum craniorum vt et vbe-
riorem de Buschmannis notitiam dat a Lichtensteinio ipsi suppeditatam.
v. Barrow's
voyage to
Cochinchina p. 382. ‘„It was remarked that
the oldest Bosjesmans they saw, had not lost a simple tooth, but that in
many instances they were worn down in a remarkable manner to mere
stumps.”’
Locus harum cauernarum sepulcralium notatur sub nomine Raudal di
Atures in mappa geographica apud Ant. Caulin,
historia corographica
natural y evangelica de la
nueva Andalucia. Madr. 1779. fol. Sitae
sunt sub 5°39' lat. boreal. et 51° longit. occid. inde ab ins. Ferri.
Pluribus noui orbis barbaris populis moris erat, Cazicorum suorum
defunctorum capita a reliquo cadauere separere et seorsim seruare. cf.
v. c. Herrera, hechos de los Castellanos Dec. III. L. IV. p. 164. ed.
Madr. 1601. et Zoega
de orig. obeliscorum p. 270.
v. Barrow's
voyage to
Cochinchina p. 110 de Brasilianis quos ipse
viderat: ‘„the beard was visible only on the upper lip and under the chin.”’
Conueniunt cum ea, quae de odoratus Brasiliensium acumine passim me-
morantur, vt in Cl. d'Abbeville
histoire de la mission en l'isle de Ma-
ragnon p. 311. ‘„Ils ont l'odorat si parfaitement bon qu'ils recognoistront
par iceluy seulement, non plus ne moins qu'un chien, sauf l'humanité, la
piste de leurs ennemis; et discernent facilement par l'olfact deux personnes
de diuerses nations.”’
Ex eorum numero quorum integras turmas sclopetis et ensibus rite ar-
matas, Jo. Mauritius Nassouicus Brasiliae quamdiu a Batavis occupata
erat, gubernator, formari iusserat. v. J. P. Augspurger's
Seereisen
nacher
Brasilien p. 23. 26. 41.
Quem idem Mauritius aeque ac Marcgrauium et Pisonem secum in
Brasiliam duxit. v. Houbraken
Schouburgh der Nederlantsche Konst-
schilders T. II. p. 343.
Cf. Forest's
voyage from Calcutta to the Mergui – Archipelago et
Radermacher in Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap
T. III. p. 206. Iconem Buggessi v. in Valentyn's Oostindien
T. II. p. 182. tab. 41.
Malo more plerique nuperorum nautarum qui ad hasce insulas appu-
lerunt diuersa noua nomina ipsis imposuerunt; hinc v. c. a gallo Mar-
chand vocantur Iles de la Revolution, ab anglo van Couver
Her-
gest's Islands, a Bostonio-Americano Robert
Washington's Islands.
Aptissime vero nominantur Novae Marquesanae cum vicinae sint antiquio-
ribus eiusdem nominis quae ab Hispano navarcho Alv. de Mendana
iam a. 1595 inuisa et descripta pridem Europaeis innotuerunt.
v. Cook's voyage to the South pacific Ocean T. I. p. 308. ‘„The inha-
bitants of the
Marquesas, collectively, are without exception the finest
race of people in this sea. For fine shape and regular features they per-
haps surpass all other nations.”’
v. eas in Voigtii
Magazin für den neuesten Zustand der Naturkunde
T. XII. p. 495 et in eiusdem promptuarii, T. XI. p. 299. iconem manus
reginae Nukahiwensis a Langsdorffio curate delineatam. vt specimen
exhiberet eximii artificii et symmetricae elegantiae qua memorabiles isti
insulani corpora sua a capite vt aiunt vsque ad calcem scarificando
mirifice pingunt (quod vulgari Otaheitarum idiomate tatower vocatur).
![[binding_recto]](./images/00000001.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000002.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000003.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000004.png){kind=link}
![[titlePage_recto]](./images/00000005.png){kind=link}
![[titlePage_verso]](./images/00000006.png){kind=link}
![[Seite 3]](./images/00000007.png){kind=link}
![[Seite 4]](./images/00000008.png){kind=link}
![[Seite 5]](./images/00000009.png){kind=link}
![[Seite 6]](./images/00000010.png){kind=link}
![[Seite 7]](./images/00000011.png){kind=link}
![[Seite 8]](./images/00000012.png){kind=link}
![[Seite 9]](./images/00000013.png){kind=link}
![[Seite 10]](./images/00000014.png){kind=link}
![[Seite 11]](./images/00000015.png){kind=link}
![[Seite 12]](./images/00000016.png){kind=link}
![[Seite 13]](./images/00000017.png){kind=link}
![[Seite 14]](./images/00000018.png){kind=link}
![[Seite 15]](./images/00000019.png){kind=link}
![[Seite 16]](./images/00000020.png){kind=link}
![[Seite 17]](./images/00000021.png){kind=link}
![[Seite 18]](./images/00000022.png){kind=link}
![[Seite 19]](./images/00000023.png){kind=link}
![[Seite 20]](./images/00000024.png){kind=link}
![[Tab. I]](./images/00000025.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000026.png){kind=link}
![[Tab. II]](./images/00000027.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000028.png){kind=link}
![[Tab. III]](./images/00000029.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000030.png){kind=link}
![[Tab. IV]](./images/00000031.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000032.png){kind=link}
![[Tab. V]](./images/00000033.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000034.png){kind=link}
![[Tab. VI]](./images/00000035.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000036.png){kind=link}
![[Tab. VII]](./images/00000037.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000038.png){kind=link}
![[Tab. VIII]](./images/00000039.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000040.png){kind=link}
![[Tab. IX]](./images/00000041.png){kind=link}
![[interleaf]](./images/00000042.png){kind=link}
![[Tab. X]](./images/00000043.png){kind=link}